Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2025: Thúc đẩy xu hướng tiêu dùng xanh và bền vững tại Việt Nam

PV: Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2025 có nhiều điểm mới nhằm hạn chế tiêu dùng các sản phẩm không khuyến khích như rượu bia, thuốc lá, đồ uống có đường trong thời gian tới ra sao, thưa bà?

TS. Phạm Nữ Mai Anh: Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2025 có hiệu lực thi hành vào ngày 1/1/2026 đã quy định nhiều điểm mới trong đối tượng chịu thuế, phương pháp tính thuế và mức thuế áp dụng đối với các sản phẩm rượu, bia, thuốc lá, đồ uống có đường nhằm hạn chế tiêu dùng các sản phẩm không khuyến khích.

TS. Phạm Nữ Mai Anh

Đối với mặt hàng rượu và bia, với mục đích tăng thuế nhằm làm giảm mức tiêu thụ rượu, bia của người dân, do đó, mức thuế suất áp dụng có sự điều chỉnh tăng so với hiện hành. Cụ thể, rượu từ 20 độ trở lên và bia có mức thuế suất hiện hành là 65% nhưng sẽ tăng dần 5% mỗi năm và đạt mức 90% vào năm 2031; rượu dưới 20 độ có mức thuế suất hiện hành là 35% nhưng cũng sẽ tăng 5% mỗi năm và đạt mức 60% vào năm 2031.

Đối với mặt hàng thuốc lá, quy định cách thức đánh thuế vừa áp dụng thuế suất (%) kết hợp với mức thuế tuyệt đối cho cả 3 nhóm sản phẩm thuốc lá điếu, xì gà và nhóm sản phẩm thuốc lá sợi, thuốc lào, các dạng khác. Sản phẩm thuốc lá điếu vẫn áp dụng mức thuế suất 75% như hiện hành, nhưng đồng thời bổ sung mức thuế tuyệt đối tăng dần từ 2.000 đồng/bao mỗi năm từ ngày 1/1/2027 và đạt mức 10.000 đồng/bao vào năm 2031; sản phẩm xì gà bên cạnh áp dụng mức thuế suất 75% trên giá tính thuế thì áp dụng bổ sung mức thuế tuyệt đối tăng từ 20.000 đồng/điếu/năm từ ngày 1/1/2027 và đạt mức 100.000 đồng/điếu vào năm 2031…

Việc bổ sung mức thuế tuyệt đối trong đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng thuốc lá nhằm tăng giá bán, từ đó tác động giảm mức tiêu thụ thuốc lá, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Đối với sản phẩm đồ uống có đường, việc đưa mặt hàng này vào nhóm đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt là một điểm mới trong Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2025. Theo đó, nước giải khát có hàm lượng đường trên 5g/100ml theo tiêu chuẩn quốc gia có mức thuế suất áp dụng là 8% từ ngày 1/1/2027 và mức thuế suất 10% từ ngày 1/1/2028. Việc bổ sung đồ uống có đường vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt nhằm mục tiêu giảm sản lượng tiêu thụ các sản phẩm có đường gây ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe con người.

PV: Có ý kiến cho rằng, những quy định mới trong Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2025 giúp Việt Nam hội nhập tốt hơn với chuẩn mực quốc tế và điều chỉnh hành vi tiêu dùng cũng như bảo vệ sức khỏe cộng đồng, bà đánh giá thế nào về ý kiến này?

TS. Phạm Nữ Mai Anh: Tôi hoàn toàn đồng ý với nhận định này, Việt Nam đã và đang không ngừng mở cửa, hội nhập quốc tế sâu rộng. Do vậy, pháp luật cần thiết phải hoàn thiện hơn nhằm phù hợp với tình hình mới. Việc ban hành Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2025 với nhiều quy định mới sẽ đưa pháp luật thuế Việt Nam tiến gần hơn với các chuẩn mực quốc tế.

Thực tiễn đã cho thấy, có nhiều quốc gia trên thế giới như Singapore, Thái Lan, các nước châu Âu đã áp dụng đánh thuế cao đối với các sản phẩm gây hại cho sức khỏe người dân như rượu, bia, thuốc lá và đồ uống có đường. Với các quy định mới trong cách tính thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm này ở Việt Nam thời gian tới đã thể hiện sự đồng nhất với các quy chuẩn quốc tế trong xây dựng chính sách thuế ở Việt Nam, đồng thời thực hiện cam kết về phát triển kinh tế theo hướng bền vững.

Việc sửa đổi lần này trong Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt năm 2025 cũng thể hiện rõ ràng quan điểm của Nhà nước trong việc chú trọng sử dụng công cụ thuế để điều chỉnh hành vi tiêu dùng của người dân theo hướng nâng cao sức khỏe cộng đồng. Khi tăng thuế đối với các sản phẩm chịu thuế tiêu thụ đặc biệt như thuốc lá, rượu, bia, đồ uống có đường sẽ làm tăng giá bán sản phẩm, từ đó tác động đến quyết định mua sắm của người tiêu dùng.

Mức thuế cao sẽ thúc đẩy người dân thay đổi thói quen tiêu dùng theo hướng giảm sử dụng các sản phẩm gây hại cho sức khỏe con người và cho môi trường. Đặc biệt, việc đưa sản phẩm đồ uống có đường đáp ứng tiêu chuẩn theo quy định vào nhóm đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt là một bước tiến quan trọng hướng đến việc giảm số lượng người dân bị các bệnh lý liên quan đến béo phì, tiểu đường và các bệnh lý khác, góp phần nâng cao sức khỏe và tuổi thọ người dân Việt Nam.

Tuy nhiên, để đảm bảo chính sách thuế phát huy được hiệu quả như mong muốn, đòi hỏi Việt Nam cần có hệ thống giám sát và quản lý thuế chặt chẽ hơn kết hợp với việc thực hiện các biện pháp hỗ trợ, nâng cao nhận thức của người dân trong thực hiện nghĩa vụ thuế, tránh tình trạng gian lận thuế và nhập lậu các sản phẩm chịu thuế tiêu thụ đặc biệt vào tiêu thụ trong nước mà không phát sinh thuế phải nộp, làm giảm hiệu quả của chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt.

PV: Theo bà, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2025 có tác động như thế nào tới xu hướng tiêu dùng xanh, tiêu dùng bền vững tại Việt Nam?

TS. Phạm Nữ Mai Anh: Nếu tiêu dùng xanh tập trung vào việc tiêu dùng các sản phẩm ít ảnh hưởng đến môi trường hoặc thân thiện với môi trường, thì tiêu dùng bền vững là việc lựa chọn tiêu dùng các sản phẩm và dịch vụ không chỉ giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, mà còn tác động tích cực đến cộng đồng và xã hội. Thuế tiêu thụ đặc biệt là một trong những sắc thuế quan trọng được nhà nước sử dụng nhằm thúc đẩy hành vi tiêu dùng xanh và tiêu dùng bền vững tại Việt Nam.

Trong danh mục đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt (11 nhóm hàng hóa và 6 loại hình dịch vụ) đã được ban hành tại Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2025, có một số sản phẩm được đưa vào đối tượng chịu thuế, bởi việc tiêu dùng các sản phẩm này sẽ gây ảnh hưởng không tốt đến môi trường như thuốc lá, xe ô tô và điều hòa nhiệt độ thuộc đối tượng chịu thuế… Trong cách tính thuế, việc tăng thuế vào các mặt hàng như thuốc lá, rượu bia không chỉ tạo sức ép lớn để giảm tiêu thụ các sản phẩm có hại này, mà còn gián tiếp tác động giảm các tác động tiêu cực đến môi trường do việc sản xuất và sử dụng các sản phẩm này.

Đặc biệt, với việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt vào các sản phẩm đồ uống có đường sẽ gián tiếp thúc đẩy sự chuyển dịch tiêu dùng sang các sản phẩm lành mạnh hơn, các sản phẩm ít đường và ít chất độc hại. Những thay đổi này sẽ thúc đẩy xu hướng tiêu dùng xanh, hướng đến bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Đồng thời, việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt vào những sản phẩm không khuyến khích sản xuất và tiêu dùng này sẽ mở ra các cơ hội mới trong việc cung ứng các sản phẩm xanh, sạch và bền vững. Điều này sẽ giúp các doanh nghiệp, các cơ sở sản xuất, kinh doanh phát triển bền vững trong bối cảnh xu hướng tiêu dùng thay đổi, góp phần vào việc xây dựng nền kinh tế Việt Nam bền vững.

PV: Xin cảm ơn bà!

Đức Việt