Mâm cỗ, bài cúng Tết Hàn thực 2021 đầy đủ, chuẩn nhất

Nhiều gia đình quây quần làm bánh trôi, bánh chay trong ngày Tết Hàn thực

Tết Hàn thực diễn ra vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch, năm nay là 14/4 dương lịch. Theo quan niệm truyền thống của người dân Việt Nam, trong ngày này, các gia đình chuẩn bị những đĩa bánh trôi, bánh chay và thành kính dâng lên bàn thờ để cầu mong tổ tiên và các vị thần linh phù hộ.

Ý nghĩa Tết Hàn thực ở Việt Nam

Ngày Tết Hàn Thực bắt nguồn từ một phong tục của người Trung Quốc, liên quan đến câu chuyện vào đời Xuân Thu giữa vua nước Tần là Tấn Văn Công và hiền sĩ Giới Tử Thôi. Cũng từ đó, ngày mùng 3/3 âm lịch hằng năm được coi là ngày Tết Hàn thực.

Khi du nhập vào Việt Nam, phong tục này lại có những thay đổi phù hợp với văn hóa, phong tục của người Việt. Tết Hàn thực đã hợp nhất với tết bánh trôi, bánh chay, tết tháng 3 của người Việt, thể hiện những khát vọng về những điều tốt đẹp, viên mãn, tinh khiết trong cuộc sống.

Chính điều này đã tạo nên sức sống lâu bền của ngày tết bánh trôi, bánh chay. Khác với Tết Hàn thực ở Trung Quốc - thường không đốt lửa trong 3 ngày và chỉ ăn đồ lạnh đã nấu sẵn trước đó, ở Việt Nam, người dân không kiêng lửa, mọi việc nấu nướng vẫn diễn ra bình thường.

Trong ngày này, nhiều gia đình còn quây quần tự nặn bánh trôi, bánh chay thể hiện tinh thần đoàn kết, đùm bọc lẫn nhau. Sau khi luộc bánh, mọi người chọn những viên tròn đẹp nhất xếp vào đĩa để dâng lên tổ tiên.

Việc dùng bánh trôi, bánh chay để cúng lễ cũng mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp. Thứ nhất, nó thể hiện cho văn hóa lúa nước. Cả hai thứ bánh đều được làm từ bột gạo nếp thơm, thành quả lao động vất vả mới có được.

Ngoài ra, điều này còn bắt nguồn từ tích truyện “bọc trăm trứng của mẹ Âu Cơ”. Bánh trôi tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con lên rừng theo mẹ. Bánh chay tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con theo cha xuống biển. Do đó, Tết Hàn thực của người Việt mang ý nghĩa hướng về cội nguồn, tưởng nhớ công lao của những đã khuất.

Nhiều gia đình làm bánh ngũ sắc. Ảnh Facebook Vân Nguyễn

Mâm cỗ cúng Tết Hàn thực

Theo các chuyên gia văn hóa, mâm cỗ cúng Tết Hàn thực không cần “mâm cao, cỗ đầy”, chỉ cần thành tâm, dâng bánh trôi, chay lên ban thờ ông bà, tổ tiên, nguyện cầu những điều tốt đẹp, an lành trong cuộc sống.

Số lượng bánh trôi, bánh chay chuẩn nhất trong mâm cúng thường là 5 hoặc 3 bát bánh trôi, 3 hoặc 5 bát bánh chay.

Ngày nay, nhiều người còn thích thú với việc nặn bánh trôi chay ngũ sắc để dâng lên ông bà tổ tiên. Tuy nhiên, theo các chuyên gia văn hóa, điều này không phù hợp với nguyên gốc và ý nghĩa của ngày lễ Hàn thực. Bởi vì bánh trôi, bánh chay nguyên bản là màu trắng, hình tròn đầy thể hiện cho khát vọng về những điều tốt đẹp, viên mãn, tinh khiết trong cuộc sống.

Bên cạnh đó, trong lễ cúng, mâm cúng của người Việt đều có hoa tươi và trầu cau, mâm ngũ quả, 3 chén nước sạch biểu hiện cho tâm của gia chủ.

Lễ cúng Tết Hàn thực thường được các gia đình tiến hành trong ngày 3/3 âm lịch (năm nay là 14/4 dương lịch). Tuy nhiên, trong hôm nay có 1 số khung giờ đẹp, nếu các gia đình thu xếp được có thể tiến hành lễ cúng Tết Hàn thực: Giờ Thìn (7-9h); giờ Tỵ (9-11h); giờ Thân (15-17h); giờ Dậu (17-19h).

Mâm cúng Tết Hàn thực không cần "mâm cao cỗ đầy"

Bài văn khấn Tết Hàn thực

(Trích Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa thông tin).

Khi cúng tổ tiên trong ngày Tết Hàn thực (3 tháng 3 âm lịch), chúng ta phải khấn thần ngoại trước, thần nội.

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần. Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, thúc bá, đệ huynh, cô di, tỷ muội họ nội họ ngoại.

Tín chủ chúng con là... Ngụ tại...

Hôm nay là ngày 3 tháng 3, gặp tiết Hàn Thực, tín chủ chúng con nhớ đức cù lao tiên tổ, thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, đốt nén tâm hương, dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài bản cảnh thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh thổ địa, ngài bản gia táo quân, ngũ phương, long mạch, tài thần giáng lâm trước án chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ... (họ của gia chủ) cúi xin thương xót cho con cháu giáng về chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ con lại kính mời các vị vong linh các vị Tiền chủ, Hậu chủ ngụ trong nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai âm hưởng, phù hộ cho toàn gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận, trên bảo dưới nghe.

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

(Một số thông tin trong bài viết mang tính tham khảo)

H.Minh (t/h)