Mỹ siết kiểm soát công nghệ và thị thực sinh viên Trung Quốc

Quốc kỳ của Trung Quốc và Mỹ bên ngoài một khách sạn ở Bắc Kinh, Trung Quốc. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo kênh CNN ngày 29/5, các biện pháp này được công bố chỉ ít ngày sau khi Washington và Bắc Kinh đạt được thỏa thuận tạm dừng leo thang cuộc chiến thương mại trong vòng 90 ngày. Truyền thông Trung Quốc đã ca ngợi đây là một chiến thắng ngoại giao, còn giới chức nước này thể hiện lạc quan về khả năng hợp tác với Mỹ. Tuy nhiên, hai động thái bất ngờ từ phía Mỹ đã gây lo ngại tại Bắc Kinh và có thể làm đổ vỡ nỗ lực đàm phán đang được nối lại.

Theo đó, tờ Financial Times đưa tin chính quyền ông Trump đã ngăn một số công ty Mỹ cung cấp phần mềm thiết kế vi mạch bán dẫn cho Trung Quốc, bao gồm cả các tổ chức có liên hệ với quân đội. Đại diện tập đoàn Siemens xác nhận với kênh CNN rằng chính phủ Mỹ đã thông báo với ngành công nghiệp chip về các quy định kiểm soát xuất khẩu mới, áp dụng trên phạm vi toàn cầu đối với người dùng cuối từ Trung Quốc.

Đây là bước đi mới nhất trong loạt chính sách nhằm kiểm soát quyền tiếp cận công nghệ cao của Trung Quốc. Trước đó, chính quyền Mỹ đã ngăn Trung Quốc tiếp cận các dòng chip trí tuệ nhân tạo do Huawei sản xuất cũng như nhiều loại bán dẫn chiến lược khác. Bắc Kinh phản ứng rằng các biện pháp này là hành động cản trở có hệ thống đối với kế hoạch phát triển ngành công nghiệp bán dẫn trong nước, lĩnh vực mà Trung Quốc đã rót hàng chục tỷ USD đầu tư trong những năm qua.

Trước các biện pháp siết chặt kiểm soát xuất khẩu, người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ cho rằng Washington đang mở rộng phạm vi áp dụng khái niệm an ninh quốc gia và sử dụng công cụ kiểm soát xuất khẩu theo cách gây bất lợi cho quá trình phát triển của Trung Quốc.

Bên cạnh đó, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cùng ngày tuyên bố sẽ “kiên quyết thu hồi thị thực” của sinh viên Trung Quốc, đặc biệt là những người học trong các lĩnh vực công nghệ nhạy cảm. Quyết định này được đánh giá là sẽ tác động sâu rộng đến hàng trăm nghìn sinh viên và gia đình Trung Quốc. Chỉ tính riêng năm 2024, đã có hơn 270.000 sinh viên Trung Quốc đang theo học tại Mỹ, chủ yếu thuộc tầng lớp trung lưu.

Theo kênh CNN, nhiều sinh viên và phụ huynh tại Trung Quốc bày tỏ lo ngại về nguy cơ bị trục xuất trong quá trình học. Một sinh viên ngành thống kê tại Đại học Michigan cho biết cô “rất sợ sẽ không thể hoàn thành chương trình” và cảm thấy “mất hết hy vọng” nếu thị thực bị hủy bỏ.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 29/5 đã lên tiếng phản đối động thái này, cho rằng Mỹ đang “tước đoạt thị thực một cách vô lý dưới danh nghĩa tư tưởng và an ninh quốc gia”.

Một số chuyên gia nhận định, việc Mỹ thắt chặt thị thực có thể phản tác dụng, khiến nhiều tài năng khoa học - công nghệ của Trung Quốc quyết định học tập và làm việc tại quê nhà hay chuyển sang các quốc gia khác, qua đó thúc đẩy quá trình tự cường công nghệ của Bắc Kinh.

Trong khi căng thẳng leo thang, Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ hôm 28/5 đã đưa ra phán quyết chặn phần lớn mức thuế quan toàn cầu do ông Trump áp đặt, trong đó có thuế 30% với hàng hóa Trung Quốc. Tuy nhiên, chính quyền Trump đã nộp đơn kháng cáo, khiến các điều khoản thuế này vẫn chưa có hiệu lực thi hành rõ ràng và cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung tiếp tục ở trạng thái khó đoán.

Hoàng Anh/Báo Tin tức và Dân tộc