Mở ra không gian phát triển mới

Đoàn công tác của Quốc hội khảo sát vị trí kết nối ray tại Lào Cai của Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Ảnh: Tạ Hải

Kết nối liên vận quốc tế về giao thông đường sắt

Theo Nghị quyết số 187/2025/ QH15 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, tuyến đường sắt này có điểm đầu tại vị trí nối ray qua biên giới (tỉnh Lào Cai), điểm cuối tại ga Lạch Huyện (thành phố Hải Phòng). Chiều dài tuyến chính khoảng 390,9km; chiều dài các tuyến nhánh khoảng 27,9km. Tuyến đi qua địa phận 9 tỉnh, thành phố gồm: Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương và Hải Phòng.

Dự án thực hiện đầu tư mới toàn tuyến đường đơn, khổ 1.435mm; vận chuyển chung hành khách, hàng hóa; tốc độ thiết kế 160km/giờ đối với tuyến chính đoạn từ ga Lào Cai mới đến ga Nam Hải Phòng, tốc độ thiết kế 120km/giờ đối với đoạn qua khu vực đầu mối thành phố Hà Nội, tốc độ thiết kế 80km/giờ đối với các đoạn tuyến còn lại. Sơ bộ tổng mức đầu tư dự án là 203.231 tỷ đồng, tương đương 8,37 tỷ USD. Theo yêu cầu của Quốc hội, dự án phải hoàn thành chậm nhất vào năm 2030.

Bày tỏ mong muốn dự án sớm triển khai, đại diện Sở Xây dựng tỉnh Lào Cai cho rằng, tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đã có lịch sử trên 100 năm, kết cấu hạ tầng lạc hậu, chất lượng dịch vụ thấp, không đáp ứng được nhu cầu vận tải, nhu cầu phát triển kinh tế của tỉnh Lào Cai nói riêng và của cả nước nói chung. Việc triển khai xây dựng mới tuyến đường sắt tốc độ cao sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển kinh tế - xã hội địa phương, tạo ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh tham gia vào quá trình xây dựng, cung cấp vật liệu, dịch vụ logistics.

Lãnh đạo UBND thành phố Hải Phòng nhận định, dự án sẽ đáp ứng nhu cầu vận tải hành khách, hàng hóa trên hành lang Đông - Tây, là cửa ngõ giao thương với thế giới qua các cảng biển lớn tại khu vực Hải Phòng cũng như kết nối liên vận quốc tế về giao thông đường sắt tại cửa khẩu Lào Cai, hình thành tuyến đường sắt liên kết Đông Á - Trung Á - châu Âu. Từ đó tạo không gian phát triển mới, đẩy nhanh quá trình phát triển đô thị dọc hành lang tuyến và tăng năng lực cạnh tranh của nền kinh tế...

Trong văn bản góp ý với hồ sơ báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Trọng Đông khẳng định, thành phố thống nhất với chủ trương đầu tư và cơ bản thống nhất với hướng tuyến đoạn qua địa phận Hà Nội để chỉ đạo các đơn vị liên quan trong việc phối hợp triển khai các bước tiếp theo. Tuy nhiên, thành phố cũng đề nghị Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) làm rõ định hướng quy hoạch các ga Thạch Lỗi (huyện Mê Linh), Trung Màu (huyện Gia Lâm) làm cơ sở dự trữ hành lang quỹ đất và phối hợp triển khai công tác giải phóng mặt bằng. Một số đoạn tuyến qua khu vực Hà Nội nghiên cứu các giải pháp kỹ thuật phù hợp để giảm thiểu phạm vi chiếm dụng đất. Đồng thời đầu tư đồng bộ hệ thống đường gom, hầm chui dân sinh ngang qua đường sắt để bảo đảm nhu cầu đi lại của người dân dọc tuyến và bảo đảm an toàn giao thông…

Phấn đấu khởi công cuối năm 2025

Là đơn vị được giao tổ chức lập báo cáo nghiên cứu khả thi, hiện Ban Quản lý dự án đường sắt (Bộ Xây dựng) đang khẩn trương triển khai các công việc với mục tiêu có thể khởi công dự án vào cuối năm 2025 như: Kiện toàn tổ chức bộ máy bảo đảm đủ năng lực để quản lý, thực hiện dự án; áp dụng các chính sách đặc thù được Quốc hội thông qua để lựa chọn nhà thầu lập thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở để thẩm định, phê duyệt làm cơ sở lựa chọn nhà thầu và tiến hành các thủ tục khởi công dự án; bàn giao hồ sơ ranh giới giải phóng mặt bằng, báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án cho các địa phương để triển khai xây dựng khu tái định cư, chuẩn bị các thủ tục và triển khai công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư…

Theo ông Nguyễn Khánh Tùng, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án đường sắt, dự án có quy mô lớn, công nghệ kỹ thuật mới, lần đầu tiên triển khai tại Việt Nam, trong khi năng lực, kinh nghiệm của các tổ chức, cá nhân trong nước triển khai dự án còn hạn chế. Đối với phần thi công kết cấu hạ tầng, các nhà thầu trong nước có thể đảm nhận được. Với hệ thống thông tin tín hiệu, đầu máy, sản xuất ray, hiện các doanh nghiệp trong nước chưa thực hiện. Trong quá trình triển khai, Ban Quản lý dự án đường sắt sẽ nghiên cứu phương án để các nhà thầu trong nước có thể tham gia thi công hoặc có thể liên danh, hợp tác với các nhà thầu, doanh nghiệp nước ngoài, tiếp nhận chuyển giao công nghệ, đầu tư dây chuyền, máy móc thiết bị để sản xuất linh phụ kiện, vật tư, phương tiện, thiết bị cho dự án.

“Bộ Xây dựng xác định đây là nhiệm vụ rất thách thức, áp lực. Vì thông thường với các dự án tương tự trên thế giới phải mất từ 36 đến 42 tháng chuẩn bị mới khởi công được. Do đó, trong các bước triển khai tiếp theo, phải thuê tư vấn quốc tế có năng lực để xây dựng hồ sơ mời thầu; thuê tư vấn pháp lý tham gia tư vấn trong quá trình đàm phán hợp đồng. Do chuẩn bị từ sớm, từ xa nên trong Nghị quyết số 187/2025/QH15 của Quốc hội đã nêu rất rõ 18 cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để bảo đảm việc bố trí vốn, mặt bằng thi công, mỏ vật liệu phục vụ dự án; thẩm quyền của địa phương… Cùng với đó phải kiện toàn tổ chức, bộ máy của Trung ương, địa phương, ban quản lý dự án, tư vấn, nhà thầu. Để đáp ứng tiến độ khởi công vào cuối năm 2025 và hoàn thành trước năm 2030 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, tất cả hệ thống chính trị phải nỗ lực tối đa”, ông Nguyễn Khánh Tùng nhấn mạnh.

Tuấn Lương