Luật Quốc tịch sửa đổi: Mở rộng cánh cửa để thu hút nhân tài cho quốc gia

Việc sửa đổi Luật Quốc tịchViệt Nam không chỉ nhằm tháo gỡ bất cập pháp lý, mà còn mở rộng “cánh cửa” thu hút nhân tài quốc tế, bảo đảm an ninh quốc gia trong bối cảnh hội nhập sâu rộng

Mở rộng cánh cửa nhập quốc tịch để thu hút nhân tài

Báo cáo Tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết: Việc sửa đổi Luật Quốc tịch là cần thiết nhằm tháo gỡ những vướng mắc, bất cập của pháp luật hiện hành, đồng thời tạo hành lang pháp lý thuận lợi để thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ sự nghiệp phát triển đất nước.

“Dự thảo Luật lần này cũng góp phần tạo lợi thế cạnh tranh cho Việt Nam trong việc thu hút nhân tài, đặc biệt là các nhà đầu tư, nhà khoa học, chuyên gia quốc tế”- Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho hay.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh. Ảnh: QH

Theo Bộ trưởng, Luật Quốc tịch hiện hành quy định nhiều điều kiện nghiêm ngặt đối với người xin nhập quốc tịch Việt Nam. Tuy nhiên, nhằm thu hút nguồn lực chất lượng cao, dự thảo đã sửa đổi Điều 19 theo hướng mở rộng và thông thoáng hơn đối với những cá nhân có đóng góp đặc biệt cho đất nước.

Cụ thể, những người có công lao đặc biệt hoặc có lợi ích cho Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, như đã nêu trong Nghị định số 16/2020/NĐ-CP sẽ được miễn một số điều kiện về cư trú, ngôn ngữ, thu nhập ổn định… và có thể được giữ quốc tịch gốc nếu đáp ứng hai điều kiện tương tự như trường hợp có người thân là công dân Việt Nam và được Chủ tịch nước cho phép.

“Những người đang cư trú ở nước ngoài được nộp hồ sơ tại cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngòai”- Bộ trưởng nhấn mạnh.

Chính phủ cũng khẳng định sẽ tiếp tục nghiên cứu, cụ thể hóa “cơ chế đặc biệt về nhập quốc tịch” được nêu tại Nghị quyết 57-NQ/TW trong quá trình xây dựng Nghị định hướng dẫn thi hành Luật, nhằm đảm bảo tính đồng bộ và phù hợp với tình hình mới.

Cho phép người nhập quốc tịch được lựa chọn tên ghép

Liên quan đến quy định ngoại lệ giữ hai quốc tịch, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho biết, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội và kết luận của Bộ Chính trị, Chính phủ đã rà soát và chỉnh lý khoản 5 Điều 5 theo hướng chỉ cho phép ngoại lệ giữ hai quốc tịch đối với một số công chức, viên chức (không bao gồm lực lượng vũ trang).

Riêng đối với các chức danh lãnh đạo trong Đảng, Nhà nước, các lực lượng vũ trang, cơ quan dân cử và cơ yếu, những vị trí đòi hỏi sự tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, thì vẫn giữ nguyên nguyên tắc “chỉ có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam và phải thường trú tại Việt Nam”.

100% đại biểu có mặt tán thành thông qua Luật Quốc tịch sửa đổi. Ảnh: QH

Bộ trưởng khẳng định, đây là bước điều chỉnh thể hiện sự thận trọng, đồng thời vẫn bảo đảm không bỏ lỡ cơ hội thu hút nhân tài vì lợi ích quốc gia.

Chính phủ cũng bổ sung nguyên tắc áp dụng pháp luật trong trường hợp có luật khác quy định về quốc tịch khác với Luật Quốc tịch hiện hành để bảo đảm tính minh bạch, thống nhất khi triển khai.

Liên quan đến đề xuất làm rõ quy định về quyền khiếu nại, khiếu kiện, Chính phủ đã sửa đổi khoản 8 Điều 5 theo hướng chỉ giới hạn quyền khiếu nại, khởi kiện đối với các quyết định hành chính liên quan đến quốc tịch Việt Nam, thay vì áp dụng với mọi hành vi hành chính. Việc này nhằm bảo đảm quyền chủ quyền quốc gia, nhất là trong các trường hợp cơ quan có thẩm quyền từ chối giải quyết hồ sơ vì lý do an ninh hoặc hồ sơ không đầy đủ điều kiện, nhưng vẫn bảo lưu cơ chế xem xét kiến nghị theo quy định pháp luật.

Đặc biệt, Chính phủ cũng đã tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội theo hướng cho phép người xin nhập hoặc trở lại quốc tịch Việt Nam được lựa chọn tên ghép giữa tiếng Việt và tên nước ngoài, nếu đồng thời giữ quốc tịch gốc, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho công dân hội nhập và làm việc ở nước ngoài.

Về việc số hóa và đơn giản hóa thủ tục quốc tịch, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh khẳng định: Thủ tục về quốc tịch không chỉ là thủ tục hành chính thông thường, mà còn là vấn đề thuộc về chủ quyền quốc gia, nhiều thông tin có thể ở mức độ mật hoặc tối mật. Do đó, Chính phủ chủ trương cải cách hành chính trên tinh thần cẩn trọng, theo lộ trình phù hợp.

Đại biểu ấn nút thông qua Luật. Ảnh: QH

Tuy vậy, để thúc đẩy quá trình cải cách, dự thảo Luật đã bổ sung quy định tại Điều 39 về trách nhiệm của Chính phủ trong việc ứng dụng công nghệ số và đã chỉnh lý nhiều điều khoản nhằm đơn giản hóa quy trình. Cụ thể như: cho phép cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài xác nhận có quốc tịch thay vì xác định và cấp hộ chiếu như trước; bổ sung thẩm quyền, trình tự tại các điều từ 20 đến 41 của Luật. Việc cấp hộ chiếu vẫn được điều chỉnh theo quy định của Luật Xuất cảnh, nhập cảnh.

Chính phủ cam kết tiếp tục nghiên cứu, ứng dụng công nghệ số vào một số bước trong quy trình xử lý hồ sơ quốc tịch, đặc biệt là trong quá trình xây dựng Nghị định hướng dẫn thi hành và sửa đổi toàn diện Luật Quốc tịch Việt Nam trong thời gian tới.

Hồ sơ xin nhập quốc tịch Việt Nam, xin trở lại quốc tịch Việt Nam, xin thôi quốc tịch Việt Nam tiếp nhận trước thời điểm Luật này có hiệu lực thi hành thì được giải quyết theo quy định của Luật này

Thu Hường