Năm con rắn nói chuyện võ rắn

Môn sinh võ phái Đông Đô Việt võ quyền tập đối luyện đòn thế về Xà quyền. Ảnh: Việt Trần

Võ sư Trần Việt – Chánh văn phòng Liên đoàn võ cổ truyền Việt Nam, Trưởng võ phái Đông Đô Việt võ quyền, một trong những người nhiều năm nghiên cứu, sưu tầm các bài võ vổ truyền nói rằng, sự mô phỏng động tác các loài vật trong thiên nhiên, đời sống hằng ngày để đưa vào các động tác võ thuật đã được cụ thể hóa thành các bài quyền nổi tiếng. Từ những bước nhẩy, bắt mồi, vồ dũng mãnh của hổ, từ sự nhanh nhẹn của loài khỉ, từ các cú mổ của mãng xà… võ cổ truyền Việt Nam đã cho ra đời các bài võ Hổ quyền, Hầu quyền, Xà quyền…

Môn sinh võ phái Đông Đô Việt võ quyền tập luyện chiêu Hoàng xà xuất động. Ảnh: Việt Trần

Nhiều môn phái Võ cổ truyền Việt Nam có bài Xà quyền, theo nguyên tắc: Chủ động tấn công đối thủ yếu và phòng thủ phản công đối thủ mạnh. Xà quyền sử dụng cả 2 tay làm 2 đầu rắn để mổ, xỉa, chém, đâm, móc, gạt, tóm lôi, cuốn, quấn. Người sử dụng xà quyền phải có trình độ võ học, vững vàng về bộ pháp, thân pháp và thủ pháp.

Dưới góc nhìn khác, khi cận chiến, các đòn thế của xà quyền đặc biệt hợp với thể hình và thể trạng người Việt Nam vốn có ưu điểm về sự linh hoạt, nhanh nhẹn thay vì dùng sức mạnh dựa trên thể hình to lớn.

Cũng theo võ sư Trần Việt, một điểm đáng chú ý khác trong Xà quyền còn nằm ở việc truyền phóng khí lực trong từng đòn đánh. Bởi lẽ luôn trầm tĩnh, thư giãn, rắn tích tụ nhiều khí hơn những con vật khác. Do đó, khi phối hợp nội năng vào kỹ thuật ngoại kích, đòn đánh của rắn đã biến nó trở thành một đối thủ mạnh mẽ và đáng sợ. Yếu quyết của Xà quyền cũng vậy, trong đó phải phát triển được khí lực trong trạng thái thư giãn và tập trung. Đó là sự sắp xếp một đòn xuyên phá uyển chuyển, có sức mạnh kinh người. Chưa va chạm, đòn đánh của Xà quyền hầu như vô lực. Tuy nhiên, khi va chạm xảy ra, sức mạnh lập tức phát sinh, có thể tạo nên một uy lực lớn gấp nhiều 5

lần sức mạnh bình thường của con người.

Môn sinh võ phái Đông Đô Việt võ quyền tập luyện chiêu Thanh xà vọng nguyệt. Ảnh: Việt Trần

Cho nên, người tập Xà quyền không chỉ luyện phần tay như lối người xưa vẫn luyện như lấy ngón tay đâm vào bao cát, thân chuối... mà còn phải luyện bộ pháp cực kỹ để khi phát lực trong mỗi đòn đánh có thể huy động được toàn bộ lực của cả cơ thể. Theo võ sư Trần Mạnh Hà của môn phái Nhất Nam, trong bài Xà quyền của môn phái đặc biệt chú trọng đến điều này. Cho nên không dễ để luyện đến “tinh” bài võ này. Để có thể thuần thục, người có tố chất cũng mất nhiều năm. Cũng phải kể thêm, Nhất Nam cũng là môn phải đưa cả hình con rắn vào logo môn phái. Và Xà quyền cũng là một trong những “đặc sản” của môn phái.

Trong làng võ cổ truyền, nhiều người cũng vẫn nhắc lại chuyện võ sư Phan Thọ của đất võ Bình Định nổi tiếng với việc hạ 3 võ sĩ nước ngoài cao to hơn hẳn chỉ bằng đòn Độc xà thám nguyệt (hiểu đơn giản là con rắn ngóc đầu nhìn trăng) thụp xuống tránh đòn, rồi húc thẳng vào bụng dưới của đối thủ. Còn ở môn phái Bình Định gia, ở những kỳ hội diễn của Hội võ thuật cổ truyền Hà Nội, bài biểu diễn về Xà quyền của võ sư Trần Ngọc Chiến (được gọi với biệt danh Chiến xà quyền) đã tạo thương hiệu mà ít ai vượt qua được. Còn hiện tại, khi võ thuật cũng được áp dụng mạnh mẽ vào việc chăm sóc sức khỏe, nhiều người cũng đưa các kỹ thuật của Xà quyền vào việc hồi phục sức khỏe cho người khác.

Ngày đầu năm Ất Tỵ 2025, khi nói chuyện về võ rắn, những võ sư tâm huyết với võ cổ truyền như Trần Việt (Đông Đô Việt võ quyền), Trần Mạnh Hà (Nhất Nam)... vẫn đau đáu nỗi niềm phải lưu giữ lại bài gốc của các bài Xà quyền cũng như các bài võ cổ khác của các môn phái dưới nhiều hình thức. Ngoài ra, cũng phải đưa các bài võ đến cộng đồng nhiều hơn để tránh thất truyền. Qua đó, góp phần để thế hệ sau biết và cùng lưu giữ nét độc đáo, thú vị, hấp dẫn của võ cổ truyền Việt Nam.

Minh Hà