Mất đồng minh quan trọng, kinh tế Iran đối mặt với tình trạng tồi tệ nhất nhiều năm qua

Khủng hoảng kinh tế của Iran đang rất nghiêm trọng

Trong cuối tuần vừa qua, đồng rial của Iran đã rơi xuống mức thấp kỷ lục, với tỷ giá 756.000 rial đổi 1 đô la Mỹ, theo Reuters. Đây là hậu quả từ những tổn thất nặng nề mà các lực lượng ủy nhiệm của Iran phải gánh chịu, bao gồm Hezbollah tại Lebanon và Hamas tại Palestine, cùng với tác động từ việc Donald Trump đắc cử tổng thống Mỹ vào tháng 11.

Kinh tế Iran vốn đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi các lệnh trừng phạt từ phương Tây, giờ đây tiếp tục chịu thêm áp lực từ tình trạng lạm phát cao, thất nghiệp lan rộng và tham nhũng trong nước. Hậu quả là người dân Iran gặp khó khăn trong việc tiếp cận các mặt hàng thiết yếu và cuộc sống hàng ngày trở nên khốn đốn hơn.

Sự sụp đổ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad sau một cuộc tấn công bất ngờ của các nhóm nổi dậy là một đòn giáng mạnh vào Iran. Assad, người bị cáo buộc tội ác chiến tranh chống lại chính người dân mình, đã chạy sang Nga và để lại một đất nước bị chia rẽ nghiêm trọng.

Theo ông Behnam ben Taleblu, một chuyên gia cao cấp tại Quỹ Bảo vệ các Nền dân chủ (Foundation for Defense of Democracies), “Sự sụp đổ của Assad có ý nghĩa sống còn đối với Cộng hòa Hồi giáo Iran.” Ông nhấn mạnh rằng Iran đã chi hơn một thập kỷ để đầu tư tài chính, nhân lực và uy tín nhằm duy trì chế độ của Assad, nhưng cuối cùng lại thất bại trong chưa đầy hai tuần.

Đồng tiền của Iran, rial, đã chạm mức thấp kỷ lục

Những thách thức nào đang chờ đợi Iran?

Sau khi Donald Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran vào năm 2018 và tái áp đặt các lệnh trừng phạt mạnh mẽ, nền kinh tế Iran ngày càng rơi vào tình trạng khó khăn. Hiện tại, Tổng thống Trump cam kết sẽ tiếp tục duy trì lập trường cứng rắn đối với Iran sau khi quay lại Nhà Trắng.

Trong bối cảnh đó, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian đã bày tỏ mong muốn đàm phán để khôi phục thỏa thuận hạt nhân, chính thức được gọi là Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA). Tuy nhiên, nỗ lực này được thực hiện vào thời điểm Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cảnh báo rằng Tehran đang làm giàu uranium ở mức 60% — chỉ một bước kỹ thuật ngắn là đạt đến cấp độ vũ khí (90%).

Ngoài các áp lực kinh tế, Iran cũng đối mặt với những vấn đề địa chính trị phức tạp. Việc mất đi đồng minh chiến lược tại Syria và những tổn thất của các lực lượng ủy nhiệm đã làm suy yếu vai trò của Tehran trong khu vực Trung Đông.

Trong khi đó, người dân Iran ngày càng chịu cảnh sống khốn khổ vì các lệnh trừng phạt nặng nề và chính sách quản lý kinh tế yếu kém. Khả năng phục hồi quan hệ với phương Tây thông qua JCPOA có thể là cơ hội để giảm bớt áp lực, nhưng con đường phía trước còn đầy khó khăn khi Iran đang tiến gần hơn đến việc phát triển năng lực hạt nhân ở cấp độ nguy hiểm.

Nhã Phương (Theo CNBC)