Luật sửa 15 luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường: Xử lý điểm nghẽn, cắt giảm thủ tục kinh doanh

Quốc hội thảo luận tại Hội trường về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường

Cho ý kiến về dự thảo luật, đại biểu Nguyễn Thị Lan (Hà Nội) đánh giá, đây là dự án luật quan trọng thể hiện tinh thần chủ động của Chính phủ trước yêu cầu mới về phát triển lĩnh vực nông nghiệp và môi trường và về vấn đề an toàn dịch bệnh, an toàn thực phẩm và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Đối với các sửa đổi liên quan tới Luật Thú y, dự thảo đã làm rõ hơn trách nhiệm của Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong ban hành quy chuẩn kỹ thuật, dự báo, cảnh báo dịch bệnh, thống kê thiệt hại, đồng thời tăng cường phân cấp cho địa phương trong quản lý thú y, kiểm dịch, giết mổ và thuốc thú y. Đại biểu đánh giá đây là hướng tiếp cận phù hợp với kinh nghiệm quốc tế trong quản lý dịch bệnh theo chuỗi giá trị từ trang trại đến bàn ăn.

Tuy nhiên, từ thực tiễn dịch bệnh phức tạp cùng với thách thức kháng sinh gia tăng nhanh, hơn 100 hoạt chất kháng sinh đang được dùng trong chăn nuôi, đại biểu đề nghị cần nhấn mạnh hơn yêu cầu tăng cường năng lực hệ thống thú y; hoàn thiện giám sát, cảnh báo, kiểm nghiệm, kiểm soát sử dụng thuốc thú y và kháng sinh, đồng thời thúc đẩy kết nối thú y, y tế, môi trường theo mô hình một sức khỏe.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) cũng cho rằng, những sửa đổi trong dự thảo luật mang ý nghĩa rất quan trọng để cấu trúc lại tư duy quản lý. Những điều khoản được sửa sẽ tác động trực tiếp đến mô hình phát triển nông nghiệp xanh, an ninh tài nguyên, kinh tế rừng, biển, nước, đất. Nếu thiết kế đúng, luật có thể tạo ra dịch chuyển từ quản lý mệnh lệnh, hồ sơ sang quản trị rủi ro dữ liệu một cách minh bạch.

Dù vậy, đại biểu kiến nghị, thống nhất pháp lý phải đi cùng với cơ chế vận hành trên thực tế, không chỉ là câu chữ. Khi triển khai thực tế có tình trạng cùng một nội dung nhưng 2 luật điều chỉnh song hành khiến mỗi nơi áp dụng một cách khác nhau. Ví dụ, dự án đầu tư nông nghiệp phụ thuộc vào quy hoạch sử dụng đất nhưng khi chuyển mục đích lại phát sinh thủ tục theo Luật Lâm nghiệp và Luật Bảo vệ môi trường, kéo dài từ 1 đến 2 năm mà vẫn chưa làm được.

Ngoài ra, đại biểu cũng kiến nghị, cắt giảm thủ tục phải đi cùng năng lực hậu kiểm và dữ liệu hóa quản lý, nhiều thủ tục kéo dài không phải do luật khó mà do cơ quan quản lý giữ thông tin rời rạc, doanh nghiệp phải trải qua nhiều vòng. Ví dụ, báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) phải chờ quy hoạch ngành, quy hoạch ngành lại chờ môi trường, dự án thì quay vòng nhiều tháng. Đại biểu đề nghị cho phép miễn lập lại ĐTM với dự án mở rộng nhưng phải cập nhật, báo cáo một cách minh bạch.

“Tôi đồng tình với cách tiếp thu của Ban soạn thảo song luật cần hoàn thiện theo hướng rõ điều, rõ trách nhiệm, rõ tiêu chí và rõ cách áp dụng, giảm giấy tờ nhưng tăng kiểm soát thực thi, bảo vệ tài nguyên bằng cơ chế kinh tế thay vì chỉ dựa trên biện pháp hành chính”, đại biểu kiến nghị.

Đối với sửa đổi, bổ sung Luật Trồng trọt, đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh (Bắc Ninh) kiến nghị không bãi bỏ Điều 57 về bảo vệ và sử dụng tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa. Theo đại biểu, đây là chính sách đúng đắn, bảo vệ nguồn tài nguyên sẵn có song song với tiếp tục thực hiện chương trình dự án cải tạo chất lượng đất để phục vụ cho hoạt động trồng trọt. Với các vướng mắc hiện nay của chủ đầu tư liên quan đến quy định này, đại biểu đề nghị Chính phủ hướng dẫn cụ thể với cơ chế phối hợp liên ngành, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong khâu thực thi.

Về sửa đổi, bổ sung Luật Đa dạng sinh học, đại biểu đề nghị bổ sung khái niệm chỉnh sửa gen vào giải thích từ ngữ trong Luật Đa dạng sinh học bên cạnh việc sửa đổi, bổ sung khái niệm biến đổi. Việc quy định cụ thể về chỉnh sửa gen trong Luật Đa dạng sinh học nhằm khuyến khích nghiên cứu và ứng dụng có trách nhiệm đảm bảo an toàn cho con người và môi trường, bảo vệ chủ quyền sinh học và quyền sở hữu trí tuệ quốc gia gắn với chuẩn mực và cam kết quốc tế.

Về sửa đổi, bổ sung Luật Chăn nuôi, đại biểu đề nghị giữ nguyên quy định khung sản phẩm thức ăn chăn nuôi phải được thẩm định để công bố thông tin trên cổng dịch vụ công quốc gia. Còn thẩm quyền và quy trình cụ thể đề nghị giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết để đảm bảo tính khả thi, phù hợp với thực tế và đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh của người dân, doanh nghiệp được thông suốt.

Giải trình, tiếp thu ý kiến đại biểu, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, dự thảo luật tập trung vào ba nhóm nội dung xuyên suốt: sắp xếp tổ chức bộ máy; cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh và xử lý các "điểm nghẽn" đang phát sinh.

Đối với vấn đề bảo vệ sử dụng tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước ở Luật Trồng trọt, Bộ trưởng cho biết, thời gian qua, việc thực hiện quy định về sử dụng tầng đất mặt, đất chuyên trồng lúa nước gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, nhất là trong triển khai các dự án đầu tư như là khó khăn trong việc bóc tách tầng đất mặt tại các vùng trũng, ngập nước, đất đã chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Lượng đất phải bóc tách và chi phí bóc tách khá cao, gây tốn kém, thiếu nơi tập kết sau khi bóc tách và nhu cầu sử dụng kém gây lãng phí, ô nhiễm môi trường. Thực tiễn khi xin ý kiến đối với dự thảo của luật này thì 30/34 địa phương đồng ý kiến nghị bỏ Điều 57 của Luật Trồng trọt, có 4 ý kiến thì không có ý kiến, tuy nhiên tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu, phối hợp với cơ quan thẩm tra của Quốc hội để rà soát, có thể nghiên cứu tiếp thu theo hướng đưa Chính phủ quy định chi tiết trong một số trường hợp.

Về đề nghị của các đại biểu quốc hội nhắc việc bỏ yếu tố nhạy cảm môi trường đối với tiêu chí đất trồng lúa nước 2 vụ, Bộ trưởng cho rằng, quy định này đã được quy định chặt chẽ tại nhiều luật như Luật Đất đai, Luật Đầu tư... nên không cần thiết quy định thêm trong luật này mà vẫn đảm bảo giữ được đất lúa.

Với ý kiến của đại biểu Nguyễn Thị Lan (Hà Nội) liên quan đến Luật Thú y, cụ thể là nâng cao năng lực hệ thống thú y của cơ sở, về nhân lực, công cụ để thực hiện được đảm bảo an toàn vệ sinh, sức khỏe, đời sống của người dân, Bộ trưởng cho biết sẽ tiếp thu và cụ thể hóa khi triển khai văn bản hướng dẫn dưới luật.

Đối với những bất cập ngoài 20 nhóm nội dung đã được đưa vào dự thảo, theo Bộ trưởng, cơ quan soạn thảo nhận định cần thêm thời gian tổng kết thực tiễn và đánh giá tác động đầy đủ. Giai đoạn sửa đổi tổng thể được đề xuất thực hiện 2026-2030. Theo kế hoạch, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ đánh giá tác động và đề xuất sửa đổi 14 luật trong tổng số 15 luật thuộc lĩnh vực quản lý, trình Quốc hội khóa XVI trong giai đoạn 2026 - 2030. Riêng Luật Bảo vệ môi trường và Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo dự kiến trình sửa đổi ngay trong năm 2026.

T.L