Mục tiêu khí hậu của EU

Người dân lấy nước uống để giải nhiệt trong ngày nắng nóng tại Rome, Italy. (Ảnh: THX/TTXVN)

Các bộ trưởng khí hậu của Liên minh châu Âu (EU) đã đạt thỏa thuận về mục tiêu khí hậu năm 2040 trước sức ép phải gấp rút thông qua mục tiêu khí hậu mới với cam kết cụ thể tại Hội nghị lần thứ 30 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP30) diễn ra ở Brazil vào tuần tới. Đây được coi là bước tiến quan trọng, giúp khối 27 quốc gia thành viên không “tay trắng” bước vào COP30.

Mục tiêu khí hậu mới của EU là cắt giảm 90% lượng phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính vào năm 2040, so với mức của năm 1990, song kèm theo một loạt điều khoản linh hoạt làm giảm mức cam kết thực tế. Các quốc gia thành viên sẽ được phép mua tín chỉ carbon quốc tế để bù đắp tối đa 5% trong mục tiêu cắt giảm 90% lượng khí thải nêu trên, đồng nghĩa mục tiêu giảm phát thải thực tế nội khối chỉ còn khoảng 85%.

EU cũng để ngỏ khả năng sau này có thể cho phép sử dụng thêm tối đa 5% tín chỉ quốc tế nữa cho việc đáp ứng mục tiêu khí hậu năm 2040, qua đó có thể khiến mức cắt giảm thực tế trong khối tiếp tục giảm xuống còn khoảng 80%.

Do vậy, các nước thành viên EU đã chấp thuận một số nhượng bộ đáng kể, trong đó có việc lùi một năm thời điểm khởi động thị trường carbon mới cho các lĩnh vực giao thông đường bộ và sưởi công nghiệp sang năm 2028, cũng như cho phép rà soát lại toàn bộ mục tiêu cho năm 2040 theo tần suất 2 năm/lần.

Trong quá trình thương lượng, Đan Mạch, nước giữ chức Chủ tịch luân phiên EU, đã phải nỗ lực dung hòa lập trường giữa các nước ủng hộ mục tiêu tham vọng và nhóm hoài nghi do các nước: Italia, Ba Lan, Hungary và CH Séc dẫn đầu. Các nước này lo ngại chính sách khí hậu bị siết chặt sẽ ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh công nghiệp và giá năng lượng.

Hiện vẫn tồn tại sự khác biệt lớn trong các thành viên EU khi 3 nước: Italia, Ba Lan và Séc cho rằng mức cắt giảm mới quá khắt khe đối với các ngành công nghiệp trong nước vốn đang chịu gánh nặng chi phí năng lượng cao và cạnh tranh khốc liệt với hàng nhập khẩu giá rẻ. Các nước Tây và Bắc Âu, nơi năng lượng tái tạo và xe điện phát triển mạnh, lại ủng hộ mục tiêu nêu trên, nhưng vẫn yêu cầu linh hoạt hơn.

Với việc giảm được 37% lượng khí phát thải so với năm 1990, EU đang thúc đẩy nỗ lực để sớm hoàn thành các mục tiêu khí hậu sắp tới. Trong khi khối đang có nhiều thay đổi với các ưu tiên mới về quốc phòng và tăng trưởng kinh tế, việc EU đặt ra mục tiêu khí hậu không chỉ là chọn một con số, mà là một quyết định chính trị có tác động sâu rộng tới toàn châu lục.

Trước sức ép về chính trị, kinh tế, sự khác biệt về lợi ích, năng lực tài chính và tốc độ chuyển đổi giữa các nước thành viên, EU đã phải điều chỉnh linh hoạt để không ảnh hưởng nhiều tới các mục tiêu phát triển bền vững.

Việc đạt thỏa thuận về mục tiêu khí hậu mới giúp củng cố vị thế của EU tại COP30 khi khối này luôn được xem là có chính sách môi trường tham vọng nhất thế giới. Mục tiêu khí hậu 2040 của EU được xem là bước ngoặt trong nỗ lực ứng phó biến đổi khí hậu toàn cầu, khẳng định cam kết của châu Âu đối với thế giới là chủ động, hợp tác, hướng tới một tương lai hài hòa giữa phát triển và bảo vệ hành tinh chung. Tuy nhiên, hành trình tiến tới nền kinh tế xanh của châu Âu vẫn còn đầy thử thách.

ANH THƯ