Mục tiêu phấn đấu đạt 2 triệu doanh nghiệp: Dễ hay khó

Không để thuế trở thành gánh nặng

Trong nền kinh tế có khoảng gần 1 triệu doanh nghiệp; 5,2 triệu hộ kinh doanh và hàng trăm nghìn hợp tác xã đang hoạt động, hàng năm đóng góp trên 50% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách Nhà nước. Chính phủ đang nghiên cứu, đề ra chính sách khuyến khích các hộ kinh doanh chuyển đổi lên doanh nghiệp, góp phần hoàn thành mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030. Tuy nhiên, để làm được điều đó, cần tháo gỡ nhiều rào cản, trong đó có vấn đề đang gây nhiều tranh cãi nhất hiện nay đó là Thuế.

Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV đang thảo luận Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi). Theo đó, cá nhân có hoạt động sản xuất kinh doanh có doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm không phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Doanh thu từ 200 triệu đến dưới 3 tỷ đồng/năm, sẽ phải nộp thuế thu nhập tính trực tiếp trên doanh thu (tỷ lệ % tùy theo từng ngành nghề, cụ thể quy định)

Chị Trịnh Thị Yến, phường Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình là cá nhân kinh doanh vật liệu xây dựng (các tấm nhựa ốp trần, tường nhà), doanh thu ước tính khoảng hơn 400 triệu đồng/năm. Trước việc chính sách thuế mới có thể được triển khai trong thời gian tới, chị Yến không tránh khỏi những băn khoăn.

“Nếu nhìn vào doanh thu thì ai cũng thấy cao, nhưng đó không phải là lợi nhuận được nhận về. Kinh doanh mặt hàng này cần lượng vốn không nhỏ, tôi phải đi vay bên ngoài với lãi suất cao để có tiền nhập vật liệu về bán. Nếu không có hàng bán đều đặn thì sẽ mất khách ngay, sau khi trừ các chi phí cũng chưa được 100 triệu đồng/năm, nhưng nếu bị rủi ro lúc nhập hàng về chẳng may bị nứt, vỡ hoặc móp méo thì coi như lỗ vốn. Nếu tính thuế thu nhập trên doanh thu thì rất thiệt cho chúng tôi”, chị Yến cho hay.

Chính sách thuế phù hợp là điều kiện quan trọng để nuôi dưỡng tiềm lực của hộ kinh doanh

Tương tự, hai vợ chồng bà Nguyễn Thị Ngoan là cá nhân kinh doanh dịch vụ ăn uống (phường Hoàn Kiếm, Hà Nội) đã được hơn 10 năm nay. Doanh thu từ việc bán bún, miến và các mặt hàng khác khoảng trên 300 triệu đồng/năm. Nếu trừ chi phí thuê mặt bằng, điện, nước, điều hòa phục vụ khách mùa hè, thì thu nhập chỉ được 5-6 triệu đồng/tháng.

“Gần đây giá điện đã tăng so với những năm trước, giá thực phẩm, giá rau xanh cũng tăng cao. Những lúc về quê vào dịp Tết, chúng tôi vẫn phải trả tiền thuê nhà đầy đủ - khiến chi phí đầu vào bị đội lên, nếu bán giá đắt hơn thì lại ít có khách đến ăn”, bà Ngoan nói.

Đa phần tiềm lực tài chính và năng lực quản trị, kinh doanh của hộ kinh doanh cá thể đều rất hạn chế, vì vậy, ngoài chính sách hỗ trợ về vốn, chính sách thuế cũng là điều kiện rất quan trọng để nuôi dưỡng tiềm lực của hộ kinh doanh, tránh để thuế trở thành gánh nặng đối với họ.

Thước đo hiệu quả của chính sách là không tạo ra gánh nặng

Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân đặt ra yêu cầu, tạo lập môi trường kinh doanh thông thoáng, bình đẳng, ổn định, an toàn, chi phí thấp để khu vực kinh tế tư nhân phát triển, có chính sách khuyến khích, hỗ trợ hàng triệu hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp. Để hiện thực hóa Nghị quyết cần có chính sách thiết thực, như hỗ trợ về thuế.

Ông Trần Văn Lâm, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh cho rằng, nếu theo dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đồng/năm trở lên đã phải nộp thuế thu nhập cá nhân theo cách tính trực tiếp trên doanh thu thì sẽ thiệt thòi cho các hộ kinh doanh nhỏ.

“Nếu lấy doanh thu 200 triệu đồng/năm chia đều cho 12 tháng, thì tương đương mỗi tháng là 16,6 triệu đồng, nếu tính lợi nhuận bình quân được 10% thì thu nhập thực tế mới chỉ có 1,6 triệu đồng/tháng. Thu nhập từ kinh doanh chỉ đạt 1,6 triệu đồng/tháng mà đã phải nộp thuế thì so với những người có thu nhập trên 10 triệu đồng/tháng ở lĩnh vực khác mới phải đóng thuế thu nhập cá nhân, thì có phải là đang bắt ép những cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ hay không”, ông Lâm nhấn mạnh.

Còn GS. TS Hoàng Văn Cường, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng, Ủy viên Ủy ban Kinh tế Tài chính của Quốc hội cho rằng, mức doanh thu phải chịu thuế từ trên 200 triệu đồng/năm đối với cá nhân, hộ kinh doanh là không phù hợp, cách tính như vậy là chưa công bằng, vì doanh thu chưa phải là phần lợi nhuận được hưởng, lợi nhuận được hưởng phải là phần còn lại sau khi đã trừ hết các chi phí liên quan. Nếu cá nhân kinh doanh có doanh thu trên 200 triệu đồng/năm đã phải nộp thuế thu nhập thì họ sẽ chẳng còn lợi nhuận hoặc lợi nhuận rất ít.

Thước đo hiệu quả của chính sách là không tạo ra gánh nặng lên các chủ thể chịu tác động

Nhiều chuyên gia đã đề xuất, mức thấp nhất để tính thuế thu nhập cá nhân của hộ kinh doanh nên là ngưỡng doanh thu 400-500 triệu đồng/năm với tùy từng ngành nghề, những ngành nghề khác có thể phải là 1-1,5 tỷ đồng/năm. Như vậy mới có biên độ lợi nhuận để hộ kinh doanh phát triển bền vững và bảo đảm sự công bằng giữa các đối tượng khi áp dụng chính sách thuế.

Những năm gần đây, nhất là 2024-2025, Việt Nam liên tiếp phải chịu ảnh hưởng nặng nề của thiên tai, lũ lụt, nhiều vùng miền chìm trong biển nước, giao thông tê liệt, các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh phải ngừng hoạt động, không có nguồn thu, đời sống rất khó khăn... Thay vì áp dụng cách tính thuế một cách cứng nhắc, Chính phủ cần có sự đồng hành, chia sẻ để hộ kinh doanh khôi phục sản xuất một cách nhanh nhất, thông qua những chính sách hỗ ttrợ thiết thực nhất, để nuôi dưỡng tiềm lực của họ, giúp họ vượt qua khó khăn, nếu chính sách mang tính siết chặt quá, hộ kinh doanh sẽ khó lớn mạnh.

Mục tiêu nỗ lực phấn đấu đạt 2 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế vào năm 2030 sẽ trở nên dễ dàng hơn khi có sự góp sức của 5,2 triệu hộ kinh doanh phát triển mạnh và sẵn sàng chuyển đổi lên doanh nghiệp, nhưng ngược lại cũng sẽ khó khăn nếu các hộ này “sống èo uột”.

Chúng ta đã có Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân với những chỉ đạo khuyến khích, hỗ trợ hộ kinh doanh phát triển thành doanh nghiệp, vì vậy trước khi ban hành một chính sách liên quan, cần có sự cân nhắc, thấu tình đạt lý cũng như đồng bộ với quan điểm chỉ đạo và giải pháp thực hiện của Nghị quyết. Thước đo hiệu quả của một chính sách là không tạo ra gánh nặng lên đối tượng bị tác động bởi chính sách đó, để mang lại những lợi ích tốt nhất cho quốc kế dân sinh, bảo đảm ổn định, lâu dài và hiệu ứng lan tỏa trong nền kinh tế.

Lê Thanh-CTV Phượng Ngọc/VOV.VN