Lúng túng dạy thêm, học thêm

Hơn 1 tháng đã qua kể từ ngày Thông tư số 29 của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định về dạy thêm, học thêm có hiệu lực (ngày 14-2-2025), việc triển khai vẫn còn nhiều lúng túng, vướng mắc.

Các trường dừng dạy thêm chờ hướng dẫn

Mọi năm, cứ đến tháng 3 là các trường bắt đầu tăng tiết ôn tập cho học sinh (HS) cuối cấp; các phòng học đều mở cửa phục vụ các lớp dạy ôn tập. Nhưng những ngày gần đây, tại Trường THCS Trưng Vương (TP. Nha Trang), vào buổi chiều, chỉ có HS đến học môn Thể dục hoặc luyện tập chuẩn bị cho chương trình kỷ niệm 94 năm Ngày thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (26-3-1931 - 26-3-2025). Hầu hết phòng học đều đóng cửa; các lớp dạy thêm trong nhà trường đều tạm dừng. Thầy Trần Phạm Duy Khôi - Hiệu trưởng nhà trường cho biết, Thông tư số 29 cho phép các trường được dạy thêm 3 đối tượng (không thu tiền của HS) gồm: HS có kết quả học tập môn học cuối học kỳ liền kề ở mức chưa đạt; HS được nhà trường chọn để bồi dưỡng nhằm phát triển năng lực; HS lớp 9 hoặc lớp 12 đăng ký ôn thi tuyển sinh, ôn thi tốt nghiệp theo kế hoạch của trường. Nhưng hiện nay, hầu hết giáo viên đã dạy đủ 19 tiết/tuần, nếu dạy thêm trong nhà trường thì trường phải chi trả tiền dạy vượt giờ, nhưng nguồn kinh phí chưa được hướng dẫn rõ. Hiện tại, đã có hơn 30 giáo viên báo cáo có dạy thêm ngoài nhà trường.

Trường THPT Nguyễn Văn Trỗi đã dừng các lớp dạy thêm trong trường, chỉ có các buổi học chính khóa.

Tại Trường THPT Nguyễn Văn Trỗi (TP. Nha Trang), kế hoạch tăng tiết ôn tập môn Toán, Ngữ văn và một số môn theo đăng ký của HS lớp 12 cũng chưa thực hiện được. Theo thầy Huỳnh Vĩnh Khang - Hiệu trưởng nhà trường, hiện nay chưa có hướng dẫn cụ thể về nguồn kinh phí bồi dưỡng cho giáo viên dạy thêm các môn này. Nếu phụ huynh đồng ý, trường có thể bố trí mỗi tuần dạy thêm 1 tiết Toán, 1 tiết Ngữ văn miễn phí cho HS lớp 12; nhưng xếp tiết dạy thêm vào giờ chính khóa thì không đúng quy định, còn cho học trái buổi thì giáo viên phải tới trường thêm 1 buổi dù chỉ để dạy thêm 1 tiết. Việc dạy thêm trong nhà trường tạm dừng, trong khi đó, hơn 40 giáo viên của trường (khoảng 1/3 số giáo viên) đã báo cáo có dạy thêm ngoài nhà trường.

Ông Lê Đình Thuần - Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) cho biết, sở đã chỉ đạo các cơ sở giáo dục quán triệt, tuyên truyền Thông tư số 29 đến cán bộ, giáo viên, nhân viên, phụ huynh và HS để hiểu đúng, thực hiện đúng. Theo đó, giáo viên các trường công lập không tham gia quản lý, điều hành việc dạy thêm ngoài nhà trường; giáo viên tiểu học chỉ được dạy thêm về nghệ thuật, thể dục thể thao, kỹ năng sống... Sở đang tiến hành kiểm tra công tác tổ chức ôn tập thi tuyển sinh lớp 10, thi tốt nghiệp THPT năm 2025 và việc quản lý dạy thêm, học thêm ở các trường. Bước đầu kiểm tra, các trường thực hiện đúng Thông tư số 29. Hầu hết trường THCS, THPT đã đồng loạt dừng dạy thêm trong nhà trường và thông báo cho giáo viên kịp thời báo cáo việc dạy thêm ngoài nhà trường, nếu có.

Dạy thêm ngoài nhà trường: Khó quản?

Trái với không khí im ắng tại các trường, các cơ sở dạy thêm ngoài nhà trường nở rộ sau khi có Thông tư số 29. Khoảng 2 tháng gần đây, bộ phận một cửa UBND TP. Nha Trang thường xuyên quá tải. Người người xếp hàng dài chờ bấm số thứ tự để làm thủ tục. Theo thống kê của Phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố, từ đầu tháng 2 đến khoảng giữa tháng 3, bộ phận một cửa của thành phố tiếp nhận hơn 460 hồ sơ đăng ký thành lập hộ kinh doanh với mã ngành 8559 (ngành Giáo dục khác chưa được phân vào đâu); các hộ kinh doanh dạy thêm được xếp vào mã ngành này. Theo bà Trần Thị Thu Hiền - Chánh Văn phòng HĐND và UBND thành phố, việc Bộ GD-ĐT ban hành Thông tư số 29 đã làm phát sinh nhu cầu đăng ký thành lập hộ kinh doanh để tổ chức dạy thêm; đây là một trong những nguyên nhân gây nên tình trạng quá tải ở bộ phận một cửa.

Người dân làm thủ tục đăng ký thành lập hộ kinh doanh để tổ chức dạy thêm tại bộ phận một cửa UBND TP. Nha Trang.

Hiện nay, nhiều cá nhân, tổ chức đã lựa chọn thủ tục đăng ký thành lập hộ kinh doanh thay vì thành lập doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh, công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần để tổ chức dạy thêm, học thêm, bởi thủ tục đơn giản, thời gian giải quyết chỉ khoảng 3 ngày. Ông Lê Văn Hiển (phường Phước Hải, TP. Nha Trang) cho biết, sau khi Thông tư số 29 ban hành, ông đã đăng ký thành lập hộ kinh doanh để vợ ông, một giáo viên THCS được dạy thêm ngoài nhà trường hợp pháp. Hồ sơ chỉ cần có giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh và giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với chủ hộ kinh doanh.

Việc nở rộ các cơ sở tổ chức dạy thêm ngoài nhà trường kéo theo sự lo ngại về việc quản lý chất lượng dạy học. Theo tìm hiểu của phóng viên, một số cơ sở dạy thêm đã tận dụng bàn ghế trong nhà hoặc thuê địa điểm chật chội để dạy; năng lực giảng dạy và chương trình dạy học cũng khó kiểm soát. Thậm chí, có tình trạng dạy chui, mượn tên người khác đăng ký thành lập hộ kinh doanh, thuê cơ sở vật chất để đưa HS của lớp mình đến dạy... Phòng GD-ĐT, sở GD-ĐT lại không còn chức năng cấp phép dạy thêm, học thêm ngoài nhà trường như trước, đồng nghĩa rất khó kiểm soát chất lượng của các cơ sở này. Ngành Giáo dục muốn kiểm tra việc dạy thêm, học thêm ngoài nhà trường chỉ có thể thực hiện khi các địa phương thành lập đoàn kiểm tra liên ngành.

Ông Ngô Khắc Thinh - Chủ tịch UBND phường Phước Long (TP. Nha Trang) cho biết, thực hiện Thông tư số 29, phường đã tiếp nhận danh sách giáo viên đăng ký dạy thêm do các trường chuyển về; yêu cầu các cơ sở dạy thêm phải đăng ký kinh doanh, lấy đó làm căn cứ để xem xét xử lý nếu vi phạm. Tuy nhiên, các quy định trong lĩnh vực này ở cấp xã còn chưa rõ, chưa đầy đủ, hạn chế về thẩm quyền xử lý. Năm 2024, tổ kiểm tra của UBND phường đi kiểm tra, phát hiện 1 cơ sở dạy thêm cho 18 HS tiểu học; chủ nhà chưa có giấy phép hoạt động của cơ quan có thẩm quyền; giáo viên đứng lớp không trực tiếp dạy mà nhờ một người không có bằng cấp chuyên môn về sư phạm, cư trú ở phường khác đứng lớp. Nhưng phường chỉ có thể lập biên bản; yêu cầu ngừng tổ chức dạy thêm; gửi hồ sơ đề nghị địa phương bạn và nhà trường phối hợp xử lý.

Những kiến nghị, đề xuất

Việc các trường dừng tổ chức dạy thêm đã làm không ít HS, nhất là các em chuẩn bị thi tuyển vào lớp 10 hoặc thi tốt nghiệp THPT gặp khó khăn. Đặc biệt, đây là lứa HS đầu tiên thi theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Nhiều phụ huynh phải chạy đôn chạy đáo dò hỏi giáo viên có năng lực để xin học thêm cho con tại các cơ sở ngoài trường. Một phụ huynh có con học lớp 9 một trường THCS tại TP. Nha Trang bày tỏ: “HS học thêm trong trường cha mẹ dễ quản lý giờ giấc, yên tâm về đội ngũ giáo viên, thuận tiện trao đổi với giáo viên về việc học của con mình. Giờ phải cho con học thêm bên ngoài, chi phí tăng thêm, gia đình cũng khó nắm rõ con học hành ra sao”. Giáo viên một trường THPT tại TP. Cam Ranh chia sẻ: “Không phải HS nào cũng có khả năng tự học; trong khi đề thi tham khảo kỳ thi tốt nghiệp THPT ở mức độ khó, cần hướng dẫn nhiều, giáo viên trên lớp cũng phải cố gắng mới dạy kịp tiến độ”. Một giáo viên dạy cấp THCS tại thị xã Ninh Hòa đề nghị xem xét lại quy định giáo viên không được trực tiếp dạy HS của mình, bởi hơn ai hết, thầy cô trực tiếp dạy sẽ nắm rõ nhất năng lực của HS, từ đó có biện pháp giáo dục phù hợp. Chưa kể, hiệu trưởng cũng khó quản giáo viên có hay không dạy thêm cho HS của họ ở ngoài trường. Các HS tiếp thu tốt bài giảng trên lớp của thầy cô nào cũng muốn học thêm chính thầy cô đó. Cơ sở vật chất trong trường cũng quy củ hơn nhiều cơ sở dạy thêm.

Theo lãnh đạo Sở GD-ĐT, để Thông tư số 29 thực sự khả thi, sở sẽ tiếp tục tuyên truyền để giáo viên nói "không" với dạy thêm trái quy định; nâng cao năng lực, trách nhiệm của nhà giáo; phát huy năng lực tự học của HS; đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá; rà soát, đề xuất tinh giản chương trình học. Về kinh phí chi trả cho giáo viên dạy thêm trong nhà trường, sở đã yêu cầu các đơn vị thực hiện từ các nguồn chi hợp pháp, gồm chi thường xuyên, xã hội hóa từ các tổ chức, cá nhân, phụ huynh và tìm sự đồng thuận từ giáo viên. Bên cạnh đó, Sở GD-ĐT đã tổng hợp số lượng HS có nhu cầu ôn thi tuyển sinh lớp 10, thi tốt nghiệp THPT trên toàn tỉnh gửi Sở Tài chính để tham mưu UBND tỉnh bố trí kinh phí. Riêng các cơ sở giáo dục nghề nghiệp thực hiện bằng các nguồn chi khác, như học phí, để chi trả.

THIỀU HOA - HOÀNG NGÂN

Ông Lê Đình Thuần - Phó Giám đốc Sở GD-ĐT: Dạy thêm, học thêm là nhu cầu thực tế. Thông tư số 29 không cấm dạy thêm, chỉ yêu cầu dạy thêm đúng quy định, không gây sức ép buộc HS phải học thêm. Để quản lý dạy thêm, học thêm hiệu quả, cần sự quyết tâm, phối hợp đồng bộ của các cấp, ngành; có cơ chế kiểm tra, giám sát chặt chẽ. Hiện nay, Sở GD-ĐT đang phối hợp với Sở Tài chính và các phòng tài chính - kế hoạch cấp huyện thống kê số lượng cơ sở dạy thêm ngoài nhà trường. Đồng thời, tổng hợp góp ý của các sở, ban, ngành, địa phương, nhà trường để gửi Sở Tư pháp thẩm định, trên cơ sở đó tham mưu UBND tỉnh ban hành quy định về dạy thêm, học thêm trên địa bàn tỉnh. Sau khi có quy định, sở sẽ có hướng dẫn chi tiết để các trường học, tổ chức và cá nhân thực hiện.