Nâng tiêu chuẩn khí thải với xe máy để bảo vệ sức khỏe

Đề xuất nâng tiêu chuẩn khí thải với xe máy

Bộ Giao thông Vật tải (GTVT) đang lấy ý kiến góp ý dự thảo quyết định của Thủ tướng Chính phủ về lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải (TCKT) đối với xe cơ giới nhập khẩu, sản xuất, lắp ráp. Dự thảo đề xuất các loại mô tô hai bánh sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới tiếp tục áp dụng TCKT mức 3 trong thử nghiệm tới hết ngày 30/6/2027. Từ ngày 1/7/2027 phải áp dụng TCKT mức 4 trong thử nghiệm.

Hiện tại, Việt Nam có khoảng 70 triệu xe lưu hành, tập trung nhiều ở nơi đông dân cư. Những phương tiện này cũng đóng góp lượng phát thải đáng kể ra môi trường, do đó cần thiết để nâng mức TCKT để giảm ô nhiễm môi trường.

Khí thải xe máy là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng ở các đô thị.

Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết trong khu vực ASEAN, đa phần các nước đã áp dụng hoặc có lộ trình áp dụng Euro 4 đối với mô tô. Việc nâng cao mức TCKT lên mức 4 không ảnh hưởng đến hoạt động nhập khẩu, sản xuất, lắp ráp bởi đa số công nghệ cho mô tô đáp ứng TCKT mức 3 đã sẵn sàng có thể đáp ứng TCKT mức 4 và không cần thay đổi quá nhiều về công nghệ.

TS Nguyễn Xuân Thủy, nguyên Giám đốc Nhà xuất bản Giao thông Vận tải nhìn nhận việc kiểm định khí thải không chỉ giúp giảm ô nhiễm môi trường, nâng cao chất lượng sống mà còn nâng cao nhận thức của người dân trong việc bảo dưỡng định kỳ phương tiện để đảm bảo tiêu chuẩn khí thải phù hợp cũng như nâng cao chất lượng an toàn phương tiện, đảm bảo an toàn giao thông.

Hiện nay ở Việt Nam chưa có quy định về niên hạn sử dụng cho các phương tiện ôtô, xe máy cá nhân. Quy định niên hạn sử dụng chỉ áp dụng cho các loại ôtô như xe tải, xe khách hay xe taxi là điều bất cập, việc quy định tiêu chuẩn khí thải với xe máy theo xu thế chung của thế giới là cần thiết.

Theo thống kê, khoảng 50%-60% lượng khí độc hại như NOx, CO, HC được cắt giảm nếu tiêu chuẩn khí thải Euro 4 được đưa vào áp dụng. Đây là các chất ảnh hưởng mạnh đến sức khỏe con người. Việc giảm phát thải từ mô tô là nhiệm vụ thiết yếu nhằm góp phần thực hiện chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí mê tan của ngành giao thông vận tải và cam kết mạnh mẽ của Việt Nam tại COP26 đưa mức phát thải ròng về "0" năm 2050.

Việc nâng mức TCKT đồng nghĩa với việc các công nghệ sản xuất mới, thiết kế mới sẽ được đưa vào các sản phẩm nội địa. Đây có thể coi là tiền đề của chuyển giao công nghệ, một yếu tố quan trọng để nâng cao năng lực sản xuất trong nước, cũng như tiếp cận với các công nghệ mới.

Phương tiện giao thông phải hướng đến sạch hơn

Cục Đăng kiểm Việt Nam biết, đối với người sử dụng sẽ có lo lắng nhất định về việc giá thành sản phẩm tăng lên. Tuy nhiên, để đáp ứng một thị trường đầy cạnh tranh như ở Việt Nam, các nhà sản xuất sẽ tự điều chỉnh và cân đối để đưa ra mức giá phù hợp nhất. Ngoài ra, giá thành sản phẩm có thể thay đổi, nhưng bù lại, người dân có thể sử dụng những phương tiện sạch hơn, môi trường sống cải thiện hơn, đảm bảo sức khỏe và chất lượng sống.

Theo số liệu của Viện Chiến lược và phát triển giao thông vận tải (Bộ Giao thông Vận tải), giai đoạn 2005-2022, tăng trưởng xe máy tại nước ta đạt bình quân khoảng 9,1%/năm. Đến nay, số lượng xe máy đã đăng ký trên toàn quốc đạt khoảng 69,2 triệu xe và số xe lưu hành đạt khoảng 45,5 triệu xe. Tại các thành phố lớn, xe máy vẫn là phương tiện giao thông chính, đây cũng là phương tiện phát thải khí thải lớn nhất ra môi trường.

Ông Đinh Trọng Khang, Phó Giám đốc Viện chuyên ngành môi trường, Viện Khoa học và Công nghệ Giao thông vận tải đưa ra cảnh báo, Hà Nội có lượng xe máy đang lưu hành khoảng gần 7 triệu chiếc; mỗi năm bình quân có thêm khoảng 200.000 xe mới được đưa vào sử dụng. Nếu chúng ta không kiểm soát chất lượng khí thải xe máy thì rõ ràng nguồn thải này sẽ ngày càng lớn và ảnh hưởng tới sức khỏe của người dân thành phố.

Thực tế, không ít lần cơ quan Nhà nước đưa ra chủ trương, quy định mới liên quan đến mô tô, xe máy đều gặp vướng mắc. Lý do chính là xe máy hiện vẫn là phương tiện giao thông chủ yếu của người dân, đáp ứng gần 90% nhu cầu đi lại trong đô thị. Về lâu dài, để hạn chế ô nhiễm không khí ngày càng gia tăng, việc nâng chuẩn kiểm soát khí thải đối với xe máy là cần thiết và cần thực hiện có lộ trình.

Theo chuyên gia, Hà Nội cần nhanh chóng hoàn thiện các quy định, chính sách để bắt tay vào kiểm định khí thải toàn bộ xe máy xăng. Với những xe đạt yêu cầu, đủ điều kiện sẽ tiếp tục cho lưu hành. Còn những xe không đạt tiêu chuẩn về khí thải, thành phố có thể đưa ra chính sách hỗ trợ bằng tiền cho người dân chuyển đổi sang xe máy điện (nếu vẫn lựa chọn sử dụng xe máy xăng thì không hỗ trợ). Nếu làm được như vậy, tin chắc sẽ có bộ phận không nhỏ người dân tự nguyện chuyển đổi sang xe máy điện, xe đạp điện mà không cần cưỡng chế, bắt buộc.

Bên cạnh đó, thành phố có thể kêu gọi, khuyến khích các hãng sản xuất xe có chính sách ưu đãi cho người dân về thuế phí, nhằm hạ giá thành xe máy điện để phổ biến loại hình phương tiện xanh này. Muốn làm được như vậy, Hà Nội phải có những ưu đãi cụ thể cho nhà sản xuất, nhà cung cấp hạ tầng kỹ thuật đối với xe điện.

Theo báo cáo của Viện Môi trường - Tài nguyên, ĐH Quốc gia TP.HCM, nếu thực hiện kiểm soát khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy có thể giảm tới 30% tình trạng ô nhiễm không khí do loại phương tiện này gây nên.

Tô Hội