Nâng mức giảm trừ gia cảnh để người dân 'mạnh tay' chi tiêu mặt hàng thiết yếu

Bộ Tài chính cho biết hiện đang tiến hành rà soát và đánh giá toàn diện Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN), bao gồm cả vấn đề về mức giảm trừ gia cảnh, để báo cáo Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội xem xét sửa đổi, bổ sung.

Mới đây, Bộ Tài chính đã có văn bản phản hồi các kiến nghị của cử tri từ 6 tỉnh, thành phố: Hà Nội, TPHCM, Bắc Kạn, Đồng Nai, Lạng Sơn và Nghệ An liên quan đến việc sửa đổi Luật Thuế TNCN, theo hướng tăng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế, phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội và mức sống hiện nay, cũng như theo sát với chính sách tăng lương của Nhà nước từ ngày 1/7.

Hiện tại, người lao động có lương từ mức 17 triệu đồng/tháng (với 1 người phụ thuộc), sau khi trừ các khoản bảo hiểm xã hội và y tế, vẫn chưa phải nộp thuế TNCN.

Theo quy định hiện hành của Luật Thuế TNCN, người nộp thuế được phép trừ các khoản như bảo hiểm xã hội, y tế, thất nghiệp và bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho một số ngành nghề bắt buộc, cùng mức giảm trừ gia cảnh, các khoản đóng góp từ thiện, trợ cấp và phụ cấp theo quy định. Phần thu nhập còn lại sẽ là cơ sở để tính thuế TNCN.

Theo Báo cáo khảo sát mức sống dân cư năm 2023 của Tổng cục Thống kê (Bộ KH&ĐT), thu nhập bình quân đầu người/tháng của Việt Nam trong năm 2023 (theo giá hiện hành) là 4,96 triệu đồng và nhóm hộ có thu nhập cao nhất (nhóm gồm 20% dân số giàu nhất - nhóm 5) có thu nhập bình quân là 10,86 triệu đồng/tháng/người.

Theo đó, mức giảm trừ hiện tại cho người nộp thuế (11 triệu đồng/tháng) cao gấp 2,2 lần thu nhập bình quân đầu người, cao hơn so với các nước khác (thường từ 0,5 đến 1 lần) và cũng vượt mức thu nhập của nhóm 20% người có thu nhập cao nhất. Mức giảm trừ cho người phụ thuộc gần tương đương với thu nhập bình quân đầu người.

Với mức giảm trừ gia cảnh hiện tại là 11 triệu đồng cho người nộp thuế và 4,4 triệu đồng cho mỗi người phụ thuộc, người có thu nhập 17 triệu đồng/tháng (với 1 người phụ thuộc) hoặc 22 triệu đồng/tháng (với 2 người phụ thuộc), sau khi trừ các khoản bảo hiểm, vẫn không phải đóng thuế TNCN.

Về lý do chưa thể điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, Bộ Tài chính cho biết quy định của Luật Thuế TNCN quy định chỉ số CPI biến động trên 20% so với thời điểm Luật có hiệu lực thi hành hoặc thời điểm điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh gần nhất thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh quy định tại khoản này phù hợp với biến động của giá cả để áp dụng cho kỳ tính thuế tiếp theo.

Bộ Tài chính phân tích từ năm 2020 đến nay, chỉ số giá tiêu dùng biến động chưa tới 20%, do đó, chưa thể điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.

Nhiều chuyên gia kinh tế có chung ý kiến khi cho rằng việc xem xét điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh hiện nay là cần thiết, để đảm bảo hài hòa với những biến động trong mức sống, điều kiện sống và tiêu dùng của người nộp thuế.

Trao đổi với VnBusiness, ông Nguyễn Xuân Long, Giám đốc Công ty TNHH kế toán và tư vấn thuế Hoàng Minh, cho rằng quy định mức giảm trừ gia cảnh hiện nay chưa phù hợp với điều kiện của quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp như Việt Nam.

Ông Long dẫn chứng, Việt Nam có mức thu nhập trung bình thấp nên phần lớn thu nhập của người dân dành cho hàng hóa, dịch vụ thiết yếu. Ví dụ thu nhập bình quân của một người là 5 triệu, chi cho hàng hóa dịch vụ thiết yếu mất 70%.

Trong khi đó, theo khảo sát của các chuyên gia của trường Đại học Kinh tế Quốc dân, với những quốc gia người dân có thu nhập cao tương đương 100 triệu đồng/tháng, chi cho hàng hóa dịch vụ thiết yếu chỉ 30-40%.

Vì thế, ông Minh cho rằng nếu chờ 2 năm nữa Luật Thuế TNCN mới được sửa đổi, thông qua đề xuất hiện hành thì nhiều người dân sẽ phải sống trong cảnh “thắt lưng buộc bụng” nhưng vẫn thuộc diện nộp thuế TNCN, chưa kể chính sách của Đảng và Nhà nước về tăng lương, đảm bảo mức sống cơ bản cho cán bộ, viên chức và người lao động sẽ không còn nhiều ý nghĩa.

Ông Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên cao cấp về thuế Trường Đại học Kinh doanh và công nghệ Hà Nội cho rằng giải thích của Bộ Tài chính đưa ra liên quan khía cạnh CPI từ năm 2020 đến nay tăng chưa đến 20% nên chưa thể đề xuất Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh không sai quy định, "nhưng khiến người nộp thuế rất chạnh lòng".

"Thu nhập của đa phần người lao động tập trung chi tiêu cho ăn ở, học hành, đi lại, khám chữa bệnh... Trong khi đó, giá vé tàu xe, máy bay, học phí, viện phí… tăng đáng kể trong 4 năm qua. Như vậy, CPI không phản ánh đúng thực tế mức tăng giá của những hàng hàng hóa mà người làm công ăn lương chi trả", ông Tú nhấn mạnh.

Hầu hết các ý kiến cho rằng, thời gian tới, cơ quan có thẩm quyền cần nhìn nhận, có điều chỉnh phù hợp. Trước mắt, Bộ Tài chính cần sớm trình Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội nâng mức giảm trừ gia cảnh để người làm công ăn lương đang nộp thuế TNCN đỡ thiệt thòi.

Bộ Tài chính nhấn mạnh, thuế TNCN điều tiết vào thu nhập của cá nhân. Việc thực hiện chính sách thuế TNCN có vai trò rất quan trọng để triển khai chính sách phân phối lại.

Cùng với các nguồn thu khác, nguồn thu từ thuế TNCN đã tạo nên quỹ ngân sách nhà nước để đáp ứng rất nhiều các nhu cầu chi cho đầu tư phát triển, an ninh quốc phòng, đảm bảo an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo.

Bộ Tài chính đang tiến hành rà soát, đánh giá tổng thể Luật Thuế TNCN (trong đó có nội dung về mức giảm trừ gia cảnh, biểu thuế lũy tiến từng phần...) để báo cáo Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội xem xét sửa đổi, bổ sung theo chương trình xây dựng luật của Quốc hội, đảm bảo phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam, cũng như thông lệ quốc tế (dự kiến, đăng ký chương trình xây dựng Luật vào năm 2025, trình Quốc hội cho ý kiến vào tháng 10/2025 và thông qua vào tháng 5/2026).

Bên cạnh đó, liên quan đến việc sửa đổi tổng thể Luật Thuế TNCN, ông Trương Bá Tuấn, Phó cục trưởng Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính) thông tin, lộ trình là năm 2025 như Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

"Khi sửa đổi luật này, chúng tôi sẽ sửa tổng thể các nội dung gồm thu nhập chịu thuế, thu nhập tính thuế, giảm trừ gia cảnh…", ông Tuấn cho biết.

Thanh Hoa