NATO lo ngại động thái của Nga với vũ khí hạt nhân ở Bắc Cực

Một tàu ngầm hạt nhân của Nga. Ảnh: gCaptain

Nga được cho là đang tập trung nhiều vũ khí chiến lược, trong đó có tàu ngầm hạt nhân và tên lửa siêu vượt âm, tại bán đảo Kola – vùng lãnh thổ nằm ở cực tây bắc của Nga, sát biên giới Phần Lan và Na Uy. Đây cũng là nơi đặt căn cứ của Hạm đội phương Bắc, lực lượng hải quân mạnh nhất của Nga tại Bắc Cực.

Telegraph (Anh) ngày 24/10 dẫn lời Bộ trưởng Quốc phòng Na Uy Tore Sandvik nói rằng Oslo đã phát hiện sự gia tăng hoạt động quân sự của Nga trong khu vực, cùng với việc thử nghiệm các loại vũ khí mới, bao gồm ngư lôi hạt nhân, tên lửa siêu vượt âm và đầu đạn hạt nhân chiến thuật.

“Bán đảo Kola là nơi tập trung một trong những kho vũ khí hạt nhân lớn nhất thế giới”, ông Sandvik cho biết. “Những đầu đạn này không chỉ hướng về Na Uy mà còn có tầm bắn tới Anh, Canada và Mỹ”.

Trọng tâm chiến lược mới của Nga

Theo giới quan sát, việc củng cố năng lực quân sự ở Bắc Cực nằm trong chiến lược dài hạn của Nga nhằm duy trì năng lực phản công hạt nhân trong trường hợp bị tấn công trước.

Ngoài vai trò là “lá chắn hạt nhân”, bán đảo Kola còn là trung tâm của Hạm đội phương Bắc, lực lượng được thành lập từ thế kỷ 18 để bảo vệ tuyến hàng hải và nguồn lợi thủy sản ở vùng cực của Nga.

Theo ông Sandvik, hạm đội này đang được hiện đại hóa mạnh mẽ. “Dù Nga bị tác động lớn trong cuộc xung đột ở Ukraine, Hạm đội phương Bắc vẫn nguyên vẹn và tiếp tục được phát triển”, Bộ trưởng Quốc phòng Na Uy nói.

Theo ông Sandvik, hạm đội phương Bắc được cho là đã đưa vào hoạt động tàu hộ vệ mới và tàu ngầm đa năng thế hệ mới, có khả năng mang đầu đạn hạt nhân. “Điều khiến nhiều nước lo ngại nhất lúc này là lực lượng tàu ngầm của Nga. Moscow vẫn giữ được năng lực hạt nhân ở Bắc Cực – điều khiến họ tiếp tục là một cường quốc quân sự”.

Khu vực giám sát quan trọng nhất của NATO

Tàu ngầm hạt nhân Severodvinsk thuộc Hạm đội phương Bắc của Nga trong một cuộc tập trận gần căn cứ Zapadnaya Litsa nhằm thử nghiệm tàu cứu hộ tàu ngầm mới, năm 2014. Ảnh: Truyền thông nhà nước Nga

Theo Telegraph, ngay cả trước khi mở rộng, hạm đội phương Bắc đã sở hữu ít nhất 16 tàu ngầm hạt nhân cùng loại tên lửa siêu vượt âm Tsirkon có thể bay gấp 8 lần tốc độ âm thanh.

Theo ông Sandvik, Na Uy cùng Mỹ và Anh đang “giám sát Bắc Cực 24/7”. Oslo coi đây là khu vực giám sát quan trọng nhất của NATO, bởi nếu nổ ra xung đột, các tuyến đường biển ở Bắc Cực sẽ đóng vai trò then chốt trong việc vận chuyển và tiếp tế cho lực lượng phương Tây.

Sự tan băng nhanh chóng do biến đổi khí hậu đã mở ra các tuyến hàng hải mới giữa châu Âu và châu Á, rút ngắn gần một nửa quãng đường di chuyển. Tuy nhiên, điều này cũng khiến Bắc Cực trở thành điểm nóng cạnh tranh địa chiến lược giữa Nga và các nước NATO.

Na Uy lo ngại Moscow tìm cách kiểm soát hai tuyến hàng hải chiến lược: “Khe gấu” – vùng biển giữa đất liền Na Uy và quần đảo Svalbard, lối duy nhất của tàu Nga từ Bắc Cực ra Đại Tây Dương; “Khe GIUK” – khu vực giữa Greenland, Iceland và Vương quốc Anh, vốn được xem là “cửa ngõ” nối Đại Tây Dương với Bắc Cực.

Theo ông Sandvik, “Nga muốn kiểm soát Khe gấu để triển khai tàu ngầm và hạm đội phương Bắc, đồng thời ngăn NATO tiếp cận khe GIUK. Đó là yếu tố sống còn trong chiến lược quân sự của họ”.

Căng thẳng ở Bắc Cực leo thang

Căng thẳng giữa Nga và NATO tại Bắc Cực tiếp tục leo thang trong những tháng gần đây. Theo nhật báo Barents Observer của Na Uy, tàu do thám Nga được cho là đã xuất hiện gần khu vực phóng thử tên lửa và ngư lôi trong các cuộc tập trận hải quân của Đức và Anh.

Một tàu hàng Nga mang tên SMP Arkhangelsk cũng bị phát hiện di chuyển “bất thường” gần vùng diễn tập, làm dấy lên lo ngại về hoạt động do thám.

Trong khi đó, Anh và Na Uy tuyên bố sẽ tăng cường hiện diện quân sự tại Bắc Cực, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc “duy trì tự do hàng hải” ở khu vực này. Bộ Ngoại giao Anh cho rằng sự tan băng mở ra nhiều tuyến đường và tài nguyên mới, đồng nghĩa với nguy cơ xung đột gia tăng.

“Chúng ta phải hành động để ngăn chặn mọi mối đe dọa tại Bắc Cực”, cựu Ngoại trưởng Anh David Lammy nói trong chuyến thăm chung của hải quân Anh và Na Uy hồi tháng 5.

Các nhà phân tích nhận định, động thái của Moscow ở vùng cực Bắc vừa nhằm bảo vệ lợi ích năng lượng và hàng hải, vừa gửi tín hiệu răn đe tới phương Tây rằng Nga vẫn sở hữu năng lực quân sự đáng kể – đặc biệt là trong lĩnh vực hạt nhân.

Nguyễn Thái - Telegraph