Năm Tỵ bàn về xà quyền

Nhiều môn phái võ cổ truyền Việt Nam có bài xà quyền, theo nguyên tắc: Chủ động tấn công đối thủ yếu và phòng thủ, phản công đối thủ mạnh. Xà quyền sử dụng hai tay làm hai đầu rắn để mổ, xỉa, chém, đâm, móc, gạt, tóm, lôi, cuốn.

Võ sư Trần Việt, Chánh văn phòng Liên đoàn Võ thuật cổ truyền Việt Nam, Trưởng võ phái Đông Đô Việt võ quyền cho rằng, xà quyền phản ánh đậm nét hành vi của loài rắn. Để tạo hiệu năng chiến đấu, loài rắn phải san lấp nhược điểm thiếu chân của mình bằng việc có thể cuộn mình và vươn thẳng đứng. Từ thế cuốn khúc này, với sự chính xác và tốc độ nhanh, nó phóng thẳng về phía con mồi.

"Xà quyền gồm nhiều lối đánh bằng đầu ngón tay, thường nhắm vào các điểm nhược của cơ thể như mắt, yết hầu, nách... “Xà vương xuất động” trong đó ngón trỏ và ngón giữa thành hình lưỡi rắn chĩa ra phía trước, các ngón tay kia khép lại. Hay đòn “Thanh xà tọa thủ” trong đó xếp các ngón tay lại như đầu một con rắn đang uốn khúc vươn lên, cùi chỏ uốn cong cho cánh tay vươn thẳng ra phía trước như một con rắn sẵn sàng lao tới. Hoặc thế “Thủy xà thượng điêu” với việc kích 5 đầu ngón tay vào cổ họng, nách đối phương", võ sư Trần Việt cho biết.

Chiêu "Hoàng xà xuất động" của võ phái Đông Đô Việt võ quyền. Ảnh: NGUYỄN VIỆT

Xà quyền thể hiện cái “thần, hình” của loài rắn. Cử động của loài rắn thật uyển chuyển nên người luyện xà quyền phải giữ cho thân hình linh hoạt, giữ cánh tay nhu nhuyễn, ước tính đúng thời điểm chạm đòn để chỉ gồng cứng tập trung cương lực nơi ức bàn tay hay các đầu ngón tay. Cho nên, người tập xà quyền không chỉ luyện phần tay như lối người xưa vẫn luyện là lấy ngón tay đâm vào bao cát, thân chuối... mà còn phải luyện bộ pháp điêu luyện để khi phát lực trong mỗi đòn đánh huy động được toàn bộ lực của cả cơ thể.

Võ sư Phan Thọ của đất võ Bình Định nổi tiếng với việc hạ 3 võ sĩ nước ngoài cao to chỉ bằng chiêu "độc xà thám nguyệt" (rắn ngóc đầu trông trăng). Vào thời khắc sinh tử, võ sư Phan Thọ thụp xuống tránh đòn chân hiểm ác, rồi húc thẳng vào bụng dưới của đối thủ. Còn ở môn phái Bình Định gia, những bài biểu diễn xà quyền của võ sư Trần Ngọc Chiến (được gọi với biệt danh Chiến xà quyền) đã tạo thương hiệu ít ai vượt qua.

Không chỉ có những chiêu thức thực chiến độc đáo, lợi hại, nhiều võ sư còn đưa các kỹ thuật của xà quyền vào việc phục hồi sức khỏe.

MINH AN