Luật Thương mại điện tử: Sẽ không tạo gánh nặng cho doanh nghiệp

Phạm vi điều chỉnh và bảo đảm an ninh

Tại phiên họp, các đại biểu tập trung phân tích thấu đáo về phạm vi điều chỉnh và khái niệm TMĐT, vốn là yếu tố định hình toàn bộ kết cấu dự luật. Nhiều ý kiến cho rằng cần làm rõ liệu đây có nên được xem là một ngành kinh doanh độc lập hay chỉ là một phương thức giao dịch trong thương mại truyền thống. Việc định danh này có ý nghĩa quan trọng, bởi nó liên quan trực tiếp đến việc phân định thẩm quyền điều chỉnh, mối quan hệ và tính tương thích với các đạo luật hiện hành. Chỉ khi giải quyết được câu hỏi này, dự thảo mới có thể tránh chồng chéo, bảo đảm hiệu lực và tính khả thi khi áp dụng.

Từ góc độ phát triển, ông Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường ghi nhận nỗ lực của Bộ Công Thương khi nâng cấp khung pháp lý từ nghị định (Nghị định 52/2013/NĐ-CP và Nghị định 85/2021/NĐ-CP) lên luật, đáp ứng bối cảnh TMĐT tại Việt Nam tăng trưởng liên tục ở mức 2 con số. Ông cho rằng muốn TMĐT phát triển bền vững, cần tập trung vào 3 trụ cột: xây dựng hệ thống thanh toán số hiện đại và an toàn; bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng thông qua các cơ chế bảo mật thông tin, an ninh mạng chặt chẽ; phát triển hạ tầng logistics và kho bãi đủ năng lực phục vụ khối lượng giao dịch ngày càng lớn. Đồng thời, ông đề nghị cụ thể hóa giải pháp giảm rác thải bao bì, thúc đẩy TMĐT xanh và bền vững, cũng như làm rõ các khái niệm mới như thương mại số và kinh tế số nền tảng, tránh trùng lặp với các dự án luật khác, đặc biệt là Luật Chuyển đổi số.

Ở góc nhìn an ninh – quốc phòng, ông Lê Tấn Tới, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh cảnh báo về những nguy cơ mới nổi như rửa tiền, kinh doanh hàng cấm, xâm phạm dữ liệu cá nhân và bí mật nhà nước. Ông đề nghị dự thảo phải quy định rõ cơ chế phòng ngừa, phát hiện và cảnh báo sớm khi có dấu hiệu vi phạm, đồng thời bảo đảm sự gắn kết chặt chẽ với Luật An ninh mạng (sửa đổi) để củng cố năng lực ứng phó với các rủi ro an ninh mạng trong bối cảnh giao dịch trực tuyến bùng nổ.

Từ khía cạnh phát triển vùng, ông Lâm Văn Mẫn, Chủ nhiệm Hội đồng Dân tộc cho rằng, TMĐT phải thực sự bao trùm các khu vực miền núi, biên giới, hải đảo và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, thay vì chỉ tập trung ở các đô thị lớn. Ông đề nghị bổ sung các chính sách ưu đãi về thuế, phí, hạ tầng kỹ thuật số và đào tạo nhân lực, đồng thời phân loại nền tảng TMĐT theo quy mô để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp siêu nhỏ, hộ kinh doanh và các mô hình khởi nghiệp tiếp cận dễ dàng. Theo ông, việc khuyến khích sự tham gia rộng khắp này không chỉ góp phần thu hẹp khoảng cách số, mà còn nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Ngoài ra, nhiều đại biểu còn lưu ý đến sự nổi lên của các mô hình kinh doanh mới như livestream bán hàng, tiếp thị liên kết và các dịch vụ logistics chuyên dụng. Việc xác định rõ hoạt động nào cần đăng ký, hoạt động nào chỉ cần thông báo được coi là chìa khóa để giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp và tăng cường hiệu quả quản lý, đồng thời bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Không tạo gánh nặng cho doanh nghiệp

Tiếp nhận đầy đủ và nghiêm túc các ý kiến từ các ủy ban, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân khẳng định, dự thảo Luật TMĐT được xây dựng với mục tiêu thúc đẩy phát triển TMĐT, phòng chống gian lận, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và củng cố chủ quyền quốc gia trên không gian mạng. Ông nhấn mạnh tinh thần cốt lõi của quá trình hoàn thiện dự thảo là “sẽ rà soát để không tạo gánh nặng cho doanh nghiệp”, coi đây là nguyên tắc xuyên suốt để bảo đảm luật mới vừa chặt chẽ, vừa phù hợp với thị trường.

Làm rõ hơn định hướng này, Thứ trưởng phân tích rằng dự thảo đã và sẽ tiếp tục được thiết kế đồng bộ với các luật và dự án luật liên quan như Luật Chuyển đổi số, Luật An ninh mạng, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, nhằm bảo đảm sự thống nhất và khả thi khi triển khai. Ông nhấn mạnh, việc phòng chống thất thu thuế, kiểm soát hàng giả và bảo đảm an ninh, quốc phòng được đặt trong tổng thể chính sách phát triển TMĐT bền vững. Đặc biệt, các nội dung về xác thực danh tính người mua – người bán, quản lý và chia sẻ cơ sở dữ liệu TMĐT, cùng với việc phát triển hạ tầng số cho vùng khó khăn sẽ được tiếp thu và cụ thể hóa trong dự thảo nhằm tăng cường hiệu lực quản lý nhưng không làm phát sinh thủ tục hành chính phức tạp.

Thứ trưởng cũng nêu rõ quyết tâm của Bộ Công Thương trong việc quán triệt các nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và đổi mới sáng tạo, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số cao nhất để nâng cao tính cạnh tranh của TMĐT tại Việt Nam. Tất cả sẽ tiếp tục được nghiên cứu và bổ sung để bảo đảm luật vừa bao quát toàn diện, vừa phù hợp với thực tiễn.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đánh giá cao sự chuẩn bị công phu và các giải pháp tiếp thu của Bộ Công Thương, đồng thời đề nghị Chính phủ tiếp tục thể chế hóa đầy đủ các quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp trong các Nghị quyết 66, 68, 57 và Quy định 178 của Bộ Chính trị. Ông nhấn mạnh yêu cầu làm rõ phạm vi điều chỉnh, khái niệm TMĐT, nguyên tắc áp dụng pháp luật, cũng như các quy định về giao kết hợp đồng, trách nhiệm của các chủ thể và cơ chế phân loại nền tảng, coi đây là điều kiện tiên quyết để dự thảo đạt chất lượng cao trước khi trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10.

Trần Hương