Luật Thủ đô 2024: Trách nhiệm xây dựng, phát triển, quản lý, bảo vệ Thủ đô

Bảo đảm việc thi hành pháp luật về Thủ đô

Luật Thủ đô 2024 quy định trách nhiệm giám sát, kiểm tra, thanh tra của các cơ quan như sau: Quốc hội giám sát tối cao, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Quốc hội giám sát việc thi hành Luật Thủ đô (Điều 48) .

Một góc Hà Nội. Ảnh: Hồng Thái

Chính phủ hướng dẫn, kiểm tra, thanh tra việc thi hành pháp luật về Thủ đô; xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật; chỉ đạo các Bộ, cơ quan ngang Bộ phối hợp với UBND TP Hà Nội đơn giản, rút ngắn trình tự, thủ tục nội bộ giữa các cơ quan và thủ tục hành chính, xử lý các vấn đề chưa phân cấp, phân quyền cho TP; định kỳ 3 năm tổ chức sơ kết việc thi hành Luật Thủ đô, báo cáo Quốc hội (Điều 49).

Các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, thanh tra các nội dung thuộc chức năng quản lý nhà nước của Bộ, ngành mình; giải quyết theo thẩm quyền hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình tổ chức thi hành và theo dõi việc thi hành pháp luật liên quan đến ngành, lĩnh vực; quyết định việc phân cấp, ủy quyền cho chính quyền TP Hà Nội thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn ngoài những nhiệm vụ, quyền hạn quy định tại Luật Thủ đô 2024 (Điều 50).

Các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương có hoạt động liên kết, phát triển vùng với Thủ đô có trách nhiệm phối hợp giám sát, kiểm tra, thanh tra việc thực hiện các quy định về liên kết, phát triển vùng (Điều 51).

Trách nhiệm của cơ quan, tổ chức và Nhân dân Thủ đô (Điều 52): HĐND, UBND, Chủ tịch UBND các cấp của TP Hà Nội đôn đốc, thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của Luật Thủ đô 2024 thuộc phạm vi lãnh đạo, quản lý và chịu trách nhiệm về những vi phạm, yếu kém xảy ra trong công tác xây dựng, phát triển, quản lý và bảo vệ Thủ đô; công khai, minh bạch, tăng cường trách nhiệm giải trình trong quá trình thực hiện các quy định của Luật; bảo đảm quyền của công dân, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động được biết, tham gia ý kiến, quyết định và kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của Luật; Tổ chức và bảo đảm việc thi hành pháp luật về Thủ đô; quyết định những vấn đề của TP trong phạm vi được phân quyền, phân cấp, ủy quyền theo quy định của Luật và quy định khác của pháp luật có liên quan…

Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp của TP Hà Nội và các tổ chức thành viên giám sát việc thực hiện chính sách, quy định của Luật Thủ đô 2024 và các văn bản hướng dẫn thi hành; phản biện xã hội đối với các văn bản quy phạm pháp luật mà Luật giao HĐND, UBND TP Hà Nội ban hành.

Cán bộ, công chức, viên chức của Thủ đô phải không ngừng học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ, năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; gương mẫu trong thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao; hướng dẫn, tạo điều kiện cho người dân thực hiện đúng quy định của pháp luật.

Nhân dân Thủ đô có trách nhiệm nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật, tích cực tham gia xây dựng chính quyền, nếp sống văn minh, thanh lịch, giữ gìn an ninh, trật tự, an toàn xã hội của Thủ đô.

Hướng tới phát triển Thủ đô văn minh, hiện đại

Theo đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội), phát triển Thủ đô phải hướng đến các tiêu chí Thủ đô văn hiến, văn minh hiện đại và yêu cầu cao hơn các tiêu chuẩn, quy chuẩn chung của cả nước. Các công trình kiến trúc xây dựng Thủ đô phải mang ý nghĩa về giá trị văn hóa, lịch sử; tạo những không gian để quy tụ những đặc trưng của các vùng miền hiện diện tại Thủ đô. Việc quản lý phát triển toàn diện, toàn bộ không gian lãnh thổ Thủ đô theo tiêu chuẩn quản lý của đô thị đặc biệt, gồm có đô thị trung tâm và các vùng nông thôn các vùng đô thị bên ngoài theo mô hình là TP thuộc Thủ đô.

Trong khi đó, Thạc sĩ-KTS Lê Hoàng Phương - Giám đốc Trung tâm Kiến trúc, quy hoạch Hà Nội (Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn Quốc gia, Bộ Xây dựng) cho rằng, triển khai Luật Thủ đô 2024 cần gắn với chương trình hành động quyết liệt, có hiệu quả cụ thể theo từng giai đoạn, đồng tâm và sáng tạo trong quá trình thực hiện, sẽ sớm cụ thể hóa các tầm nhìn phát triển dài hạn, đưa Thủ đô Hà Nội trở thành trung tâm dẫn dắt, động lực phát triển của Quốc gia, có năng lực cạnh tranh với Thủ đô các nước phát triển.

Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065 tiếp tục thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững đã được xác định trong các nghị quyết của Trung ương, chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ và các chương trình, đề án đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Tầm nhìn đến năm 2065 là TP “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại"; là trung tâm, động lực thúc đẩy phát triển vùng đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước; là TP kết nối toàn cầu, có mức sống và chất lượng cuộc sống cao; kinh tế, văn hóa, xã hội phát triển toàn diện, đặc sắc và hài hòa; tiêu biểu cho cả nước; có trình độ phát triển ngang tầm Thủ đô các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới.

Cùng với hệ thống các quy hoạch cấp Quốc gia, quy hoạch ngành Quốc gia, quy hoạch vùng đã được Thủ tướng Chính phủ giao các bộ ngành Trung ương lập và phê duyệt, TP Hà Nội đã tổ chức triển khai đồng thời lập: Luật Thủ đô 2024, Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065, cùng với các chương trình, đề án chiến lược, tạo nên bộ công cụ pháp lý quan trọng, định hướng cho sự phát triển đột phá trong ngắn hạn và bền vững về dài hạn.

Thực hiện Luật Thủ đô 2024, cần có các chương trình đột phá, trọng tâm thực hiện quy hoạch, phát triển liên kết vùng. Cụ thể, xây dựng phát triển Thủ đô Hà Nội trở thành TP kết nối toàn cầu, ngang tầm Thủ đô các nước phát triển trong khu vực và thế giới về năng lực phát triển kinh tế, trình độ nghiên cứu và triển khai, phát triển văn hóa, điều kiện sống tốt, môi trường đô thị và khả năng tiếp cận và sử dụng giao thông công cộng.

Theo Thạc sĩ-KTS Lê Hoàng Phương, Hà Nội cần tiếp cận các xu hướng mới về phát triển xanh, phát triển tuần hoàn, phát triển thích ứng và phát triển bền vững để xác định các giải pháp về quy hoạch không gian, phát triển hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật và cải thiện chất lượng môi trường đô thị. Cải tạo các không gian, cơ sở hạ tầng hiện hữu tại khu vực nội đô để đáp ứng các yêu cầu, điều kiện hợp tác quốc tế, kết nối toàn cầu như không gian cơ sở hạ tầng giao thông kết nối quốc tế; cơ sở hạ tầng tổ chức sự kiện (hội nghị, triển lãm, diễn đàn, cơ sở lưu trú, đảm bảo an ninh, truyền thông)... Phát triển các cơ sở hạ tầng mới tại các khu vực đô thị mở rộng, đô thị vệ tinh, đặc biệt là khu vực phía Bắc sông Hồng thuộc Đông Anh, Mê Linh, Sóc Sơn với cơ sở hạ tầng hiện đại, tiêu chuẩn quốc tế.

Cùng với đó, cần tập trung xây dựng Hà Nội là trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục và đào tạo, khoa học, công nghệ và hội nhập quốc tế; đô thị thông minh, hiện đại, xanh, sạch, đẹp, an ninh, an toàn; thực sự là trung tâm hội tụ, kết tinh văn hóa của cả nước, là trung tâm văn hóa sáng tạo; bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể, các di tích, công trình kiến trúc có giá trị, trọng tâm là các di sản thế giới, di tích Quốc gia, làm nổi bật tính chất linh địa Quốc gia và là nơi hội tụ các tinh hoa văn hóa dân tộc.

Phát triển Hà Nội thành trung tâm động lực kinh tế: khơi thông, huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực từ đất đai, tải nguyên. Ưu tiên đầu tư, phát triển các chương trình mục tiêu, dự án trọng điểm, đặc biệt là các dự án kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội phục vụ cả vùng; đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển hạ tầng số, kinh tế số, xã hội số, hạ tầng giao thông, đô thị thông minh, để đi đầu trong những xu hướng phát triển mới.

"Triển khai Luật Thủ đô 2024 cần gắn với chương trình hành động quyết liệt, có hiệu quả cụ thể theo từng giai đoạn, đồng tâm và sáng tạo trong quá trình thực hiện, sẽ sớm cụ thể hóa các tầm nhìn phát triển dài hạn, đưa Thủ đô Hà Nội trở thành trung tâm dẫn dắt, động lực phát triển của Quốc gia, có năng lực cạnh tranh với Thủ đô các nước phát triển" - Thạc sĩ-KTS Lê Hoàng Phương nhấn mạnh.

Hồng Thái