Mâm cỗ ngày Tết của người Tày ở Quang Bình

BHG - Không chỉ đơn thuần là bữa ăn sum họp, mâm cỗ Tết của người Tày chứa đựng giá trị văn hóa truyền thống, thể hiện của sự đoàn kết gia đình và lòng tri ân với tổ tiên. Trong mâm cỗ ấy, thịt lợn được coi là món chính để chế biến thành nhiều món ăn tinh tế, mang đậm dấu ấn văn hóa và sự sáng tạo của người dân.

Để chuẩn bị mâm cỗ Tết, mỗi gia đình thường tự nuôi một con lợn trong năm, đảm bảo thịt lợn ngon và chất lượng. Bởi họ tin rằng, những món ăn chế biến từ thịt lợn tượng trưng cho sự sung túc, may mắn và hạnh phúc. Ông Hoàng Văn Cường, thôn Trung, xã Bằng Lang chia sẻ: “Cả năm làm lụng vất vả, chỉ mong đến ngày Tết để thịt con lợn nuôi bao lâu nay. Không khí Tết vui nhất chính là lúc cả nhà cùng nhau mổ lợn, chia phần, rồi làm các món ăn và mâm cỗ để cúng tổ tiên và tiếp khách”.

Mâm cỗ Tết người Tày tuy giản dị nhưng mang đậm văn hóa ẩm thực của người dân tộc Tày

Một món ăn đặc trưng không thể thiếu là giò lợn, món ăn đòi hỏi sự công phu trong chế biến. Giò lợn được làm từ thịt giã nhuyễn, trộn cùng gia vị truyền thống như tiêu, hành, tỏi và gừng, sau đó được nén chặt và hấp chín. Món ăn này không chỉ có hương vị thơm ngon mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết, gắn bó, bởi nguyên liệu được giã nhuyễn như cách người dân hòa quyện vào nhau trong cuộc sống.

Bên cạnh đó, xương sườn mẻ lợn là một món ăn độc đáo của người Tày trong mâm cỗ Tết. Xương sườn được tẩm ướp gia vị và nấu cùng mẻ, tạo nên hương vị chua dịu đặc trưng. Đây là món ăn thể hiện sự hòa hợp giữa con người với thiên nhiên, khi các nguyên liệu từ núi rừng được kết hợp khéo léo trong từng món ăn.

Thịt lợn nướng, một món ăn mang đậm nét dân dã, cũng được chế biến tỉ mỉ. Thịt được tẩm ướp bằng các loại gia vị truyền thống và nướng trên bếp than củi, mang lại hương vị thơm nồng và màu sắc hấp dẫn.
Ngoài những món ăn chính từ thịt lợn, mâm cỗ Tết còn có nem, nộm tai lợn, thịt gà, lòng và dồi lợn... mỗi món ăn đều mang một ý nghĩa riêng. Nem, với lớp vỏ giòn rụm và nhân thịt thơm ngon, tượng trưng cho sự trọn vẹn và đủ đầy. Nộm tai lợn, món ăn có vị chua ngọt đặc trưng, thể hiện sự cân bằng và hài hòa trong cuộc sống. Thịt gà, thường được dùng để cúng tổ tiên, là biểu tượng của lòng biết ơn và lời cầu chúc bình an…

Từ sáng mùng 1 Tết, sau khi mâm cỗ được hoàn tất, việc thắp hương, báo cáo tổ tiên được thực hiện, sau đó cả gia đình sẽ ngồi ăn bữa cơm đầu năm

Mâm cỗ Tết của người Tày không chỉ là bữa ăn sum họp gia đình mà còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Các món ăn trong mâm cỗ được bày gọn gàng, đẹp mắt, thể hiện sự kính trọng với tổ tiên và lòng hiếu khách. Mỗi món ăn đều có sự hài hòa về màu sắc, hương vị và ý nghĩa, phản ánh nét đẹp giản dị và đời sống tinh thần phong phú của người Tày.

Ông Hoàng Hồng Quang, 78 tuổi, xã Bằng Lang chia sẻ: “Ngày xưa, mâm cỗ Tết đơn giản hơn bây giờ, nhưng luôn đủ đầy ý nghĩa. Các món ăn từ thịt lợn như giò, lòng hay xương sườn nấu mẻ đã có từ đời ông bà chúng tôi. Đến nay, mâm cỗ vẫn giữ được những món ăn truyền thống ấy. Tôi thấy bây giờ đời sống hiện đại, nhưng con cháu vẫn duy trì được nét văn hóa ẩm thực của người Tày của chúng tôi trong ngày Tết”.

Đặc biệt, theo thông lệ cứ vào sáng mùng 1 Tết, các gia đình người Tày thường chuẩn bị một mâm cỗ tươm tất để mang đến nhà ông bà, bố mẹ thắp hương tổ tiên và chúc Tết. Đây chính là lúc thể hiện lòng hiếu kính và cũng là dịp để con cháu sum họp, quây quần bên nhau trong những ngày đầu năm mới. Mâm cỗ được bày trang trọng với đầy đủ các món truyền thống, thể hiện sự đủ đầy, ấm cúng. Sau khi thắp hương xong, cả gia đình cùng ngồi bên nhau thưởng thức bữa cơm đầu năm, chia sẻ những lời chúc tốt đẹp, mong một năm mới bình an và hạnh phúc.

Tết cổ truyền là dịp để người dân tộc Tày ở Quang Bình bày tỏ lòng biết ơn với đất trời, tổ tiên, đồng thời là thời khắc để gia đình đoàn tụ, cùng nhau hướng về một năm mới tràn đầy hy vọng. Mâm cỗ Tết, với những món ăn đặc trưng từ thịt lợn và nhiều nguyên liệu khác, không chỉ làm ấm lòng người dân nơi đây mà còn là cầu nối để giới thiệu văn hóa người Tày. Qua đó, giá trị truyền thống được lưu giữ, phát huy, góp phần tạo nên nét đẹp riêng cho Tết cổ truyền Việt Nam nói chung và của người Tày ở Quang Bình nói riêng.

Bài, ảnh: Hồng Cừ