Mỹ sẽ cắt giảm nửa quân số ở Syria, nguyên nhân là gì?

Mỹ đang có kế hoạch cắt giảm sự hiện diện của quân đội tại Syria, một quan chức Mỹ nói với trang The War Zone (TWZ) hôm 16/4.

"Sẽ có một sự hợp nhất diễn ra trong những tuần và tháng tới liên quan đến khoảng 1.000 quân, và sẽ để lại khoảng 1.000 quân", vị quan chức nói với TWZ.

Theo trang tin quân sự, động thái này diễn ra trong bối cảnh Lầu Năm Góc đang tăng cường nguồn lực cho Trung Đông bằng cách gửi thêm oanh tạc cơ B-2, tàu chiến và hệ thống phòng không. Và điều này có thể có những tác động rộng khắp trong khu vực.

"Bộ Quốc phòng Mỹ thường xuyên phân bổ lại lực lượng dựa trên nhu cầu và tình huống bất trắc trong hoạt động", TWZ dẫn lời một quan chức quốc phòng cho biết trong một tuyên bố.

"Những động thái này chứng minh bản chất linh hoạt của tư thế phòng thủ toàn cầu của Mỹ và khả năng triển khai của Mỹ trên toàn thế giới trong thời gian ngắn để ứng phó với các mối đe dọa an ninh đang phát triển. Vì lý do an ninh hoạt động, chúng tôi không có gì thêm để cung cấp vào thời điểm này".

Binh lính Mỹ tuần tra gần mỏ dầu Suwaydiyah ở tỉnh Hasakah, Đông Bắc Syria, năm 2021. Ảnh: Getty Images

Mỹ hiện đang duy trì khoảng 2.000 quân nhân tại Syria ở một số căn cứ, chủ yếu ở phía Đông Bắc quốc gia Trung Đông. Ngoài ra còn có một căn cứ ở miền Nam Syria, được gọi là Al-Tanf, nằm dọc biên giới với Jordan và Iraq.

Các binh sĩ Mỹ hợp tác với các lực lượng địa phương để ngăn chặn sự trỗi dậy của các phần tử khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS), vốn đã chiếm giữ các vùng đất rộng lớn của Iraq và Syria vào năm 2014 nhưng sau đó đã bị đẩy lùi.

Nguồn tin của TWZ không biết nhóm quân rút lui sẽ được triển khai tới đâu hoặc họ sẽ rời khỏi căn cứ nào. Reuters là hãng tin đầu tiên đưa tin về kế hoạch rút quân.

Một quan chức Mỹ khác đã xác nhận kế hoạch cắt giảm quân với Reuters, nhưng cho biết không chắc chắn về con số và tỏ ra nghi ngờ về mức độ cắt giảm đó vào thời điểm chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang đàm phán với Iran và tăng cường lực lượng trong khu vực.

Nhưng TWZ cho biết, giảm số lượng quân đội ở Syria luôn là mục tiêu của Tổng thống Trump. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình ở Nhà Trắng, ông đã đột ngột kêu gọi rút toàn bộ quân ở đó vào năm 2019, tuy nhiên, điều đó chưa bao giờ được thực hiện đầy đủ trước khi ông hết nhiệm kỳ.

Bối cảnh cho đợt cắt giảm quân số lần này phần lớn được tạo ra bởi biến động chính trị ở thủ đô Damascus, chứng kiến chính quyền của cựu Tổng thống Syria Bashar Al-Assad sụp đổ vào tháng 12 năm ngoái.

Chính phủ Syria mới – do Tổng thống lâm thời Ahmed al-Sharaa, thủ lĩnh nhóm HTS, lãnh đạo – đã hợp tác chặt chẽ với các quan chức từ Bộ Chỉ huy trung tâm Mỹ (CENTCOM) về một số vấn đề, ông Charles Lister, chuyên gia về Syria, lưu ý.

Các cộng đồng tình báo và quân sự Mỹ đã "thiết lập mối quan hệ hiệu quả" với chính phủ Syria mới, bao gồm cả việc chia sẻ thông tin tình báo giúp tiêu diệt "nhiều thủ lĩnh cấp cao của ISIS và ngăn chặn 9 âm mưu lớn ở thành thị", ông Lister giải thích trên X.

Ông Lister, người hiện là Giám đốc Chương trình Syria của Viện Trung Đông và là nhà sáng lập trang SyriaWeekly.com, nói thêm rằng, một đối tác của Mỹ hiện đang ở trong Bộ Quốc phòng Syria.

Mặc dù hợp tác giữa Washington và chính phủ Syria mới ngày càng tăng, một số chuyên gia cho rằng việc Mỹ cắt giảm hiện diện ở đó có thể tạo ra hiệu ứng lan tỏa khắp khu vực.

Đáng chú ý, động thái rút bớt quân của Mỹ – nếu xảy ra – đánh dấu "một bước ngoặt quan trọng đối với cán cân quyền lực trong khu vực", một sĩ quan cấp cao của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) nói với TWZ hôm 16/4.

Sau sự sụp đổ của chính quyền ông Assad, Nga đã rút hầu hết quân đội và khí tài của mình, đặc biệt là các hệ thống phòng không, khỏi Syria. Điều đó mở ra sự tự do hoạt động trên không cho các lực lượng Mỹ, Israel và Thổ Nhĩ Kỳ.

Tuy nhiên, vị sĩ quan IDF cho biết, việc Mỹ thu hẹp hiện diện quân sự ở Đông Bắc Syria có thể tăng gánh nặng cho Israel trong việc đối phó với các lực lượng do Iran hậu thuẫn ở vùng đệm địa chiến lược ở phía Tây sông Euphrates.

Điều này cũng có thể giúp các lực lượng thân Iran như Hezbollah củng cố các hành lang hậu cần qua Syria, từ đó tăng cường năng lực của Tehran trong việc chuyển giao vũ khí tiên tiến, bao gồm cả đạn dược dẫn đường chính xác, và theo đó làm thay đổi lợi thế về chất lượng khí tài mà Israel muốn duy trì, vị sĩ quan giải thích.

Một yếu tố khác cần xem xét là liệu việc ít quân đội Mỹ hơn ở Syria có ảnh hưởng đến sự hiện diện ngày càng tăng của các lực lượng Israel và Thổ Nhĩ Kỳ ở đó và căng thẳng giữa hai bên hay không.

Nhà phân tích Trung Đông Mohammed "Basha" Albasha cho rằng Thổ Nhĩ Kỳ vẫn giữ thế thượng phong bất kể quân số của Mỹ ở Syria là bao nhiêu vì Ankara đang nắm giữ ảnh hưởng đáng kể ở Syria với tư cách là bên ủng hộ chính của chính quyền Syria mới.

Không giống như trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, lần này ông Trump có nhiều thời gian để thực hiện đầy đủ lệnh cắt giảm số lượng quân đội Mỹ tại Syria.

Những tác động lan tỏa của động thái đó sẽ chỉ trở nên rõ nét hơn khi quân đội Mỹ chính thức rời đi, TWZ kết luận.

Minh Đức (Theo TWZ, Reuters)