Nếu bị Mỹ áp thuế cao, Trung Quốc sẽ đáp trả chính quyền Trump như thế nào?

Từ khi vận động tranh cử, ông Trump đã cho thấy nhiệm kỳ hai của mình sẽ tiếp tục được định hình bởi các cuộc thương chiến và hàng rào thuế quan mạnh mẽ. Trong nhiệm kỳ đầu, ông đã áp thuế tới 25% - trên 350 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ, nhưng thương mại giữa hai nước vài năm qua vẫn sôi động.

Lần này, các chuyên gia kinh tế cho rằng, chính sách thuế mới của Mỹ sẽ gây nhiều khó khăn hơn đối với Trung Quốc vì sẽ được triển khai tại thời điểm nền kinh tế số hai thế giới đang ngày một phụ thuộc vào xuất khẩu để tăng trưởng, trong khi bất động sản chưa thoát khủng hoảng và tiêu dùng nội địa còn yếu. Vậy, Trung Quốc có thể đáp trả chính quyền Trump như thế nào?

Tăng cường thương mại với thế giới

Vài ngày sau chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống thứ 47 của ông Trump, Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV) đưa tin giới chức nước này đã thông qua việc mở rộng chương trình bảo hiểm với hàng xuất khẩu và cam kết tăng hỗ trợ đối với doanh nghiệp (DN) thương mại. Đây được xem là phản ứng của Bắc Kinh trước kết quả bầu cử Mỹ và nguy cơ áp thuế thương mại gia tăng.

Đến ngày 19/11, Bộ Thương mại Trung Quốc nói sẽ thúc đẩy tín dụng xuất khẩu cũng như hỗ trợ dịch vụ logistics cho DN của họ. Bộ này muốn mở rộng số lượng quốc gia có thể xin thị thực kinh doanh ngắn hạn và hứa sẽ giúp DN ứng phó với “các hạn chế thương mại nước ngoài vô lý” nếu chúng phát sinh và họ sẽ bãi bỏ thuế với hàng nhập khẩu từ một số nền kinh tế nghèo nhất thế giới.

Dự báo, chính quyền Trump có thể nhắm đến các công ty Trung Quốc chuyển sản xuất sang các nước thứ ba. Chẳng hạn các DN năng lượng mặt trời xây nhà máy ở Indonesia và Lào để né thuế của Mỹ với hàng xuất khẩu đi qua Mexico và Việt Nam. Để giúp DN nhỏ bán hàng ra nước ngoài qua nền tảng thương mại điện tử, chính quyền địa phương Trung Quốc đã thành lập các trung tâm dịch vụ. Hiện, Thượng Hải đang thiết lập một "khu vực thí điểm thương mại điện tử Con đường tơ lụa" để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại với các nước Trung Á.

CNY có thể mất giá 10-15%

Theo các chuyên gia của Ngân hàng J.P.Morgan Chase, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBoC) có thể cho phép CNY mất giá khi thương chiến với Mỹ nổ ra. Dự báo, mức thuế nhập khẩu trung bình mà chính quyền Trump sẽ áp trên hàng hóa Trung Quốc là 60%, tăng từ 20% ở thời điểm hiện tại.

Để đối phó với khung thuế này, CNY có thể mất giá 10-15% so với USD, thấp hơn đáng kể so với dự báo 28-30% trong trường hợp PBoC dùng lại cách đã làm giai đoạn 2018-2019. Trong nhiệm kỳ đầu của Trump, CNY đã mất giá 5% so với USD, khi vòng áp thuế đầu tiên được triển khai. Khi căng thẳng leo thang, CNY tiếp tục giảm thêm 1,5% vào năm sau. Dù vậy, Bắc Kinh sẽ không để CNY mất giá quá mạnh trong lần này, vì lo ngại gây bất ổn tài chính và nguy cơ thúc đẩy dòng vốn tháo chạy. Các chuyên gia thương mại Trung Quốc cũng hy vọng Bắc Kinh tập trung vào các chính sách trong nước để chống lại áp lực từ Mỹ, thay vì hạ giá CNY.

Nhà kinh tế học có tầm ảnh hưởng Lian Ping, khuyến nghị chính phủ Trung Quốc tìm cách tăng lương và nhu cầu của người tiêu dùng để củng cố mình trước các cuộc tấn công kinh tế của Mỹ. “Chỉ khi cơ thể khỏe mạnh và cường tráng, bạn mới có thể chống lại những đòn đánh từ bên ngoài” - ông Ping viết.

Đó nhiều khả năng là một phần trong kế hoạch của Trung Quốc, khi chính phủ đã hứa triển khai gói kích thích để cải thiện tâm lý u ám đang ảnh hưởng đến nền kinh tế nội địa. Thậm chí, một số chủ ngân hàng ở Thượng Hải nói đùa rằng họ đã cổ vũ cho chiến thắng của ông Trump với hy vọng chính phủ nước mình sẽ chi tiêu nhiều hơn.

Luật và các quy tắc kiểm soát mới

Trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, giới chức Bắc Kinh đã bắt đầu xây dựng luật để ứng phó với việc tăng thuế của Mỹ, như danh sách đen và các lệnh trừng phạt DN của xứ cờ hoa nhằm tách họ ra khỏi các nguồn tài nguyên quan trọng.

Ví dụ, từ năm 2019, Trung Quốc đã lập “Danh sách thực thể không đáng tin” để trừng phạt DN làm suy yếu lợi ích quốc gia, đưa ra bộ quy tắc để trừng phạt DN tuân thủ các hạn chế của Mỹ với các thực thể Trung Quốc và mở rộng luật kiểm soát xuất khẩu. Giờ, sau thời gian chuẩn bị, nhiều quy tắc và luật mới chắc chắn sẽ được thực thi để đáp trả chính quyền Trump.

Tháng 11 qua, Trung Quốc đã sử dụng công cụ mới là Luật Chống trừng phạt nước ngoài để cắt đứt Skydio - nhà sản xuất máy bay không người lái lớn nhất của Mỹ khỏi các loại pin từ Trung Quốc. Cụ thể, DN Trung Quốc bị cấm cung cấp linh kiện quan trọng cho Skydio. Luật trên cũng có thể được sử dụng để chặn hàng chục DN Mỹ tiếp cận linh kiện do Trung Quốc sản xuất mà họ vốn phụ thuộc vào.

Ngày 1/12 vừa qua, Bắc Kinh đã triển khai các quy tắc mới về kiểm soát hàng xuất khẩu lưỡng dụng, qua đó tạo ra một danh sách mặt hàng có mục đích sử dụng quân sự phải đối mặt với hạn chế xuất khẩu. Theo thời gian, các quy tắc này có thể được sử dụng để cấm xuất khẩu các loại khoáng sản cần thiết cho thiết bị công nghệ cao, như gali và germani - lĩnh vực mà Trung Quốc thống trị.

Để tăng áp lực, giới chức Trung Quốc có thể xác định nhiều mặt hàng có thể ngừng xuất khẩu và không làm ảnh hưởng đến các ngành công nghiệp trong nước. Trong đó, một số tiền chất kháng thể chỉ có nguồn gốc từ Trung Quốc được nhiều DN dược sử dụng có thể là “đối tượng tốt”.

Lê Duy