Nga gây bất ngờ lớn khi tạo ra máy tính lượng tử ion sánh ngang Mỹ giữa lúc bị cấm vận

Nga vừa tuyên bố chế tạo thành công một máy tính lượng tử ion có tốc độ 50 qubit, thông tin trên gây bất ngờ lớn cho giới khoa học cũng như truyền thông quốc tế, bởi hiện tại chỉ 6 nước sở hữu cỗ máy siêu việt như vậy.

Đi đầu thế giới vẫn là Mỹ, khi công ty Quantinuum đã phát triển máy tính lượng tử ion tốc độ 56 qubit. Tuy nhiên sự tiến bộ của Nga cũng rất đáng ghi nhận khi hồi tháng 7/2023, họ mới chỉ đạt được mốc 16 qubit, nhưng hiện đã lên tới con số 50 qubit.

Máy tính lượng tử đang được tạo ra trên nhiều nền tảng khác nhau, trên quy mô khắp thế giới để ứng dụng trong nhiều lĩnh vực, Nga khẳng định đã nắm trong tay mọi công nghệ then chốt.

Theo ghi nhận, hiện chỉ 3 quốc gia có khả năng phát triển công nghệ này trên 4 nền tảng ưu tiên bao gồm chuỗi siêu dẫn, ion, nguyên tử trung tính, photon. Trong kế hoạch của Nga cho đến năm 2030, họ muốn phát triển máy tính lượng tử ion có tốc độ 100 qubit.

Cần nhấn mạnh một chi tiết đó là theo giới chuyên môn, công nghệ điện toán lượng tử có tiềm năng to lớn trong việc cung cấp tốc độ giải quyết cho nhiều vấn đề phức tạp, vẫn tiêu tốn quá nhiều tài nguyên đối với máy tính cổ điển.

Những lĩnh vực tiềm năng bao gồm dữ liệu lớn, dự báo và mật mã, một cỗ máy sở hữu sức mạnh và tốc độ tính toán như vậy mang lại lợi thế cực lớn trong phát triển công nghệ, những lợi ích kể trên giải thích cho sự cạnh tranh khốc liệt trong lĩnh vực này.

Bất chấp sự cồng kềnh và không ổn định của các sản phẩm đầu tiên, công nghệ máy tính lượng tử đang được cải tiến nhanh chóng, những gì diễn ra gợi nhớ đến sự phát triển của những chiếc máy tính điện tử đầu tiên và bước phát triển vượt bậc ngày nay.

Moskva khẳng định khác biệt chính giữa thiết bị của họ nằm ở việc tập trung vào ứng dụng thực tế khi đã được triển khai cho việc giải các bài toán phức tạp. Vấn đề nữa cần nói tới là mọi thứ được phát triển trong nước, khiến Nga không phải phụ thuộc nước ngoài.

Song song với sự phát triển của công nghệ máy tính lượng tử, nhiều dự án khoa học quy mô lớn khác cũng đang được Nga triển khai nhằm tạo ra bước đi đồng bộ, không bị thiên lệch đối với lĩnh vực nào.

Một bước tiến quan trọng cần nói tới là việc Nga mới đây đã khai trương tổ hợp nghiên cứu NICA ở Dubna - đây là một máy gia tốc hạt được khẳng định ở một số khía cạnh còn vượt trội Máy va chạm hạt lớn (LHC) nổi tiếng.

Quá trình xây dựng các cơ sở khoa học quan trọng khác trên đất Nga cũng vẫn tiếp tục, điển hình như dự án synchrotron (Máy gia tốc hạt tuần hoàn) SKIF gần Novosibirsk, hay synchrotron RIF trên đảo Russky.

Đáng chú ý nhất chính dự án SILA ở Protvina, công nghệ này là sự kết hợp giữa synchrotron và tia laser với tia X, tạo ra một mô hình chưa từng tồn tại trên thế giới.

Nga chưa bao giờ xây dựng nhiều tổ hợp khoa học công nghệ cao như vậy trong lịch sử, hiện tại có tới 50 cơ sở độc đáo đang hoạt động và số lượng dự kiến sẽ còn tăng lên.

Với việc đưa vào vận hành hàng loạt cơ sở mới trong vòng 5 - 8 năm tới, Nga sẽ đủ khả năng khẳng định vị thế dẫn đầu về cơ sở hạ tầng khoa học toàn cầu, nhưng dĩ nhiên là nếu như dữ liệu được họ đưa ra có tính chính xác.

Việt Dũng