Mở rộng khái niệm để phòng, chống hiệu quả tội phạm mua bán người

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi). Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, khái niệm “mua bán người” trong dự thảo Luật cơ bản đã bảo đảm tính thống nhất, tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, phúc đáp yêu cầu thực tiễn trong đấu tranh phòng, chống mua bán người, bảo đảm tiệm cận với các điều ước quốc tế về phòng, chống mua bán người mà Việt Nam là thành viên.

Đặc biệt, khái niệm “mua bán người” trong dự thảo Luật đã mở rộng hơn một số nội dung so với Bộ luật Hình sự và pháp luật hiện hành, trong đó có nội dung người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi thì chỉ cần yếu tố hành vi và mục đích là đã bị coi là mua bán người và như vậy, họ cũng được bảo vệ như người dưới 16 tuổi. Quy định này cũng phù hợp với Công ước của Liên hợp quốc về Quyền trẻ em.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, với khái niệm “mua bán người” được quy định rộng hơn so với quy định của Bộ luật Hình sự sẽ làm cơ sở để hoàn thiện pháp luật về hình sự, tố tụng hình sự nhằm xử lý hiệu quả hơn loại tội phạm này và nâng cao hơn nữa nhận thức của người dân về phòng, chống mua bán người. Đồng thời để bảo đảm tính nghiêm minh và tăng cường công tác phòng ngừa, khái niệm “mua bán người” trong dự thảo Luật còn có nội dung rộng hơn quy định của một số điều ước quốc tế, như: bổ sung mục đích vô nhân đạo khác, thủ đoạn khác.

Một số ý kiến đề nghị bổ sung hành vi “thỏa thuận mua bán người từ khi còn đang là bào thai” vào khái niệm mua bán người tại khoản 1 Điều 2 làm cơ sở đấu tranh phòng, chống hiệu quả thực trạng thỏa thuận mua bán người khi còn đang là bào thai.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, những năm qua, tình trạng mua bán bào thai nhằm mục đích mua bán đứa trẻ sau khi được sinh ra là thực tế đáng lo ngại. Việc thỏa thuận mua bán này thực chất là tiền đề của hành vi mua bán người (mua bán người từ giai đoạn còn đang là bào thai), nhưng việc xử lý hành vi này lại chưa được pháp luật điều chỉnh. Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, khoản 2 Điều 3 dự thảo Luật đã quy định hành vi nghiêm cấm “thỏa thuận mua bán người từ khi còn đang là bào thai”.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An Thái Thị An Chung phát biểu ý kiến. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Cho ý kiến về vấn đề này, đại biểu Thái Thị An Chung (Nghệ An) cho rằng, Bộ luật Hình sự có quy định tội phạm về hành vi trái phép mua bán nội tạng, mô cơ thể người tại Điều 154, nhưng thai nhi lại không phải là bộ phận cơ thể người. Do vậy, đại biểu đề nghị bổ sung thêm vào nghiêm cấm hành vi mua bán bào thai người vào khoản 2 điều 3 của dự thảo Luật như đã trình tại phiên họp chuyên đề của đại biểu Quốc hội chuyên trách lần thứ 8 vừa qua; bổ sung khái niệm "bào thai" để quá trình triển khai áp dụng trong thực tiễn được thuận lợi.

Liên quan đến đối tượng và chế độ hỗ trợ (Điều 37), nhiều đại biểu cho ý kiến về việc chỉnh lý theo hướng người dưới 18 tuổi đi cùng nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân được hưởng các chế độ hỗ trợ như nạn nhân, trừ hỗ trợ học nghề, tư vấn việc làm, trợ cấp khó khăn ban đầu, hỗ trợ vay vốn. Các chế độ hỗ trợ khác dành cho trẻ em (nếu có) thì được thực hiện theo quy định của pháp luật về trẻ em.

Về trợ giúp pháp lý và hỗ trợ pháp luật (Điều 42), theo quy định của Luật hiện hành thì nạn nhân được trợ giúp pháp lý để làm thủ tục đăng ký cư trú, hộ tịch, nhận chế độ hỗ trợ, đòi bồi thường thiệt hại. Để bảo đảm mục tiêu lấy nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân là trung tâm thì việc hỗ trợ cho họ sau khi tiếp nhận cần kịp thời, nhanh chóng và phải thực hiện ngay. Do đó, khái niệm “hỗ trợ pháp luật” trong dự thảo Luật được hiểu là việc tư vấn để phòng ngừa bị mua bán trở lại, tư vấn làm thủ tục đăng ký cư trú, hộ tịch, làm căn cước, nhận chế độ hỗ trợ và được thực hiện bởi Ủy ban nhân dân cấp xã, Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài nơi tiếp nhận. Đồng thời, Điều 42 của dự thảo Luật được tách thành 2 khoản quy định về trợ giúp pháp lý và hỗ trợ pháp luật.

Xuân Tùng (TTXVN)