Minh bạch việc khai thác quỹ đất vùng phụ cận ga đường sắt

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy báo cáo thẩm tra dự án luật

Trong phiên họp sáng 10-3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã cho ý kiến về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi).

Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy, cho biết Thường trực Ủy ban tán thành sửa đổi toàn diện Luật Đường sắt. Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban lưu ý cơ quan chủ trì soạn thảo về việc tuân thủ đúng và đầy đủ Quy định 178-QĐ/TW ngày 27-6-2024 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật; rà soát dự thảo để đảm bảo luật chỉ quy định những nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội, không “luật hóa” các quy định của nghị quyết cơ chế đặc thù hay nghị định, thông tư trong lĩnh vực đường sắt; đề nghị làm rõ hơn phạm vi điều chỉnh đối với đường sắt đô thị, đường sắt tốc độ cao và đường sắt chuyên dùng; kinh doanh đường sắt, khai thác quỹ đất vùng phụ cận ga đường sắt.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị thiết lập cơ chế liên ngành giữa Trung ương và địa phương để giải quyết những vướng mắc trong triển khai dự án đường sắt

“Đề nghị quy định dẫn chiếu đất dành cho đường sắt được thực hiện theo quy định của Luật Đất đai. Trong trường hợp thấy cần thiết phải sửa đổi, bổ sung cho phù hợp, đề nghị rà soát các quy định liên quan, đánh giá tác động kỹ lưỡng để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, tránh vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện cũng như phát sinh tác động tiêu cực”, người đứng đầu cơ quan thẩm tra nêu rõ.

Về khai thác quỹ đất vùng phụ cận ga đường sắt, nội dung này được xác định tại các nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù. Tuy nhiên, nội dung quy định tại dự thảo luật được mở rộng đối với tất cả các loại hình đường sắt, do vậy, đề nghị giải trình làm rõ tính cấp thiết, đánh giá tác động chính sách cũng như rà soát lại các quy định về cơ chế ưu đãi dành cho việc khai thác quỹ đất vùng phụ cận ga.

Về kinh doanh đường sắt, cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ các quy định về trách nhiệm giám sát, kiểm tra của cơ quan nhà nước đối với việc khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt và các biện pháp xử lý nếu doanh nghiệp không tuân thủ các quy định về an toàn, bảo trì hoặc nâng cấp cơ sở hạ tầng; đồng thời, bổ sung quy định về cơ chế công khai thông tin liên quan đến chất lượng và tình trạng khai thác kết cấu hạ tầng để đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm của các bên liên quan. Cơ chế điều chỉnh giá dịch vụ theo nhu cầu và tình hình thực tế để đảm bảo sự công bằng cho tất cả các doanh nghiệp tham gia vận tải đường sắt cũng là điều được Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị cụ thể hóa.

Ở chiều ngược lại, ông Lê Quang Huy nhấn mạnh cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp trong vận tải phục vụ nhiệm vụ đặc biệt và an sinh xã hội; xác định các tiêu chí cụ thể để tính toán chi phí hợp lý và quy trình bù đắp chi phí cho doanh nghiệp.

Cho ý kiến về vấn đề này, các ý kiến tại phiên họp thống nhất với định hướng phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho địa phương về quản lý đường sắt, đảm bảo khả thi, đúng thẩm quyền của Quốc hội.

“Cá nhân tôi thấy nếu chịu khó có thể lược bớt nữa những quy định không thuộc thẩm quyền Quốc hội, mà thuộc Chính phủ, Bộ Xây dựng. Ví dụ, nhân viên đường sắt trực tiếp phục vụ chạy tàu tại Điều 36 hoặc Điều 37 về giấy phép lái tàu. Nội dung này Quốc hội quy định làm gì? Điều 62 về phí, giá sử dụng kết cấu hạ tầng đường sắt cũng thuộc thẩm quyền Chính phủ. Giá luôn biến động, phải điều chỉnh thường xuyên”, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dẫn chứng cụ thể.

Vẫn theo Chủ tịch Quốc hội, một yêu cầu quan trọng khác là là thiết lập cơ chế liên ngành giữa trung ương và địa phương để giải quyết những vướng mắc trong triển khai dự án đường sắt. “Vừa rồi Quốc hội quyết dự án Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, hướng tới là Hà Nội - Lạng Sơn. Theo tôi biết, Bộ Xây dựng cũng có tính tới phương án đường sắt cao tốc sẽ xuống tới tận Cà Mau, chứ không chỉ tới Cần Thơ”, đồng chí Trần Thanh Mẫn nói.

Nhận định rằng đường sắt Việt Nam vẫn chậm phát triển, Chủ tịch Quốc hội nêu vấn đề: “Phải chăng do chúng ta mới chỉ chú ý giao thông đường bộ, hàng không, mà chưa quan tâm đúng mức đến đường sắt, đường thủy”? Chủ tịch Quốc hội trăn trở, chỉ còn ít ngày nữa là kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước, mà đoàn tàu Thống Nhất gần như vẫn không thay đổi tốc độ. Người dân đang rất kỳ vọng vào dự án đường sắt Bắc - Nam tốc độ cao", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

ANH PHƯƠNG