Mạnh tay xử lý KOLs quảng cáo lố

Điệp khúc xin lỗi

Gần đây, hai TikToker nổi tiếng là Hằng Du Mục và Quang Linh Vlogs đã bị tố cáo vì quảng cáo sai sự thật. Cụ thể, trong một buổi livestream bán hàng trên TikTok, Hằng Du Mục đã cầm hũ yến dung tích 70ml và cho biết ở trong chứa tới 30g yến tươi. Tuy nhiên, nhiều khách hàng và chuyên gia trong ngành yến sào đã phản ánh rằng thông tin này không chính xác.

Sau khi bị phản ứng, nữ TikToker cho biết cô cùng ê-kíp tới Nha Trang làm rõ quy trình sản xuất sản phẩm, tổ chức họp báo thông tin về vụ việc. Buổi họp có sự tham gia của lãnh đạo Hiệp hội Yến Sào Việt Nam. Cô xin lỗi khách hàng và những người trong ngành vì nhầm lẫn xuất phát từ phương diện cá nhân.

Hằng Du Mục tổ chức họp báo xin lỗi sau quảng cáo yến sào.

Trước đó vài ngày, Quang Linh (chủ kênh Quang Linh Vlogs) giải thích lỗi tương tự. Trong phiên livestream, Quang Linh giới thiệu kẹo rau củ Kera dành cho người “không ăn được rau, nhìn thấy rau là chạy”, “một viên tương đương một đĩa rau”. Cư dân mạng cho rằng anh quảng cáo lố, thổi phồng công dụng sản phẩm. Tuy nhiên ngay sau đó cư dân mạng đã “bóc phốt” quảng cáo này. Thậm chí có hot Facebooker còn mang sản phẩm kẹo rau củ Kera của Công ty Cổ phần tập đoàn Chị em Rọt (công ty của Quang Linh Vlogs, Hằng Du Mục và một số cá nhân khác) đi kiểm nghiệm tại Viện Đo lường chất lượng Quốc gia.

Kết quả thực sự gây bất ngờ: 1 hũ kẹo Kera (30 viên) sẽ có hàm lượng chất xơ là 0,51g. Vậy 1 viên kẹo sẽ có: 0,51/30 = 0,017g chất xơ. 1 quả chuối (giá 2.000 đồng) sẽ có 2,6g chất xơ. Tức là bằng lượng chất xơ của 153 viên kẹo Kera (trị giá 745.000 đồng). Vậy 1 trẻ em cần bổ sung từ 15g đến 30g chất xơ mỗi ngày, tương đương từ 882 đến 1.764 viên kẹo/ngày. Kết quả càng khiến cộng đồng mạng bức xúc.

Sau đó Quang Linh gửi lời xin lỗi, thừa nhận quảng cáo “một viên tương đương một đĩa rau” là chưa chính xác, gây hiểu nhầm cho khách hàng. Đây không phải là lần đầu Quang Linh Vlogs xin lỗi vì quảng cáo sản phẩm không đúng sự thật. Trong khoảng 6 tháng gần đây, anh này đã ít nhất 3 lần phải xin lỗi vì sản phẩm không giống như quảng cáo. Điều này đã khiến người hâm mộ mất niềm tin và đặt câu hỏi về trách nhiệm của những người có tầm ảnh hưởng trong việc quảng bá sản phẩm.

Hằng Du Mục và Quang Linh Vlogs đang được xem là hai KOLs nổi bật trên mạng xã hội hiện nay ở lĩnh vực livestream bán hàng trên các mạng xã hội như Facebook, TikTok…

Thực tế, những vụ việc như của Hằng Du Mục hay Quang Linh Vlogs chỉ là 2 trong số rất nhiều trường hợp KOLs, nhà bán hàng quảng cáo sai sự thật hoặc thiếu kiểm chứng thông tin, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho người tiêu dùng. Những lùm xùm này có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến uy tín thương hiệu, thậm chí kéo theo hậu quả pháp lý nếu vi phạm quy định về quảng cáo.

Hằng Du Mục quảng cáo thổi phồng yến sào.

Cần xử phạt nghiêm minh

Luật sư Nguyễn Văn Tuấn - Giám đốc Công ty Luật TNHH TGS (Thuộc Đoàn Luật sư TP Hà Nội), cho biết: Hiện nay tình trạng nghệ sĩ, người nổi tiếng và KOLs tham gia quảng cáo sai sự thật trên không gian mạng đang ngày càng có diễn biến phức tạp và gây nhiều hệ lụy tiêu cực đến xã hội. Tuy nhiên, việc xử lý các vi phạm này vẫn chưa mạnh tay và triệt để, đồng thời tình trạng nghệ sĩ, người nổi tiếng và KOLs tham gia quảng cáo sai sự thật ngày càng gia tăng với quy mô lớn, đa dạng với nhiều hình thức khiến việc quản lý, giám sát của cơ quan nhà nước gặp nhiều khó khăn và vướng mắc.

Theo quy định tại Luật Quảng cáo 2012 và Nghị định 181/2013/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Quảng cáo, việc quảng cáo phải đảm bảo tính trung thực, chính xác và không gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng về chất lượng, công dụng của sản phẩm, dịch vụ. Các nghệ sĩ, KOLs tham gia quảng cáo cũng phải tuân thủ các quy định này.

Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 bên cạnh việc quy định trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân kinh doanh thì còn yêu cầu bên thứ 3 (KOLs, người reviews sản phẩm…) phải bảo đảm cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ do tổ chức, cá nhân kinh doanh cung cấp và chương trình đánh giá, xếp hạng liên quan (nếu có) và phải thông báo trước cho người tiêu dùng về việc mình được tài trợ để cung cấp thông tin về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ để người tiêu dùng tiếp nhận đầy đủ, khách quan về thông tin trước khi quyết định mua hàng hóa, dịch vụ.

Luật sư Nguyễn Văn Tuấn cho rằng tình trạng nghệ sĩ, người nổi tiếng và KOLs tham gia quảng cáo sai sự thật trên không gian mạng đang ngày càng có diễn biến phức tạp.

Cùng với đó, Luật cũng yêu cầu tổ chức, cá nhân kinh doanh cung cấp thông tin, tài liệu, phương tiện để chứng minh tính chính xác, đầy đủ của thông tin về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ; chịu trách nhiệm liên đới về việc cung cấp thông tin không chính xác hoặc không đầy đủ về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, trừ trường hợp chứng minh đã thực hiện tất cả biện pháp theo quy định của pháp luật để kiểm tra tính chính xác, đầy đủ của thông tin về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ; thực hiện quy định khác của pháp luật có liên quan.

Khi nghệ sĩ, KOLs quảng cáo sai sự thật, tùy vào tính chất, mức độ vi phạm, theo Luật sư Nguyễn Văn Tuấn, họ có thể phải chịu các chế tài như sau. Xử phạt hành chính: Theo khoản 5 Điều 34 Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo, mức phạt đối với hành vi quảng cáo sai sự thật là 60 triệu đồng đến 80 triệu đồng trừ trường hợp quy định tại khoản 4 Điều 51, điểm b khoản 4 Điều 52, khoản 1 Điều 60, điểm c khoản 1 Điều 61 Nghị định 38/2021/NĐ-CP.

Các nghệ sĩ, KOLs phải gỡ bỏ nội dung quảng cáo vi phạm và cải chính thông tin. Bồi thường thiệt hại nếu việc quảng cáo sai sự thật gây thiệt hại cho người tiêu dùng hoặc bên thứ ba theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015.

Trong trường hợp vi phạm nghiêm trọng, gây hậu quả lớn, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 197 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) về “Tội quảng cáo gian dối”, với mức phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm; cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.

Để xử lý triệt để tình trạng quảng cáo sai sự thật một cách triệt để, theo Luật sư Nguyễn Văn Tuấn cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, tổ chức xã hội và các doanh nghiệp.

Thứ nhất: Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm. Các cơ quan chức năng cần thực hiện các đợt kiểm tra thường xuyên, đặc biệt là trên các nền tảng trực tuyến và các phương tiện quảng cáo truyền thống (truyền hình, báo chí, biển quảng cáo).

Thứ 2: Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Các hành vi quảng cáo sai sự thật cần được xử lý nghiêm minh với mức phạt thích đáng. Các nhãn hàng, cá nhân vi phạm có thể bị phạt tiền, đình chỉ hoạt động quảng cáo, hoặc thậm chí thu hồi giấy phép nếu cần thiết.

Thứ 3: Tăng cường công tác tuyên truyền và giáo dục. Cần nâng cao nhận thức của cộng đồng về các quy định của pháp luật trong lĩnh vực quảng cáo. Điều này giúp người tiêu dùng hiểu rõ hơn về quyền lợi của mình và cách nhận diện các quảng cáo sai sự thật. Các cơ quan chức năng cần có các quy trình kiểm duyệt kỹ lưỡng đối với nội dung quảng cáo, đặc biệt là đối với các sản phẩm dễ gây tranh cãi như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, thuốc… Áp dụng công nghệ để phát hiện quảng cáo sai sự thật. Các nền tảng trực tuyến và mạng xã hội có thể sử dụng công nghệ AI để phát hiện và gỡ bỏ quảng cáo sai sự thật nhanh chóng.

Thứ 4, xử lý các nền tảng trực tuyến. Quy định trách nhiệm đối với các nền tảng quảng cáo. Các nền tảng như Google, Facebook, YouTube, TikTok cần chịu trách nhiệm trong việc giám sát và kiểm soát quảng cáo trên nền tảng của mình, đảm bảo rằng các quảng cáo không vi phạm pháp luật hoặc lừa dối người tiêu dùng. Phạt nặng đối với các nền tảng không tuân thủ.

Thứ 5, tạo cơ chế bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, khuyến khích người tiêu dùng báo cáo vi phạm. Cần có cơ chế để người tiêu dùng có thể dễ dàng báo cáo các quảng cáo sai sự thật mà họ phát hiện.

Thứ 6, các tổ chức xã hội, hiệp hội ngành nghề, và doanh nghiệp cần hợp tác với cơ quan chức năng trong việc nâng cao nhận thức và khuyến khích các doanh nghiệp tuân thủ quy định quảng cáo.

Thứ 7, đưa ra các quy định pháp lý chặt chẽ hơn. Cần cập nhật và sửa đổi các văn bản pháp lý để phù hợp với sự phát triển của công nghệ và thị trường quảng cáo, đặc biệt là đối với các quảng cáo trực tuyến. Các quy định phải rõ ràng hơn về hành vi quảng cáo sai sự thật và các hình thức xử lý nghiêm khắc.

Ngọc Mai