Luật Phòng bệnh: Người dân được lợi gì?

Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Phòng bệnh, nhằm khắc phục những bất cập trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong giai đoạn mới.

Luật thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết 20-NQ/TW của Trung ương về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.

Luật Phòng bệnh hướng tới phòng ngừa sớm, nâng cao sức khỏe người dân

Luật Phòng bệnh đặt nền tảng mới cho y tế dự phòng

PGS-TS Phạm Đức Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), cho biết Luật Phòng bệnh tạo bước chuyển căn bản cho hệ thống y tế dự phòng, khắc phục những tồn tại kéo dài nhiều thập kỷ. Luật giao Chính phủ quy định thống nhất tổ chức cơ sở y tế dự phòng, đồng thời kiện toàn hệ thống theo hướng hiện đại, đồng bộ.

Luật chuyển mạnh trọng tâm từ chữa bệnh sang phòng bệnh, nhấn mạnh phòng bệnh từ sớm, từ xa, từ cơ sở; đồng thời khẳng định trách nhiệm ngân sách nhà nước trong bảo đảm đầu tư cho y tế dự phòng, gắn với chính sách đãi ngộ và cơ chế chủ động thu nhập cho đội ngũ tuyến cơ sở, qua đó giảm chi phí y tế và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe người dân.

Để bảo đảm nguồn nhân lực lâu dài, Nhà nước có chính sách cấp học bổng cho sinh viên, học viên sau đại học trong các lĩnh vực y học dự phòng, y tế công cộng, dinh dưỡng, ưu tiên người đang công tác tại vùng biên giới, hải đảo và khu vực khó khăn.

Bác sĩ Phạm Hùng, Trưởng phòng Kiểm soát bệnh không lây nhiễm và Dinh dưỡng (Cục Phòng bệnh), cho biết việc ban hành Luật Phòng bệnh có ý nghĩa đặc biệt quan trọng khi lần đầu tiên các biện pháp phòng, chống bệnh không lây nhiễm được quy định ở cấp độ luật.

Các nhóm giải pháp trọng tâm gồm kiểm soát yếu tố nguy cơ (liên quan hành vi, lối sống, rối loạn chuyển hóa, ô nhiễm môi trường); phát hiện sớm, dự phòng bệnh; và quản lý bệnh không lây nhiễm tại cộng đồng.

Khám định kỳ để giảm gánh nặng bệnh tật

Theo PGS Mạnh, Luật Phòng bệnh có hiệu lực từ ngày 1-7-2026, với nhiều quy định tác động trực tiếp đến quyền lợi người dân. Đáng chú ý, Luật chuyển từ tư duy "có bệnh mới chữa" sang phòng bệnh chủ động, quy định khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí hằng năm theo nhóm đối tượng, góp phần kiểm soát yếu tố nguy cơ, phát hiện sớm và giảm chi phí y tế cho xã hội.

Tiêm chủng là một trong những biện pháp quan trọng trong phòng bệnh

Khám sức khỏe định kỳ và sàng lọc miễn phí giữ vai trò then chốt trong phát hiện sớm bệnh không lây nhiễm, giúp người dân được theo dõi sức khỏe thường xuyên, tư vấn và can thiệp kịp thời ngay từ giai đoạn đầu.

Luật cũng bảo đảm quyền tiếp cận công bằng vắc-xin, sinh phẩm theo lứa tuổi trong suốt vòng đời; đồng thời khuyến khích người dân chủ động phòng bệnh. Các nhóm yếu thế như người khuyết tật, người cao tuổi, đồng bào dân tộc thiểu số, phụ nữ và trẻ em ở vùng khó khăn, biên giới, hải đảo được ưu tiên tiếp cận dịch vụ.

Luật quy định kinh phí khám sức khỏe định kỳ được chi trả từ người sử dụng lao động, ngân sách nhà nước, quỹ BHYT, quỹ phòng bệnh và các nguồn hợp pháp khác, với chi tiết thực hiện do Chính phủ quy định. Ngân sách nhà nước có trách nhiệm bảo đảm chi thường xuyên, chi đầu tư cho y tế dự phòng.

Theo bác sĩ Phạm Hùng, bệnh không lây nhiễm hiện chiếm hơn 78% số ca tử vong và 74% gánh nặng bệnh tật, với xu hướng ngày càng trẻ hóa, đặt ra thách thức lớn cho y tế Việt Nam.

Bác sĩ tư vấn miễn phí chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt cho người dân

Trước thực trạng này, Luật Phòng bệnh đặt trọng tâm vào phòng ngừa sớm ngay từ cộng đồng, thúc đẩy lối sống lành mạnh, xây dựng văn hóa sức khỏe và phát triển các mô hình cộng đồng, trường học, nơi làm việc an toàn nhằm giảm yếu tố nguy cơ gây bệnh.

Luật Phòng bệnh đặt trọng tâm vào phòng ngừa sớm từ cộng đồng, thúc đẩy lối sống lành mạnh, giảm yếu tố nguy cơ, đồng thời ưu tiên dinh dưỡng 1.000 ngày đầu đời nhằm nâng cao tầm vóc người Việt.

Bộ Y tế kỳ vọng Luật sẽ tạo nền tảng pháp lý bền vững, góp phần bảo vệ và nâng cao chất lượng sống của người dân Việt Nam.

N.Dung