Nâng cao giá trị gia tăng cho ngành dệt may

Sản xuất hàng may mặc xuất khẩu tại Tổng công ty May 10.

Hiện tại, các doanh nghiệp dệt may có đơn hàng đến tháng 11 và đang tiếp tục đàm phán cho những tháng tiếp theo. Bên cạnh việc đẩy mạnh xuất khẩu, nhanh chóng “cán đích” các mục tiêu đề ra cho năm 2025, doanh nghiệp cũng triển khai nhiều giải pháp nhằm tăng năng suất, nâng cao giá trị sản phẩm.

Đối diện áp lực

Tổng Giám đốc Tổng công ty cổ phần Dệt may Hòa Thọ Nguyễn Ngọc Bình cho biết, trước biến động bất lợi của thị trường, đơn vị đã triển khai hàng loạt giải pháp nhằm ổn định sản xuất, thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa. Nỗ lực của toàn hệ thống đã giúp doanh thu của đơn vị trong 9 tháng qua đạt 4.202 tỷ đồng, bằng 83% kế hoạch năm; lợi nhuận trước thuế đạt 329 tỷ đồng, bằng 91% kế hoạch năm.

Để hoàn thành mục tiêu doanh thu cả năm hơn 5.225 tỷ đồng, đơn vị sẽ đẩy mạnh công tác nghiên cứu, theo dõi khai thác tối đa hiệu suất thiết bị, năng suất lao động, cải thiện hiệu quả sản xuất, kinh doanh. Doanh nghiệp sẽ chú trọng nâng cao chất lượng sản phẩm, đơn hàng, đồng thời định hướng nguồn hàng phù hợp với năng lực sản xuất cho từng nhà máy; nghiên cứu, xây dựng mô hình nhà máy sản xuất thông minh, nhà máy kiểu mẫu cho giai đoạn phát triển tương lai, tránh nguy cơ tụt hậu so với xu thế công nghệ thế giới,…

Ông Nguyễn Ngọc Bình nhận định, thị trường bông, xơ, sợi chưa cho thấy dấu hiệu bứt phá trong những tháng cuối năm, nhưng thị trường may mặc được kỳ vọng sẽ tăng nhẹ cả về giá và đơn hàng khi bước vào mùa cao điểm mua sắm lễ, Tết. Với thị trường Mỹ, dự kiến giá hàng tiêu dùng tăng, sức mua may mặc giảm dẫn đến đơn hàng chậm và ít hơn; thị trường EU, Nhật Bản có xu hướng giảm sản lượng, yêu cầu khắt khe hơn về sản phẩm xanh và chứng chỉ môi trường.

“Không chỉ đơn hàng, đơn giá có xu hướng giảm mà về nguồn lao động cũng đang có sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp có thu nhập cao như công nghệ cao, bất động sản, dịch vụ du lịch,... Đặc biệt, việc tăng lương tối thiểu vùng từ ngày 1/1/2026 theo lộ trình mới sẽ ảnh hưởng đến chi phí nhân công, đòi hỏi doanh nghiệp cần chủ động trong việc cải thiện chính sách phúc lợi, đào tạo tay nghề và tự động hóa để ổn định lao động, thúc đẩy sản xuất hàng hóa”, ông Nguyễn Ngọc Bình nhấn mạnh.

Theo Tổng Giám đốc Tổng công ty May 10 Thân Đức Việt, 9 tháng qua, doanh thu của đơn vị đạt 104% kế hoạch, tăng 14% so cùng kỳ năm 2024, trong đó, doanh thu chủ yếu từ xuất khẩu, tiếp đến là doanh thu nội địa và khối dịch vụ. Đơn hàng hiện có đến hết tháng 11, một số mặt hàng đến hết năm.

Doanh nghiệp cũng chịu nhiều áp lực khi nguồn hàng sụt giảm, đơn giá thấp do ảnh hưởng chính sách thuế của Mỹ và những bất ổn về địa chính trị thế giới mang lại.

Để hoàn thành mục tiêu doanh thu 5.055 tỷ đồng, lợi nhuận hơn 135 tỷ đồng, đơn vị sẽ tiếp tục bám sát diễn biến thị trường, tìm nguồn hàng mới, sắp xếp lại dây chuyền sản xuất, ưu tiên tiến độ và chất lượng khi thị trường đang xấu như hiện nay, đồng thời nghiên cứu các giải pháp, tuyên truyền để thu hút lao động,… Tổng Giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) Cao Hữu Hiếu cho rằng, sau khi chính sách thuế đối ứng của Mỹ có hiệu lực đã dẫn đến đơn hàng của nhiều doanh nghiệp giảm từ 20 đến 30% do sức mua tại thị trường này giảm mạnh.

Những tháng tới sẽ tiếp tục chứng kiến sự sụt giảm về nhu cầu dệt may tại Mỹ do tác động cộng hưởng của chính sách thuế và tình trạng đặt hàng vượt mức trong nửa đầu năm. Điều đó cho thấy doanh nghiệp phải đối diện nhiều thách thức trước biến động thị trường, nhất là thị trường Mỹ, khi thị trường này đang chiếm hơn 40% tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành dệt may Việt Nam.

Nâng cao vị thế trong chuỗi

Ông Cao Hữu Hiếu cũng phân tích, trong những tháng đầu năm, ảnh hưởng từ chính sách thuế quan của Mỹ chưa lớn do khách đẩy nhanh đơn hàng trước thời điểm thuế có hiệu lực. Nhưng hiện tại, tác động của chính sách này đã đủ “độ ngấm” đối với các doanh nghiệp, khi đơn hàng chủ yếu được đặt theo tháng, không ít doanh nghiệp chưa đủ đơn hàng cho tháng 11, trong khi những năm trước đã có đơn hàng đến hết năm, thậm chí hết quý I năm sau. Với Vinatex, nhờ áp dụng linh hoạt các giải pháp, bám sát diễn biến thị trường đã giúp đơn vị đạt được những kết quả khả quan.

Trong 9 tháng qua, doanh thu của đơn vị đạt gần 14.500 tỷ đồng, bằng 79% kế hoạch năm và bằng 110% so với cùng kỳ; lợi nhuận trước thuế đạt 1.040 tỷ đồng, hoàn thành 114% kế hoạch năm, tăng gấp đôi so cùng kỳ năm 2024.

Theo số liệu thống kê của Hiệp hội Dệt may Việt Nam, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam trong 9 tháng đạt gần 34,8 tỷ USD, tăng hơn 7,7% so cùng kỳ, trong đó, hàng may mặc chiếm 27,8 tỷ USD, phần còn lại là vải, xơ, sợi, phụ liệu và vải địa kỹ thuật. Với nhu cầu tiêu dùng mua sắm cuối năm, nhất là các dịp lễ, Tết sẽ giúp ngành sớm cán đích xuất khẩu 48 tỷ USD đề ra.

Những yếu tố thuận lợi như hàng dệt may của Việt Nam đang có mặt tại gần 140 quốc gia và vùng lãnh thổ sẽ giúp ngành duy trì đà tăng trưởng trong thời gian tới. Tuy nhiên, ngành dệt may cũng đang đối diện không ít thách thức khi phụ thuộc quá lớn vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu, đặc biệt là từ Trung Quốc.

Đơn cử, nguyên liệu cho ngành sợi như bông phải nhập 100%, xơ nhập từ 90 đến 95%; các doanh nghiệp chủ yếu làm gia công, chưa phát triển được các công đoạn tạo ra giá trị gia tăng cao như thiết kế, xây dựng thương hiệu và phân phối do thiếu nguồn lực tài chính lẫn nhân lực.

Tiếp đến, để hưởng ưu đãi từ các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam đã ký kết, đòi hỏi phải đáp ứng các tiêu chí về xuất xứ sản phẩm theo quy định.

Một trong những lợi thế cạnh tranh của dệt may Việt Nam trước đây là nhân công giá rẻ, thì nay đang giảm dần khi các đơn hàng số lượng lớn, giá gia công thấp có xu hướng chuyển dịch sang các quốc gia có giá nhân công rẻ hơn. Muốn tăng sức cạnh tranh, doanh nghiệp phải nâng cao năng suất, đầu tư các trang thiết bị hiện đại, tự động hóa cao cũng như thay đổi mô hình tổ chức sản xuất, phương pháp quản trị nhằm chuyển hướng sang các mặt hàng cao cấp, chuyên biệt, có giá trị gia tăng cao.

Cần tiếp tục đa dạng hóa mẫu mã sản phẩm, thị trường, khách hàng cũng như sớm chủ động được nguồn nguyên liệu phục vụ sản xuất trong nước bằng cách quy hoạch, hình thành các khu công nghiệp tập trung, cung cấp theo chuỗi. Cần xây dựng các trung tâm phát triển sản phẩm, tạo mẫu,… nhằm đẩy mạnh sản xuất, gia tăng hiệu quả, từ đó nâng cao vị thế dệt may Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

HOÀNG ANH