Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế thể hiện tư duy pháp lý đầy khát vọng

Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội thảo luận tại tổ. Ảnh: media.quochoi.vn

Khẳng định dự án Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế là một văn bản luật thể hiện tư duy pháp lý rất mới và đầy khát vọng, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (Đoàn Hà Nội) đề cập đến nguồn nhân lực thẩm phán (Điều 9).

Đại biểu cho rằng đây là điểm đột phá táo bạo nhất, dự thảo luật đã vượt qua tư duy truyền thống về công chức xét xử để tiệm cận với mô hình trọng tài quốc tế và tòa án thương mại tại các trung tâm tài chính lớn trên thế giới. Chính vì vậy, dự thảo đã cho phép bổ nhiệm người nước ngoài làm thẩm phán, bao gồm cả thẩm phán nước ngoài, luật sư chuyên gia quốc tế có uy tín, đồng thời mở rộng nguồn bổ nhiệm trong nước từ luật sư, giảng viên, chuyên gia..., không chỉ giới hạn ở hệ thống tòa án hiện hành.

Quy định này sẽ tạo niềm tin tuyệt đối đối với nhà đầu tư quốc tế vì nhà đầu tư thường e ngại tâm lý bảo hộ nội địa, sự hiện diện của thẩm phán nước ngoài là bảo đảm cho sự khách quan, minh bạch và đẳng cấp quốc tế của phán quyết.

Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà phát biểu. Ảnh: media.quochoi.vn

Về áp dụng ngôn ngữ tố tụng của dự thảo luật, cũng có ý kiến lo ngại về chủ quyền pháp lý, bởi lẽ, bản chất của trung tâm tài chính quốc tế là một cơ chế thử nghiệm đặc biệt. Chính vì vậy, dự luật cho phép áp dụng pháp luật nước ngoài, tập quán thương mại quốc tế ngay cả khi Việt Nam chưa là thành viên nếu các bên có thỏa thuận; đặc biệt, nếu không có thỏa thuận thì áp dụng pháp luật của nước có mối liên hệ gắn bó nhất, thay vì mặc định áp dụng luật Việt Nam một cách cứng nhắc.

Ngôn ngữ được chấp nhận tại tòa án là tiếng Anh, quy định này góp phần thực hiện quyền tôn trọng và quyền tự định đoạt. Bởi trong thương mại quốc tế, quyền chọn luật là tối thượng, việc ép buộc áp dụng luật Việt Nam hay ngôn ngữ tiếng Việt sẽ làm tăng chi phí giao dịch, biên dịch, giải thích luật và tăng rủi ro pháp lý cho nhà đầu tư, khiến họ quay lưng lại với trung tâm tài chính. Quy định này cho thấy Việt Nam thực sự “chơi” theo luật “chơi” của thế giới, chấp nhận các chuẩn mực và thông lệ quốc tế để giải quyết tranh chấp.

Về trao quyền thi hành án trực tiếp cho thẩm phán - đây là một cải cách hành chính tư pháp mang tính cách mạng, giải quyết điểm nghẽn lớn nhất hiện nay, là tình trạng thắng kiện nhưng không thu được tiền do quy trình thi hành án dân sự kéo dài. Nội dung dự thảo luật đề cập đến vấn đề thẩm phán tòa án chuyên biệt có quyền ra quyết định thi hành án và tổ chức thi hành nhanh, thời hạn ra quyết định rất nhanh, chỉ ba ngày làm việc kể từ ngày nhận được yêu cầu, thẩm phán có quyền áp dụng ngay các biện pháp cưỡng chế...

Đại biểu Nguyễn Hữu Chính phát biểu. Ảnh: media.quochoi.vn

Dự luật cũng quy định thẩm phán là người nước ngoài phải đáp ứng đủ các điều kiện, tiêu chuẩn như: Có uy tín, phẩm chất đạo đức tốt, kiến thức chuyên môn phù hợp; Có ít nhất 10 năm kinh nghiệm tham gia xét xử, giải quyết vụ việc liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh; Có trình độ tiếng Anh để giải quyết vụ việc tại Tòa án chuyên biệt; Không quá 75 tuổi, có sức khỏe bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Về nội dung này, đại biểu Nguyễn Hữu Chính (Đoàn Hà Nội) cho rằng, trên thực tế, để một thẩm phán đáp ứng được cả 4 điều kiện này là rất khó và có lẽ quy định này chưa thật sự phù hợp trong thực tiễn. Với băn khoăn này, đại biểu đề xuất quy định cần linh hoạt hơn, có thể sửa theo hướng thẩm phán là người nước ngoài thì phải đáp ứng đầy đủ “một trong các điều kiện” nêu trên.

Minh Thúy