Miễn học phí góp phần thúc đẩy bình đẳng trong giáo dục

Chính sách miễn học phí cho toàn bộ học sinh công lập trên toàn quốc nhận được sự đồng tình, ủng hộ của xã hội, mang đến niềm vui lớn cho hàng triệu gia đình.

Phụ huynh phấn khởi

Biết tin toàn bộ học sinh trường công lập sẽ được miễn học phí từ năm học tới, chị Cù Thị Phương (Hưng Yên) cảm thấy đỡ lo phần nào vì chi phí nuôi ba con ăn học sẽ giảm đi một phần.

Con gái lớn của chị Phương đang học lớp 12, học phí 70.000 đồng/tháng. Con gái thứ hai và con trai út lần lượt học lớp 9 và lớp 6, học phí mỗi tháng là 60.000 đồng.

Chị Phương cho hay khoản học phí gần 200.000 đồng mỗi tháng đối với gia đình chị không phải khoản tiền nhỏ. Hàng tháng, thu nhập của chị từ công việc buôn bán nhỏ ở chợ quê, tính toán co kéo lắm mới đủ tiền ăn, tháng nào con ốm thì thiếu.

"Tiền học của các con được lấy từ tiền lương làm công nhân của chồng tôi. Anh chi trả cả tiền thuê nhà, tiền điện, hiếu hỉ, một phần thì để điều trị bệnh cho mẹ chồng tôi", chị Phương nói.

Năm nay, con gái lớn của chị Phương thi tốt nghiệp THPT, nếu cháu đỗ đại học, chị Phương cho biết sẽ vừa mừng vừa lo, không biết nuôi con học tiếp thế nào.

"Giờ bớt được một khoản học phí của hai đứa con nhỏ thì tôi nghĩ chắc vợ chồng có thêm tiết kiệm, co kéo được tiếp", chị Phương kỳ vọng.

Chính sách miễn học phí cho toàn bộ học sinh công lập trên toàn quốc mang đến niềm vui lớn cho hàng triệu gia đình. Ảnh minh họa: TT

Không gặp nhiều áp lực tài chính như gia đình chị Phương, anh Nguyễn Văn Tài (Sóc Sơn, Hà Nội) nhìn nhận việc miễn học phí cho toàn bộ học sinh công lập là chính sách rất nhân văn, có ý nghĩa, khiến những phụ huynh có con đang đi học như anh cảm thấy xúc động, phấn khởi, mừng rỡ vô cùng.

"Ngày xưa bố mẹ nuôi ba anh em tôi đi học, mỗi lần học phụ huynh đầu năm, đủ khoản tiền phải đóng, tôi lại thấy bố mẹ thẫn thờ, lo nghĩ, chạy vạy tìm người mua để bán thóc. Chưa được giá thì chưa bán, chưa bán thóc thì chưa có tiền, thành ra tôi lại chậm đóng học phí, lại bị thầy cô nhắc.

May mắn là giờ tôi không phải trăn trở về tiền học phí cho con, nhưng tôi biết bao nhiêu gia đình, ngay trong lớp học của các con tôi, vẫn phải nghĩ ngợi, vun vén lắm mới có tiền đóng học phí", anh Tài cho hay.

Các con của chị Phương, anh Tài nằm trong số 23,2 triệu học sinh trên toàn quốc (chưa bao gồm học sinh học tại các trung tâm giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên). Như vậy, số học sinh thụ hưởng chính sách miễn học phí sẽ rất lớn.

Theo ước tính của Bộ GD&ĐT, nhu cầu kinh phí ngân sách nhà nước phải chi trả để thực hiện chủ trương miễn học phí cho học sinh công lập trên toàn quốc là khoảng 30.000 tỉ đồng.

Thúc đẩy bình đẳng trong giáo dục

Thầy Cao Xuân Điền, giáo viên trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học và THCS Dân Hóa (Minh Hóa, Quảng Bình), một ngôi trường nằm sát biên giới Việt - Lào, cho biết học sinh tại cơ sở giáo dục này thuộc diện được miễn học phí của tỉnh Quảng Bình từ nhiều năm nay nên chính sách mới không có nhiều tác động trực tiếp đến phụ huynh và học sinh tại đây.

Tuy nhiên, mỗi cuối tuần khi thầy Điền về nhà tại xã Yên Hóa (Minh Hóa, Quảng Bình), cách nơi thầy dạy học khoảng 60km, vẫn nghe hàng xóm, họ hàng kể những câu chuyện về học phí, trường lớp.

"Mọi người hay nói học sinh ở trường tôi may mắn quá, không phải đóng tiền học. Có người túng quá còn ước cho con đến biên giới học để đỡ một khoản, cuối tuần tôi về nhà thì chở cháu về theo", thầy Điền kể.

Theo thầy Điền, số tiền được miễn dù ít hay nhiều đều có ý nghĩa vô cùng lớn, nhận được sự đồng tình của cả xã hội. "Ở những vùng còn nhiều khó khăn, thu nhập của người dân làm nông còn rất thấp như huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình, dù được miễn vài trăm thôi nhưng bà con thấy ấm áp lắm. Đã có người gọi báo ngay cho tôi, đùa rằng vậy là không phải gửi con đi học ở biên giới nữa", thầy Điền nói.

Hiệu trưởng một trường THPT ở Tây Hồ (Hà Nội) cho biết quyết định miễn toàn bộ học phí cho học sinh từ bậc mầm non đến hết THPT công lập từ năm học 2025-2026, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chính sách giáo dục của Việt Nam.

"Chính sách không chỉ mang lại niềm vui cho phụ huynh, học sinh, nhà trường, mà còn có ý nghĩa sâu sắc đối với xã hội, bởi điều này thể hiện rõ cam kết của Đảng và Nhà nước trong việc đảm bảo quyền được học tập của mọi trẻ em, không có bất cứ sự phân biệt nào, từ đó thúc đẩy bình đẳng trong giáo dục và tạo cơ hội phát triển đồng đều cho tất cả học sinh", vị này nói.

Cũng theo hiệu trưởng này, tại những đô thị như Thủ đô Hà Nội, khoản tiền được miễn có thể không lớn so với thu nhập của nhiều gia đình, nhưng đối với hàng triệu gia đình, vẫn giúp giảm bớt gánh nặng tài chính, đặc biệt là các hộ nghèo và cận nghèo, qua đó góp phần nâng cao mức sống và chất lượng giáo dục.

"Chính sách này sẽ giúp giảm thiểu tình trạng bỏ học do khó khăn kinh tế. Thực tế, nhiều học sinh, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, không thể tiếp tục đi học do không đủ điều kiện tài chính trong khi nhiều em học rất khá. Nhiều gia đình khác thì con lớn phải nghỉ học, làm việc để có tiền trả học phí cho con nhỏ", hiệu trưởng này nói thêm.

Chính sách miễn học phí góp phần thúc đẩy bình đẳng trong giáo dục và tạo cơ hội phát triển đồng đều cho tất cả học sinh. Ảnh minh họa: TT

Còn theo ông Bùi Xuân Tiệp, nguyên Trưởng phòng giáo dục trung học, Sở GD&ĐT Lào Cai, Hội đồng nhân dân tỉnh Lào Cai đã ban hành nghị quyết không thu học phí năm học 2024-2025 do ảnh hưởng bởi thiên tai. Kinh phí thực hiện hỗ trợ được lấy từ nguồn ngân sách tỉnh, khoảng 48 tỉ đồng.

"Với quyết định của Bộ Chính trị, như vậy từ năm học 2025-2026 tới đây, học sinh tiếp tục được miễn học phí. Đây là điều đáng mừng, là chính sách ưu việt, rất tiến bộ đối với phát triển giáo dục. Nguồn thu từ học phí chỉ thêm thu cho ngân sách nhà nước, chứ không đủ để trả lương cho giáo viên. Trong khi đây lại là một khoản lớn đối với nhiều gia đình, đặc biệt tại những vùng mà bà con còn gặp nhiều khó khăn như Lào Cai", ông Tiệp nói.

Tại tỉnh Lào Cai, học phí ở những khu vực khó khăn, vùng cao là khoảng 10.000 đồng/tháng. Con số này là 120.000 đồng đối với khu vực thành thị.

"Từ nay các con có thể đi học và gia đình không cần phải nghĩ đến khoản tiền này. Chính sách miễn học phí là một khoản đầu tư cho học trò, cho hệ thống giáo dục, là cần thiết và đã được nhiều nước thực hiện từ nhiều năm nay", ông Tiệp cho biết.

Cũng theo nguyên Trưởng phòng giáo dục trung học, Sở GD&ĐT Lào Cai, để bù đắp cho khoản ngân sách hàng chục nghìn tỉ đồng từ số tiền học phí hàng tháng, sẽ cần có các phương án tài chính hợp lý, tinh gọn, phân bổ các nguồn khác. "Có thể sẽ có những thách thức trong quá trình triển khai, nhưng cần khẳng định rằng tác động tích cực và ý nghĩa về mặt tinh thần của chính sách là rất lớn", ông Tiệp nhấn mạnh.

Ngoài ra, đối với trường tư, theo ông Tiệp, cũng nên nghiên cứu có những phương án hỗ trợ, có chính sách giảm học phí. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện này, ngân sách nhà nước có thể chưa thực hiện ngay được.

"Hỗ trợ học phí cho học sinh trường tư cũng là điều cần thiết, giúp học sinh, phụ huynh không cảm thấy bị phân biệt. Tuy nhiên, ngay lúc này có thể sẽ là quá sức đối với ngân sách nhà nước. Do đó, việc tận dụng, huy động các nguồn xã hội hóa vẫn là cần thiết",

Chia sẻ về quyết định miễn học phí cho tất cả học sinh các cấp học trường công lập, một lãnh đạo Sở GD&ĐT Hà Nội cho rằng đây là một quyết sách nhân văn, bảo đảm cơ hội học tập tốt nhất cho học sinh ở mọi địa bàn, mọi độ tuổi, tạo nền móng vững chắc để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Đồng thời, chính sách này thực hiện đúng tinh thần của Hiến pháp 2013, Luật Giáo dục 2019, Nghị quyết 29-NQ/TW, Luật Thủ đô sửa đổi…, đó là “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư cho phát triển”. Với riêng Hà Nội - địa phương có quy mô giáo dục lớn nhất cả nước với 2,3 triệu học sinh, quyết định trên góp phần thúc đẩy mạnh mẽ để Hà Nội trở thành thành viên mạng lưới "Thành phố học tập toàn cầu" của UNESCO.

THANH THANH