Mở ra nhiều cơ hội phát triển cho ngành công nghiệp văn hóa

Hơn thế, đây không chỉ là một công trình nghệ thuật đơn thuần mà còn là biểu tượng quan trọng phản ánh sự sáng tạo trong việc kết nối văn hóa, lịch sử với các lĩnh vực giao thông, kinh tế và phát triển bền vững của Thủ đô.

Tác phẩm "Năm giờ sáng, Hà Nội thức giấc" của nghệ sĩ Nguyễn Xuân Lam tại tại ga S8 - Cầu Giấy thuộc tuyến metro Nhổn - Ga Hà Nội . Ảnh: Duy Khánh

Tàu điện từ 15.000 mảnh gốm: định hình diện mạo đô thị hiện đại

Tác phẩm khắc họa hình ảnh tàu điện "leng keng" – một biểu tượng quen thuộc của Hà Nội trong quá khứ, nay được tái hiện bằng chất liệu gốm sứ với hơn 15.000 mảnh ghép. Sự sáng tạo nằm ở cách nghệ sĩ sử dụng những chất liệu truyền thống của Việt Nam kết hợp với kỹ thuật hiện đại, tạo nên một công trình mang tính giao thoa văn hóa.

Bên cạnh đó, tác phẩm còn sử dụng hình ảnh vườn động thực vật được lấy cảm hứng từ tranh dân gian Đông Hồ, Hàng Trống – một sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật truyền thống Việt Nam và kỹ thuật dệt vải “Toile de Jouy” của Pháp. Đây không chỉ là một dấu ấn nghệ thuật độc đáo mà còn là cách thể hiện sự giao thoa văn hóa hai nước, qua đó củng cố thêm tình hữu nghị bền vững Việt – Pháp.

Sự ra đời của tác phẩm trong không gian công cộng của Hà Nội là một minh chứng cho tiềm năng phát triển ngành công nghiệp văn hóa. Các thành phố lớn trên thế giới đã chứng minh rằng nghệ thuật công cộng không chỉ làm đẹp không gian đô thị mà còn thu hút du khách, kích thích tiêu dùng và tạo động lực cho nền kinh tế sáng tạo. Tác phẩm này góp phần vào việc định hình diện mạo đô thị hiện đại, gắn liền với bản sắc văn hóa, từ đó mở ra nhiều cơ hội phát triển cho ngành công nghiệp văn hóa tại Việt Nam.

Thêm vào đó, tác phẩm được tài trợ thông qua Quỹ Métis của Cơ quan Phát triển Pháp (AFD), cho thấy vai trò quan trọng của hợp tác quốc tế trong việc thúc đẩy nghệ thuật và văn hóa địa phương. Những dự án như thế này có thể trở thành động lực để Hà Nội tiếp tục đầu tư vào các không gian nghệ thuật công cộng, qua đó kích thích nền kinh tế sáng tạo phát triển.

Việc đặt tác phẩm tại ga S8 – Cầu Giấy của tuyến metro Nhổn - Ga Hà Nội là một lựa chọn mang tính chiến lược và rất hợp lý. Không chỉ tạo điểm nhấn thẩm mỹ cho hệ thống giao thông công cộng, tác phẩm còn giúp nâng cao trải nghiệm của hành khách.

Khi các tuyến metro trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống đô thị, nghệ thuật công cộng có thể giúp định hình nhận thức của người dân về giao thông công cộng, khuyến khích họ sử dụng phương tiện này thay vì phương tiện cá nhân, từ đó giảm áp lực lên hạ tầng giao thông.

Hình ảnh toa tàu điện "tan chảy" trong tác phẩm cũng gợi lên một thông điệp sâu sắc về sự thay đổi của đô thị qua thời gian và tác động của biến đổi khí hậu. Đây là cách nghệ thuật có thể gắn kết với các vấn đề môi trường, thúc đẩy nhận thức cộng đồng về phát triển bền vững.

Bên cạnh việc góp phần làm đẹp không gian đô thị, những tác phẩm nghệ thuật như "Năm giờ sáng, Hà Nội thức giấc" còn có tác động trực tiếp đến kinh tế - xã hội. Một tác phẩm nghệ thuật đặc sắc tại nhà ga metro có thể trở thành điểm đến thu hút khách du lịch, tạo điều kiện để hình thành các dịch vụ đi kèm như quán cà phê, cửa hàng lưu niệm, triển lãm văn hóa. Điều này không chỉ góp phần vào sự phát triển kinh tế cho khu vực mà còn tạo ra việc làm cho các nghệ sĩ, thợ thủ công và các ngành nghề liên quan.

Mặt khác, sự kết hợp giữa nghệ thuật và giao thông công cộng cũng có thể tạo ra một diện mạo mới cho Hà Nội – một thành phố không chỉ phát triển mạnh về kinh tế mà còn giữ được bản sắc văn hóa riêng biệt. Các đô thị lớn trên thế giới như Paris, New York, Tokyo đã chứng minh rằng việc đầu tư vào nghệ thuật công cộng có thể nâng cao chất lượng sống của cư dân và góp phần thúc đẩy du lịch, kinh tế sáng tạo.

Tạo ra những giá trị bền vững

Mặc dù tác phẩm đã tạo được dấu ấn quan trọng, nhưng việc phát triển nghệ thuật công cộng tại Hà Nội vẫn còn nhiều thách thức. Đầu tiên là vấn đề kinh phí, khi ngân sách cho các dự án nghệ thuật công cộng còn hạn chế. Chúng ta cần có thêm sự tham gia của các doanh nghiệp tư nhân, các tổ chức quốc tế để hỗ trợ phát triển các dự án tương tự.

Tác phẩm thu hút người dân khi di chuyển qua ga S8. Ảnh: Duy Khánh

Ngoài ra, việc bảo tồn và duy trì các tác phẩm nghệ thuật trong không gian công cộng cũng là một vấn đề cần được quan tâm. Làm sao để tác phẩm không bị xuống cấp theo thời gian, và vẫn giữ được giá trị thẩm mỹ cũng như thông điệp ban đầu? Đây là một bài toán đòi hỏi sự chung tay của cả chính quyền và cộng đồng.

Tuy nhiên, nếu được đầu tư đúng hướng, nghệ thuật công cộng sẽ trở thành một phần không thể thiếu trong chiến lược phát triển đô thị của Hà Nội. Các dự án như "Năm giờ sáng, Hà Nội thức giấc" có thể trở thành hình mẫu để tiếp tục phát triển những công trình nghệ thuật công cộng khác, không chỉ ở các tuyến metro mà còn ở những không gian công cộng khác của thành phố.

Tác phẩm "Năm giờ sáng, Hà Nội thức giấc" không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là một biểu tượng của sự sáng tạo và hội nhập văn hóa. Nó phản ánh cách nghệ thuật có thể kết hợp với giao thông, kinh tế và môi trường để tạo ra những giá trị bền vững cho thành phố. Đây là một bước đi quan trọng trong việc phát triển ngành công nghiệp văn hóa tại Việt Nam, đồng thời mở ra hướng đi mới cho nghệ thuật công cộng trong không gian đô thị.

Hà Nội, với bề dày lịch sử và sự phát triển mạnh mẽ trong thời gian gần đây, hoàn toàn có thể trở thành một thành phố sáng tạo – nơi nghệ thuật không chỉ phục vụ mục đích thẩm mỹ mà còn là động lực thúc đẩy sự phát triển của giao thông, kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường. Những công trình như tác phẩm của Nguyễn Xuân Lam chính là minh chứng cho tiềm năng đó, và cũng là lời nhắc nhở rằng nghệ thuật có thể – và nên – đóng vai trò quan trọng trong tương lai của thành phố.

PGS. TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội