Mỹ chưa cam kết, châu Âu tự hành động để đảm bảo hòa bình cho Ukraine

Báo Financial Times hôm 16.3 cho biết ông Starmer đã nhấn mạnh cam kết chung của các nước trong việc thúc đẩy hòa bình và kêu gọi chấm dứt xung đột.

Theo kế hoạch, các nhà hoạch định quân sự sẽ họp tại London vào ngày 20.3 để thảo luận về các biện pháp đảm bảo an ninh thông qua một liên minh tự nguyện.

“Chúng tôi đã nhất trí các nhà hoạch định quân sự sẽ họp lại tại Anh vào tuần này để tiến hành các kế hoạch thực tế về cách quân đội của chúng tôi có thể hỗ trợ an ninh trong tương lai của Ukraine”, ông Starmer nói.

Thủ tướng Anh Keir Starmer - Ảnh: Reuters

Thủ thướng Starmer thừa nhận rằng Mỹ vẫn chưa đưa ra cam kết hỗ trợ quân sự trực tiếp cho kế hoạch này nhưng nhấn mạnh rằng sự tham gia của Washington là rất quan trọng để duy trì tính bền vững của bất kỳ thỏa thuận nào.

Cuộc họp này được tổ chức sau khi Nga đồng ý về nguyên tắc lệnh ngừng bắn ngay lập tức trong 30 ngày do Washington đưa ra và đã được Ukraine chấp thuận. Nhưng phía Moscow cũng cho biết vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết.

Những vấn đề này bao gồm các câu hỏi về việc ai sẽ giám sát lệnh ngừng bắn và liệu lệnh tạm dừng giao tranh có thể được sử dụng để Kyiv huy động lực lượng mới vào thời điểm Nga đang giành lại quyền kiểm soát ở Kursk hay không. Một phần khu vực biên giới của Nga với Ukraine đã bị lực lượng Ukraine chiếm đóng trong một cuộc tấn công chớp nhoáng vào tháng 8.

Gia tăng áp lực lên Nga

Trong cuộc họp trực tuyến với các nhà lãnh đạo châu Âu vào hôm 15.3, ông Starmer chỉ trích sự trì hoãn của Nga đối với đề xuất ngừng bắn do Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra, đồng thời lên án các cuộc tấn công liên tục của Moscow vào Ukraine. Ông khẳng định rằng việc kéo dài đàm phán mà không có động thái thực tế sẽ không đủ để tiến tới một giải pháp hòa bình bền vững.

Thủ tướng Keir Starmer nhấn mạnh Anh có ý định cung cấp các đảm bảo an ninh "mạnh mẽ và đáng tin cậy" để ngăn chặn Nga tấn công Ukraine một lần nữa.

"Chúng tôi sẽ xây dựng lực lượng phòng thủ và vũ trang của Ukraine và sẵn sàng triển khai như một "liên minh tự nguyện" trong trường hợp có thỏa thuận hòa bình giúp bảo vệ Ukraine trên bộ, trên biển và trên không", ông Starmer cho biết trong cuộc họp trực tuyến.

Để tăng cường sức ép lên Nga, nhóm các quốc gia đã thống nhất gia tăng sự trừng phạt, trong đó có phương án tịch thu tài sản Nga bị đóng băng để hỗ trợ Ukraine. Chính phủ Anh cũng đang xem xét các bước pháp lý nhằm hiện thực hóa biện pháp này, dù thừa nhận đây là một vấn đề phức tạp về mặt pháp lý.

Anh và Pháp là hai nước cam kết chắc chắn sẽ gửi quân đến Ukraine để hỗ trợ việc duy trì lệnh ngừng bắn, trong khi một số quốc gia khác tỏ ra cởi mở với ý tưởng này nhưng chưa có cam kết cụ thể. Một số nước, thay vì triển khai quân đội, đã đề xuất hỗ trợ tài chính và hậu cần nhằm củng cố năng lực phòng thủ của Kyiv.

Cũng trong cuộc họp trực tuyến, các bên thống nhất chuẩn bị một lực lượng sẵn sàng triển khai nếu có thỏa thuận hòa bình. Các cuộc đàm phán ở cấp quân sự sẽ được tổ chức vào ngày 20.3 nhằm vạch ra kế hoạch chi tiết. Trong giai đoạn đầu, các biện pháp giám sát lệnh ngừng bắn chủ yếu dựa trên công nghệ vệ tinh và các hệ thống theo dõi, thay vì triển khai ngay lập tức binh sĩ đến Ukraine.

Ngay sau cuộc họp, ông Zelensky đã thúc giục các đồng minh phương Tây của mình xác định “lập trường rõ ràng” về các đảm bảo an ninh, bao gồm cả việc bố trí quân đội tại Ukraine.

“Lực lượng phải được đồn trú trên đất Ukraine. Đây là sự đảm bảo an ninh cho Ukraine và là sự đảm bảo an ninh cho châu Âu”, ông Zelensky cho biết trên mạng xã hội.

Tuy nhiên, không phải tất cả các nước đều sẵn sàng tham gia vào lực lượng gìn giữ hòa bình. Đức và Ba Lan vẫn dè dặt với việc gửi quân, trong khi Ý đã tuyên bố không có kế hoạch tham gia vào một lực lượng quân sự trên thực địa. Hà Lan cho biết họ sẽ tham dự cuộc họp quân sự để thảo luận về các biện pháp đảm bảo an ninh.

Tăng cường sức mạnh quân sự cho Ukraine

Bên cạnh các biện pháp đảm bảo lệnh ngừng bắn, các quốc gia tham gia cuộc họp cũng cam kết tiếp tục hỗ trợ quân sự cho Ukraine trong cả ngắn hạn và dài hạn.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nhấn mạnh rằng việc củng cố lực lượng quốc phòng của Kyiv là yếu tố then chốt để duy trì ổn định khu vực. Brussels sẽ đẩy mạnh các nỗ lực phòng thủ thông qua chương trình ReArm Europe, tập trung vào việc gia tăng sản xuất vũ khí và đạn dược.

Tại Đức, chính phủ mới của Thủ tướng Friedrich Merz đang thúc đẩy kế hoạch tăng cường ngân sách quốc phòng với quy mô hàng trăm tỉ euro. Một số biện pháp hỗ trợ Ukraine, gồm cả miễn trừ viện trợ quân sự khỏi các quy tắc ngân sách nghiêm ngặt, sẽ sớm được Quốc hội Đức đưa ra thảo luận.

Tổng thống Zelensky cũng kêu gọi châu Âu đẩy mạnh sản xuất quân sự nhằm đáp ứng nhu cầu cấp thiết của Kyiv. Ông nhấn mạnh rằng nếu tốc độ viện trợ duy trì như hiện tại, Ukraine sẽ mất nhiều năm để củng cố sức mạnh, trong khi mối đe dọa từ Nga vẫn hiện hữu.

Thủ tướng Anh Starmer khẳng định rằng nhóm các quốc gia sẵn sàng thực hiện các biện pháp mạnh mẽ hơn nếu Nga từ chối lệnh ngừng bắn. Ông nhấn mạnh rằng các nhà lãnh đạo sẽ tiếp tục thảo luận về những biện pháp bổ sung để gây áp lực lên Moscow nhằm buộc nước này phải chấp nhận một thỏa thuận hòa bình bền vững.

Trong khi đó, các nhà lãnh đạo phương Tây nhấn mạnh rằng quả bóng hiện đang ở phía Nga. Nếu Moscow đồng ý ngừng bắn, các nước châu Âu sẽ có cơ hội đẩy nhanh tiến trình tái thiết và đảm bảo hòa bình lâu dài trong khu vực. Ngược lại, nếu căng thẳng tiếp tục leo thang, phương Tây sẽ có những phản ứng cứng rắn hơn nhằm buộc Điện Kremlin phải chịu trách nhiệm cho cuộc chiến.

Hoàng Vũ