Nền kinh tế xanh của Trung Quốc và những ẩn số đối với người Nga

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải) hội đàm với người đồng cấp Nga Vladimir Putin tại Bắc Kinh, thủ đô Trung Quốc. Ảnh Xinhua/Xie Huanchi

Nga đã chuyển hướng xuất khẩu nhiên liệu khai thác từ phương Tây sang phương Đông, nhưng người mua chính là Trung Quốc đang tiến nhanh tới các nguồn năng lượng sạch, với triển vọng lớn về sự chuyển đổi xanh trong những thập kỷ tới. Và điều này chắc chắn không có lợi cho kế hoạch của Điện Kremlin.

Bắc Kinh hiện đang là phao cứu sinh chính của nền kinh tế Nga khi mua số lượng dầu, than và khí đốt của nước này ngày càng lớn, mặc dù với giá giảm. Nhưng Trung Quốc đồng thời đang trở thành một trong những nước dẫn đầu thế giới về năng lượng xanh và phương tiện vận tải điện, ngay cả châu Âu cũng phải chịu sự thống trị của họ trong lĩnh vực này.

Chính vào thời điểm này, ông Tập Cận Bình và ông Putin đang tham dự hội nghị thượng đỉnh của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải, diễn đàn an ninh quốc tế do Bắc Kinh và Moscow cùng thành lập năm 2001, và hiện bao gồm các nước Trung Á, Ấn Độ, Pakistan và Iran, tại Astana.

Phát biểu trên Važnye Istorii, 'Những câu chuyện quan trọng', Tatiana Lanšina, chuyên gia năng lượng tái tạo người Nga, lưu ý rằng Trung Quốc, quốc gia dẫn đầu thế giới về lượng khí thải nhà kính với 1/4 lượng rác thải gây ô nhiễm trên thế giới, hiện đã đặt năng lượng sạch lên hàng đầu trong các ưu tiên kinh tế của mình.

Carbon Brief ước tính đến năm 2023, đóng góp của lĩnh vực này cho nền kinh tế Trung Quốc đã đạt mức kỷ lục 11,4 nghìn tỷ nhân dân tệ (0,6 nghìn tỷ nhân dân tệ), đảm bảo mức tăng trưởng đầu tư lớn lên tới 40% GDP. Con số này cao hơn bất kỳ lĩnh vực nào khác của nền kinh tế.

Những ước tính này bao gồm nhiều loại năng lượng, năng lượng tái tạo và năng lượng hạt nhân, lưới điện và ắc quy, ô tô điện và đường sắt. Các khoản đầu tư lớn nhất vào năm 2023 là vào tấm pin mặt trời, ô tô điện và ắc quy. Trên toàn cầu, Trung Quốc có 43% tiềm năng về năng lượng mặt trời và tua bin gió, và tổng công suất các nguồn năng lượng tái tạo này vượt quá 1 terawatt; so sánh với Nga, nước này chỉ bằng 0,5% của Trung Quốc, và nhìn chung công suất của toàn bộ hệ thống năng lượng của Nga chưa bằng 1/4 năng lượng mặt trời và gió của Trung Quốc.

Bằng cách khai thác chi phí lao động thấp và thị trường nội địa khổng lồ, cũng như tốc độ thực hiện các dự án này, Trung Quốc đang ngày càng khẳng định mình là nước đi đầu trong việc thực hiện các thỏa thuận khí hậu Paris.

Tuy nhiên, Bắc Kinh cũng đang gia tăng khai thác nguồn than đá. Theo số liệu chính thức, vào năm 2023, nước này đã xây dựng 95% cơ sở năng lượng mới trên thế giới trong lĩnh vực này, sử dụng 53% nhiên liệu hóa thạch, tỷ lệ này sẽ tăng trong những năm tới. Do đó, các công ty Trung Quốc đang cố gắng tận dụng tối đa khả năng của lĩnh vực này cho đến khi chuyển đổi xanh hoàn toàn vào năm 2030.

Trong bối cảnh này, khí đốt được người Trung Quốc sử dụng chỉ 3% trong sản xuất năng lượng, chủ yếu cho các khu công nghiệp. Trung Quốc vẫn là nước sản xuất than lớn nhất thế giới và việc chuyển sang sử dụng khí đốt không hiệu quả về mặt chi phí, cũng như việc sử dụng dầu, loại vốn không được sử dụng cho năng lượng trên toàn cầu, mà chủ yếu dành cho vận tải. Và ngay cả ở mức độ này, nền kinh tế Trung Quốc đang 'xanh hóa', chuyển sang sử dụng xe điện với tốc độ ấn tượng: Vào năm 2023, hơn 25% ô tô mới là xe điện, so với 6% vào năm 2020.

Nga đã xuất khẩu 107 triệu tấn dầu thô sang Trung Quốc vào năm 2023, tăng 24% so với năm trước, đồng thời tăng xuất khẩu khí đốt lên 1,5 lần, với 8 triệu tấn khí tự nhiên lỏng. Đối với những vật liệu này, họ đã trở thành nhà cung ứng lớn nhất của Trung Quốc, vượt qua cả Ả Rập Saudi và Turkmenistan.

Tuy nhiên, việc giao hàng đang tăng lên theo năng lực vận chuyển của đường ống khí đốt Sila Sibiri, 'Power of Siberia', vốn đã hoạt động hết công suất và hiện chưa có cách nào thuyết phục Trung Quốc hỗ trợ và cấp vốn cho việc xây dựng Sila Sibiri-2.

Do đó, sự tăng trưởng mạnh mẽ về thương mại trong những năm gần đây đang đứng trước nguy cơ chững lại, và Trung Quốc trong lĩnh vực này quan tâm đến lợi ích của chính họ nhiều hơn, với tầm ảnh hưởng lớn hơn so với bất kỳ lệnh trừng phạt nào từ phương Tây.

Nh.Thạch

AFP