Nếu Big Oil ủng hộ và hưởng lợi từ quá trình chuyển đổi xanh?

Hình minh họa

Chúng ta không thể cho rằng xe điện chạy bằng pin (EV) sẽ sớm thay thế xe chạy bằng xăng dầu. Xe điện hiện không phải là sự lựa chọn khả thi cho hầu hết hộ gia đình và không cung cấp dịch vụ vượt trội.

Về phía cung ứng, việc điện khí hóa toàn phương tiện giao thông đòi hỏi phải mở rộng cơ sở hạ tầng. Điều này rất khó khăn và tốn kém.

Việc tái sử dụng cơ sở hạ tầng hiện có để cung cấp nhiên liệu sạch có thể thuyết phục cả người tiêu dùng và nhà sản xuất xe chuyển sang sử dụng nhiên liệu sạch. Nhưng điều đó cần những gì?

Các nhiên liệu sạch thay thế

Các nền kinh tế lớn (bao gồm Hoa Kỳ, Liên minh Châu Âu và Nhật Bản) và các nhà sản xuất ô tô (như Toyota và BMW) đang tích cực nghiên cứu và phát triển các công nghệ hydro sạch như xe chạy bằng pin nhiên liệu hydro. Toyota và một số nhà sản xuất xe hạng nặng cũng đang đầu tư vào các loại xe có thể sử dụng hydro sạch.

Nhưng hydro xanh không phải là lựa chọn duy nhất. Nhiên liệu sinh học được sản xuất từ nguyên liệu tái tạo cũng có thể làm giảm carbon cho ngành vận tải (đặc biệt là trong ngành hàng không).

Hay nhiên liệu điện tử (e-fuels) cũng có thể thay thế nhiên liệu hóa thạch. Đây là loại nhiên liệu được tổng hợp từ hydro và carbon dioxide, có thể sử dụng trong các phương tiện giao thông và cơ sở hạ tầng hiện có.

Khả năng chi trả và quy mô

Việc chuyển đổi cơ sở hạ tầng nhiên liệu hóa thạch hiện có để cung cấp nhiên liệu sạch có thể nhanh hơn và rẻ hơn so với việc xây dựng hệ thống mới, như các hệ thống điện quy mô lớn cần thiết cho việc áp dụng xe điện đại trà.

Ví dụ, hydro không phát thải có thể được sản xuất từ khí tự nhiên, nhưng quá trình này lại tạo ra khí thải nhà kính. Giải pháp lưu trữ và thu hồi carbon (CCS) giúp loại bỏ khí thải và lưu trữ carbon an toàn trong các cấu trúc địa chất như các mỏ khí đã cạn là một giải pháp khả thi.

Ủy ban Liên Chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC) cho rằng CCS khả thi và đóng vai trò quan trọng trong việc giảm phát thải khí nhà kính. Điều này có nghĩa là các công ty dầu khí có thể chuyển sang sản xuất hydro không phát thải trong khi sản xuất hydro tái tạo hoặc e-fuel.

Các cấu trúc địa chất cần thiết nằm gần cơ sở hạ tầng dầu khí, cũng có thể được dùng để vận chuyển nhiên liệu sạch.

Những công nghệ này có thể vẫn chưa khả thi về mặt kinh tế. Nhưng điều tương tự cũng đã xảy ra với xe điện vào 20 năm trước.

Việc chuyển đổi cơ sở hạ tầng nhiên liệu hóa thạch cũng mở ra cơ hội cho việc sửa các xe hiện có để chạy bằng nhiên liệu sạch. Điều này yêu cầu ít hoặc không cần sửa đổi cho các nhiên liệu thay thế, vì chúng có thể thay thế các nhiên liệu hiện có theo thiết kế. Ngoài ra, các xe có thể được chuyển đổi để đốt cháy hydro sạch (hoặc hỗn hợp nhiên liệu kép).

Điều này có thể tiết kiệm chi phí hơn nhiều và hấp dẫn hơn đối với chủ xe so với việc mua xe mới.

Đưa than ra khỏi kinh doanh

Trong quá trình đó, Big Oil có thể tránh việc các tài sản hiện tại của mình trở thành đầu tư lỗi thời. Quan trọng là, họ cũng có thể thu lợi từ việc chuyển đổi cơ sở hạ tầng của mình, bằng cách giảm carbon trong các lĩnh vực hiện đang bị ô nhiễm nặng bởi ngành công nghiệp than.

Ví dụ, hydro là giải pháp thay thế đáng tin cậy hơn so với điện khí hóa trong một số ngành công nghiệp tiêu thụ than lớn, chẳng hạn như sản xuất thép.

Tuy nhiên, xét đến nhu cầu về quy mô và sự phối hợp, các công ty dầu khí riêng lẻ khó có thể tự mình tái sử dụng cơ sở hạ tầng của mình một cách có lợi nhuận.

Nhưng sự đồng thuận và phối hợp trong toàn ngành để sản xuất một loại năng lượng sạch cụ thể (hoặc hỗn hợp các loại năng lượng) có thể giảm đáng kể rủi ro đầu tư. Luật chống độc quyền có thể cấm các thỏa thuận như vậy, vì vậy cần có các miễn trừ nhắm mục tiêu và giám sát quy định chặt chẽ.

Tương tự như vậy, các công ty có thể cam kết đẩy nhanh quá trình chuyển đổi xanh để đổi lấy tỷ lệ lợi nhuận được quản lý nhưng vẫn được đảm bảo. Mặc dù không hoàn hảo, chiến lược này đã có tiền lệ trong cách các công ty điện lực cạnh tranh của Mỹ trở thành các độc quyền được quy định.

Ngoài ra, đấu thầu nhượng quyền cũng là cách để các công ty giành độc quyền có thời hạn để đạt được quá trình chuyển đổi xanh nhanh hơn.

Sự chuyển đổi sẽ lặp lại một lần nữa

Lịch sử cho thấy các ngành công nghiệp có thể chuyển đổi thành công. Xe điện đã từng là một công nghệ ô tô thống trị hơn một thế kỷ trước. Nhưng chúng đã nhanh chóng bị thay thế bởi sự xuất hiện của các loại xe chạy bằng xăng dầu với giá cả phải chăng và tiện lợi.

Các loại nhiên liệu sạch mới nổi hứa hẹn khả năng tiếp nhiên liệu nhanh và phạm vi hoạt động xa, kết hợp với lượng khí thải bằng không, nghĩa là thời đại của xe điện có thể trở lại.

Trong thế kỷ 19, các nhà đầu tư đã thúc đẩy việc phát triển đường sắt bằng cách mua lại các tuyến kênh cạnh tranh với đường sắt. Họ sau đó chuyển đổi hoặc ngừng sử dụng các tuyến kênh để làm đường sắt. Nếu họ dự đoán rằng phương tiện cơ giới và đường bộ sẽ thay thế đường sắt, họ có thể đã đầu tư ít hơn. Nhưng nhờ đầu tư đó, các thế hệ sau đã được hưởng lợi lớn từ mạng lưới đường sắt.

Điều tương tự cũng có thể xảy ra với ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch. Ngành dầu khí cũng có thể hưởng lợi từ việc chuyển đổi cơ sở hạ tầng ô nhiễm thành cơ sở hạ tầng hỗ trợ chuyển đổi xanh.

Nh.Thạch

AFP