Mozambique: Phiến quân gieo rắc hoảng loạn trước khi TotalEnergies trở lại

(Ảnh: AFP)

Làn sóng di tản lớn nhất từ đầu năm

Cuối tháng 7, phiến quân tuyên bố đứng sau 7 vụ tấn công ở phía nam tỉnh Cabo Delgado, trong đó có vụ hành quyết 6 dân làng.

Riêng khu vực quanh thị trấn Chiure, gần 59.000 người buộc phải rời bỏ nhà cửa, theo ông Sebastian Traficante - người đứng đầu Tổ chức Bác sĩ Không Biên giới (MSF) tại Mozambique - trao đổi qua điện thoại với AFP.

Liên Hợp Quốc xác nhận đây là đợt di tản lớn nhất kể từ tháng 2/2024.

Tại trại tạm cư ở Chiure, ông Traficante cho biết cơ sở tiếp nhận quá tải, không kịp đáp ứng lượng người đổ về, phần lớn phải đi bộ tới. “Nhiều người phải ngủ ngoài trời, không có nhà vệ sinh, thiếu thốn lương thực”, ông nói.

Trong cảnh hỗn loạn, nhiều gia đình bị chia cắt, mất liên lạc với con cái. Một số người tới muộn vì bị kẹt giữa hai khu vực, phải ngủ lại trong rừng đến khi an toàn mới tiếp tục hành trình.

Vùng trống lực lượng an ninh

Thông thường, các vụ tấn công của phiến quân xảy ra ở khu vực cách đây khoảng 100 km về phía bắc. Một nguồn tin an ninh tại Cabo Delgado cho biết: “Bọn khủng bố rời căn cứ gần Macomia, chia thành nhiều nhóm nhỏ. Chúng lợi dụng việc quanh Chiure hầu như không có lực lượng an ninh để tấn công, cướp phá nhiều ngôi làng”.

Hiện quân đội Mozambique và lực lượng Rwanda - được triển khai hỗ trợ từ tháng 7/2021 - chủ yếu tập trung ở các huyện phía bắc, nơi giao tranh diễn ra thường xuyên và gần dự án khí đốt của TotalEnergies ở Palma.

Theo nhà phân tích Peter Bofin (tổ chức phi Chính phủ Acled, chuyên thu thập dữ liệu xung đột), phiến quân đã có mặt ở Chiure khoảng 10 ngày, từ ít nhất 24/7 đến khi quân đội tăng viện vào 3/8. “Trong thời gian đó, hoàn toàn không có sự hiện diện của lực lượng nhà nước - kể cả cảnh sát hay quân đội”, ông nói.

Dù lực lượng Rwanda được trang bị tốt và có căn cứ chỉ cách Chiure khoảng 50 km về phía bắc (gần Ancuabe), họ vẫn không can thiệp.

Chiến thuật “kéo giãn” lực lượng

Theo chuyên gia Peter Bofin, các vụ tấn công mới đây của phiến quân thánh chiến không đồng nghĩa chúng bỏ các vị trí ở phía bắc. “Chúng vẫn hiện diện ở đó”, ông nói. “Đây là bước đi chiến thuật nhằm buộc quân đội Mozambique và lực lượng Rwanda phải dàn trải. Khi phòng tuyến bị kéo mỏng, khả năng bảo vệ miền Bắc sẽ yếu đi”.

Những đợt di chuyển xuống huyện Chiure - từng xảy ra vào tháng 2 và tháng 4/2024 - thường gây hoang mang và tạo ra làn sóng di tản lớn hơn so với ở phía bắc, nơi phần lớn dân cư đã rời bỏ từ lâu và chưa quay lại.

Ông Bofin cho rằng đây là chiến thuật có chủ ý. Ông dẫn lại nội dung từng được đăng trên tạp chí Al-Naba của IS vài năm trước, theo đó chỉ cần tấn công và sát hại một người theo đạo Thiên Chúa tại một ngôi làng, người dân các làng lân cận sẽ rời bỏ nơi ở, tạo áp lực lên những thị trấn xung quanh.

Liệu có nhắm tới TotalEnergies?

Ban lãnh đạo TotalEnergies cho biết, dự án khí đốt quy mô lớn tại Afungi dự kiến sẽ tái khởi động trước khi mùa hè ở châu Âu kết thúc. Trước đó, vào tháng 3/2021, vụ tấn công vào thị trấn Palma lân cận đã khiến hơn 800 người thiệt mạng, trong đó có nhiều nhà thầu phụ, theo dữ liệu của Acled. Sự kiện này buộc dự án phải tạm ngừng.

Với tổng vốn đầu tư 20 tỷ USD, dự án của TotalEnergies cùng một dự án khác của ExxonMobil (Mỹ) được kỳ vọng sẽ đưa Mozambique trở thành một trong 10 quốc gia khai thác khí đốt lớn nhất thế giới, theo hãng tư vấn Deloitte.

Tuy nhiên, vài tuần gần đây, tình hình an ninh lại căng thẳng khi các nhóm phiến quân mở rộng hoạt động xuống phía nam, hướng Chiure. Đồng thời, chúng tiến hành một chiến dịch tuyên truyền quy mô lớn do IS đứng sau, thậm chí lập hẳn một chuyên mục riêng về Mozambique trên tạp chí của tổ chức này.

“Khó có thể coi đây là sự trùng hợp với tình hình quanh nhà máy khí hóa lỏng”, chuyên gia Bofin nhận định. “Chúng hiểu rõ đây là thời điểm cực kỳ nhạy cảm”, ông nói thêm.

Nh.Thạch

AFP