Nam Đà vọng tiếng then

CLB đem đến những giai điệu, lời ca trong các lễ hội, chương trình văn nghệ

Gìn giữ di sản trong đời sống cộng đồng

Hơn 20 năm trước, những gia đình Tày, Nùng từ Cao Bằng, Lạng Sơn vào Nam Đà lập nghiệp, mang theo không chỉ sức lao động mà còn cả vốn liếng văn hóa cha ông. Trên mảnh đất cao nguyên đầy nắng gió, tiếng đàn tính, lời hát then vẫn vang vọng như khẳng định sức sống bền bỉ của một di sản phi vật thể đại diện của nhân loại.

Năm 2011, Câu lạc bộ (CLB) Đàn tính, hát then thôn Nam Cao được thành lập, xuất phát từ nguyện vọng của bà con muốn lưu giữ và lan tỏa điệu then. Ban đầu chỉ có chưa đầy 10 thành viên, đến nay, CLB đã quy tụ hơn 20 người, từ cao niên cho tới thanh, thiếu niên.

Năm 2023, CLB chính thức đổi tên thành CLB Văn nghệ dân gian đàn tính, hát then, khẳng định rõ hơn vai trò gìn giữ di sản trong đời sống cộng đồng. Bà Đàm Thị Thóa - Chủ nhiệm CLB chia sẻ: “Dù đi đâu, người Tày cũng không thể xa đàn tính, hát then. Chúng tôi muốn lớp trẻ và cả lớp già cùng gìn giữ bản sắc này, để không bị mai một”.

Trong các buổi sinh hoạt, các thành viên CLB người mang đàn, người mang xóc nhạc, tất cả hòa chung thành một dàn âm thanh rộn rã. Ở đó, những giai điệu truyền thống không chỉ giúp bà con giải trí sau ngày lao động vất vả, mà còn trở thành sợi dây gắn kết cộng đồng. “Sau những ngày lao động vất vả, các cô chú tụ tập với nhau, ôn lại các bài hát ý nghĩa nói về quê hương, đất nước, vùng kinh tế mới làm ăn phát triển, đoàn kết gắn bó với nhau. Cô cảm thấy rất tự hào và vui vẻ khi mang được bản sắc của mình về nơi đây”, bà Dương Thị Bạch - thành viên lớn tuổi nhất CLB vui vẻ nói.

“Truyền lửa” cho thế hệ trẻ

8 tuổi, em Đinh Thị Thanh Hằng ở thôn Nam Cao, xã Nam Đà đã sớm bộc lộ niềm say mê đặc biệt với tiếng đàn tính. Ban đầu, em Hằng chỉ chăm chú theo dõi ngón đàn của các bà, các ông trong CLB rồi tập tành làm theo. Chỉ sau 1 năm, em đã nắm được các nốt nhạc cơ bản, kiên trì luyện tập thêm 3 năm, em Hằng giờ đây có thể tự tin biểu diễn cùng các thành viên lớn tuổi trong CLB. “Em muốn học đàn tính, hát then để nối tiếp, phát huy bản sắc dân tộc mình”, em Hằng bày tỏ.

Điểm đặc biệt ở Nam Đà là tiếng đàn, lời then không dừng lại ở lớp người cao tuổi mà đang được trao truyền mạnh mẽ cho thế hệ kế cận. Những bàn tay non nớt đang tập làm quen với sợi dây đàn, tiếng then còn vụng về nhưng ánh mắt các em ánh lên niềm say mê. Ở nơi ấy, CLB trở thành mái nhà chung. Nơi thế hệ cha ông gửi gắm tình yêu bản sắc và thế hệ trẻ tiếp nối niềm tự hào. Từ những giai điệu mượt mà ấy, tình đất, nghĩa người càng thêm gắn bó.

Để tiếng đàn tính mãi ngân vang, ông Nông Thanh Độ - một thành viên CLB, là người vừa say mê nghệ thuật, vừa khéo léo trong từng đường cưa, mũi đục. Không chỉ gảy đàn, cất tiếng then, ông còn tự tay chế tác nên những cây đàn tính từ quả bầu trồng được trên vùng đất mới Nam Đà. Với ông, mỗi cây đàn hoàn thành là một nhịp cầu đưa hồn cốt truyền thống ngân vang giữa đời sống hôm nay.

Các thành viên CLB chỉ dạy cách đánh đàn tính cho học sinh

Ông Nguyễn Trí Quang - Phó Chủ tịch UBND xã Nam Đà, nhận xét: “Hoạt động của CLB đã góp phần quan trọng vào việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa Tày, Nùng. Đây cũng là lực lượng nòng cốt thúc đẩy phong trào văn hóa, văn nghệ quần chúng ở địa phương”.

Tiếng đàn tính, lời then hôm nay vang vọng trong các lễ hội, chương trình giao lưu, làm giàu thêm sắc màu văn hóa vùng đất mới. Ở Nam Đà, điệu then đã trở thành nhịp cầu nối dài ký ức quê hương, đồng thời là minh chứng cho sức sống bền bỉ của văn hóa Tày, Nùng. Và từ nơi đây, những giai điệu ngân nga ấy sẽ tiếp tục lan tỏa, đồng hành với các thế hệ mai sau.

Hồ Mai .