Mỹ đánh cược hàng tỷ đô la vào năng lượng hydro bất chấp các nhược điểm lớn

Nghiên cứu về hydro. Ảnh AP/Marijan Murat

Nhưng việc sử dụng những cộng đồng dễ bị tổn thương nhất làm nơi thử nghiệm cho các giải pháp mới không phải là một cái giá có thể chấp nhận được, đặc biệt là khi các giải pháp đó là một phần của nỗ lực cuối cùng để kéo dài sự phụ thuộc của chúng ta vào nhiên liệu hóa thạch.

Hãy lấy thị trấn nhỏ Orange Cove ở Quận Fresno của California làm ví dụ. Như tờ Capital & Main đã đưa tin gần đây, thị trấn chủ yếu là những người làm nông dân gốc La tinh đã trở thành điểm khởi đầu cho một dự án thử nghiệm pha trộn hydro nhằm mục đích trộn một lượng nhỏ hydro vào các đường ống dẫn khí tự nhiên hiện có. Mục tiêu là bổ sung khí đốt bằng một giải pháp thay thế ít gây ô nhiễm hơn, thay vì thay thế hoàn toàn.

Hydro không phải là một giải pháp năng lượng sạch toàn diện. Việc pha trộn hydro vào các đường ống hiện có khiến đường ống trở nên giòn và dễ vỡ. Việc đốt hydro để sử dụng sẽ thải ra một chất gây ô nhiễm nguy hiểm, nitơ dioxide, vào các ngôi nhà. Thật vô lý khi một lần nữa, các cộng đồng nghèo lại bị buộc phải làm chuột bạch cho một cuộc thử nghiệm.

Không phải tất cả các ứng dụng hydro được đề xuất đều xấu về bản chất. Mặc dù một số người ủng hộ nhiệt tình nhất đến từ ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch (họ coi đó là cách kéo dài sự phụ thuộc vào cơ sở hạ tầng nhiên liệu hóa thạch), nhưng cái gọi là hydro “xanh” có thể có lợi ích hạn chế trong việc giúp khử carbon ở những lĩnh vực khó điện khí hóa như sản xuất thép, tàu thủy và máy bay.

Tuy nhiên, điều này rất phức tạp. Có rất nhiều loại hydro. Hydro “xanh” khi được tạo ra từ các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời và gió, không giống như hydro “xám” hoặc “xanh lam” có nguồn gốc từ nhiên liệu hóa thạch. Nhưng ngay cả hydro xanh cũng có thể gây hại: Nếu không có các biện pháp bảo vệ để cung cấp năng lượng tái tạo, hydro xanh vẫn có thể gián tiếp góp phần phát thải bằng cách tận dụng năng lượng tái tạo từ các nguồn khác vốn sẽ sử dụng nó.

Thực tế là, dù muốn hay không, hydro đang đến. Tháng trước, Bộ Năng lượng liên bang Mỹ đã đồng ý đầu tư 1,2 tỷ USD vào các công nghệ hydro tại California. Điều quan trọng là số tiền này phải được phân bổ một cách có trách nhiệm, theo cách thực sự giúp giảm lượng khí thải và không gây hại cho các cộng đồng vốn bị thiệt thòi trong lịch sử.

Bất công môi trường nghiêm trọng

Thật không may, California đang đi chệch khỏi cả hai nguyên tắc cốt lõi này. Các dự án như dự án ở Orange Cove là hiện thân của bất công nghiêm trọng về môi trường. Và tiểu bang — hay cụ thể hơn là chính quyền Newsom — đã không làm đủ để đảm bảo rằng các dự án nhận được số tiền tài trợ khổng lồ sẽ sử dụng để sản xuất hydro xanh không gây ô nhiễm.

Một ví dụ điển hình: ARCHES, “trung tâm hydro” của California, có mối quan hệ chặt chẽ với văn phòng của Newsom, đã tích cực vận động hành lang để làm suy yếu các khoản tín dụng thuế do Bộ Tài chính liên bang đề xuất nhằm khuyến khích sản xuất hydro sạch. Các khoản tín dụng này bao gồm các biện pháp bảo vệ quan trọng, được gọi là “ba trụ cột” và được các nhóm môi trường ủng hộ rộng rãi.

Nhưng cho đến nay, ARCHES vẫn chưa bị chính quyền Newsom kiểm soát. Họ thậm chí còn tranh luận về việc bỏ qua và trì hoãn các phần chính của các trụ cột này. Bằng cách làm như vậy, ARCHES hy vọng sẽ đảm bảo được khoản trợ cấp liên bang lớn nhất có thể, ngay cả đối với các dự án hydro làm tăng sản lượng nhiên liệu hóa thạch.

Nếu ARCHES thành công trong việc phá hoại ba trụ cột, kết quả sẽ là hydro bẩn hơn và chuyển hướng các nguồn năng lượng tái tạo hiện có sang sản xuất hydro, do đó đòi hỏi nhiều nhiên liệu hóa thạch hơn. Một tin xấu đối với người tiêu dùng, vì nhu cầu cao hơn về nhiên liệu hóa thạch này có thể gây ra tình trạng tăng giá điện bán buôn.

Việc sử dụng nhiều nhiên liệu hóa thạch hơn có nghĩa là ô nhiễm không khí nhiều hơn, gia tăng khí thải làm nóng hành tinh và chi phí cao hơn. Chúng ta biết những tác động đó sẽ được cảm nhận rõ ràng nhất bởi các cộng đồng nghèo hơn và cộng đồng da màu vốn đã phải sống chung với ô nhiễm và các rủi ro sức khỏe cộng đồng liên quan.

Cho đến nay, các ưu đãi thuế liên bang được đề xuất vẫn mạnh mẽ ở nước này, nhưng hoạt động vận động hành lang chống lại ba trụ cột vẫn tiếp tục. Newsom phải tìm cách kiềm chế ARCHES.

Nếu muốn tiếp tục sản xuất hydro, thì phải phù hợp với các mục tiêu năng lượng sạch của California - những mục tiêu mà Newsom thường xuyên ủng hộ. Cần phải cảnh giác với các giải pháp sai lầm hứa hẹn tiến bộ khi chúng thực sự đóng vai trò là phao cứu sinh cho các ngành công nghiệp bị ám ảnh bởi lợi nhuận.

Có lẽ điều quan trọng nhất là chúng ta không thể thử nghiệm các dự án rủi ro ở những cộng đồng thiểu số như Orange Cove.

Nh.Thạch

AFP