Một quốc tịch: Quan điểm lập pháp nhất quán của Việt Nam

Chiều 29/5, thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch, nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ mong muốn nới lỏng quy định để thu hút kiều bào và nhân tài trở về nước. Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, luật sẽ giữ nguyên nguyên tắc một quốc tịch, song sẽ có cơ chế linh hoạt cho các trường hợp đặc biệt.

Tại nghị trường, vấn đề người Việt định cư ở nước ngoài muốn nhập hoặc trở lại quốc tịch Việt Nam nhận được nhiều ý kiến trái chiều. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và nhu cầu thu hút nguồn lực chất lượng cao từ kiều bào ngày càng tăng, nhiều đại biểu cho rằng cần mở rộng chính sách quốc tịch.

Đại biểu Nguyễn Văn Thân (Đoàn Thái Bình) nêu bật tâm tư, nguyện vọng của hàng triệu kiều bào: "Hiện có nhiều cháu học rất giỏi ở nước ngoài, muốn về làm việc ở các trường đại học, viện nghiên cứu tại Việt Nam. Nhưng nếu yêu cầu họ phải từ bỏ quốc tịch nước ngoài mới được làm việc trong tổ chức nhà nước, thì e là sẽ mất đi cơ hội thu hút nhân tài. Người ta đã sinh sống ổn định ở nước ngoài, có quốc tịch ở đó rồi, giờ muốn về nước thì nên linh hoạt hơn, trừ một số cơ quan đặc biệt, nhạy cảm. Nếu cứ giữ quy định một quốc tịch duy nhất thì e rằng sẽ là rào cản cho chính sách thu hút nhân lực chất lượng cao".

Đại biểu Phan Thị Mỹ Dung (Đoàn Long An) cho biết: "Dự thảo quy định: Người xin nhập quốc tịch Việt Nam theo khoản 2 và 2a điều này được giữ quốc tịch nước ngoài nếu việc đó phù hợp với pháp luật nước ngoài, không gây phương hại đến lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân; không xâm hại đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội của Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam và được Chủ tịch nước cho phép. Nội dung này có ý nghĩa mở rộng, nới lỏng quy định cho người Việt Nam nhập quốc tịch so với hiện hành. Tuy nhiên, cách quy định như vậy còn chưa rõ ràng, chưa thể hiện được nguyên tắc một quốc tịch của chúng ta".

Trước các ý kiến tại hội trường, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh khẳng định, quốc tịch là vấn đề chính trị - pháp lý cốt lõi và Luật Quốc tịch Việt Nam vẫn giữ nguyên tắc "một quốc tịch": "Quốc tịch là vấn đề chính trị - pháp lý. Luật Quốc tịch Việt Nam xuyên suốt qua các thời kỳ vẫn giữ nguyên tắc một quốc tịch, tuy có nới lỏng điều kiện để thu hút người gốc Việt và người có trình độ cao nhập tịch hoặc trở lại quốc tịch nhằm phục vụ phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Tuy nhiên, trong một số lĩnh vực công đặc thù, cần có điều kiện đặc biệt. Do đó, luật vẫn giữ quy định chỉ có một quốc tịch nhưng cũng có tính linh hoạt trong những trường hợp đặc biệt - sẽ do Chính phủ quyết định".

Một nội dung khác cũng gây chú ý là quy định quyết định của cơ quan có thẩm quyền về quốc tịch sẽ không bị khiếu nại, khiếu kiện. Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh lý giải: có những yếu tố liên quan đến an ninh quốc gia, dù hồ sơ đầy đủ nhưng vẫn cần cân nhắc cấp quốc tịch. Nếu cho phép khiếu nại, sẽ khó khăn trong thực thi. Ông so sánh với thông lệ quốc tế, cho rằng cấp quốc tịch giống như cấp visa - là quyền chủ quyền của quốc gia, có thể từ chối mà không cần nêu rõ lý do.

Trần Nam