Luật Phá sản (sửa đổi): Phục hồi hoạt động hoặc chấm dứt hoạt động một cách có trật tự

Sáng 23/10, sau khi nghe báo cáo tại hội trường, Quốc hội thảo luận tại Tổ về dự án Luật Phá sản (sửa đổi); dự án Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi).

Cho ý kiến đối với dự án Luật Phá sản (sửa đổi), Đại biểu Dương Văn Thăng (Đoàn ĐBQH TP. HCM) nhất trí với Cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật về sự cần thiết ban hành Luật Phá sản (sửa đổi), đồng thời cho biết hồ sơ dự án Luật đã được xây dựng chặt chẽ, kỹ lưỡng, công phu, đảm bảo theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và các hướng dẫn có liên quan.

Theo đại biểu Dương Văn Thăng, Nghị quyết số 27 ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã yêu cầu “Tập trung hoàn thiện hệ thống pháp luật trên tất cả các lĩnh vực, tháo gỡ kịp thời khó khăn, vướng mắc, khơi dậy, phát huy mọi tiềm năng và nguồn lực, tạo động lực mới cho phát triển nhanh và bền vững của đất nước”.

Phiên thảo luận tại Tổ vào sáng 23/10 về dự án Luật Phá sản (sửa đổi)

Ngày 04/5/2025 Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, được coi là một trong 4 trụ cột về thể chế, nền tảng, tạo động lực đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên phát triển, thịnh vượng, hùng cường. Trong đó yêu cầu: “Sửa đổi Luật Phá sản, rút ngắn thời gian xử lý các thủ tục pháp lý, mở rộng phạm vi áp dụng chế tài phá sản rút gọn; đẩy mạnh áp dụng thủ tục tố tụng trên nền tảng điện tử, cải cách cơ chế xử lý tài sản”.

Tiếp đó, Nghị quyết số 66-NQ-TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, đã đề ra mục tiêu “Năm 2025, cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ những “điểm nghẽn” do quy định pháp luật”.

Theo Đại biểu Dương Văn Thăng, về mặt thực tiễn, việc ban hành Luật Phá sản (sửa đổi) nhằm khắc phục các bất cập, điểm nghẽn trong giải quyết vụ việc phá sản: Báo cáo số 86 ngày 18/8/2025 của Tòa án nhân dân tối cao đã chỉ ra nhiều hạn chế, vướng mắc liên quan trong quá trình thi hành Luật Phá sản năm 2014, mà cơ bản có nguyên nhân từ quy định của Luật Phá sản, cũng như sự mâu thuẫn, bất cập giữa Luật Phá sản với các luật khác có liên quan.

Đại biểu Dương Văn Thăng phát biểu

Bày tỏ quan điểm về nội dung của dự thảo Luật, Đại biểu cho biết, Luật đã tập trung sửa đổi 05 vấn đề lớn, đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét thông qua, cho ý kiến tại Đợt 2 của Phiên họp thứ 49.

Nội dung dự thảo Luật đã bám sát và thể chế hóa được các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm hoàn thiện thể chế, pháp luật, góp phần khơi thông nguồn lực, tăng cường hội nhập quốc tế, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, tạo động lực đưa đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới.

“Trên cơ sở đó, dự án Luật đã được Tòa án nhân dân tối cao chuẩn bị công phu, nghiêm túc, chất lượng, đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 10”, Đại biểu Dương Văn Thăng nói.

Đóng góp vào các vấn đề cụ thể của dự án Luật, Đại biểu nhất trí với quan điểm đề xuất của Tòa án nhân dân tối cao tại Tờ trình số 388, đề nghị Quốc hội cho phép đổi tên Luật thành “Luật Phục hồi, phá sản” để thống nhất giữa tên gọi và phạm vi điều chỉnh của Luật.

Mặt khác, việc để tên gọi như đề xuất trên còn góp phần thay đổi nhận thức trong xã hội: Pháp luật về phá sản không chỉ là cơ sở pháp lý để kết thúc hoạt động doanh nghiệp, hợp tác xã, mà còn là cơ sở để phục hồi, hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã vượt qua khủng hoảng trở lại hoạt động bình thường.

Đối với chi phí phục hồi, phá sản, tạm ứng chi phí phục hồi, phá sản (Điều 20), Đại biểu Dương Văn Thăng đề nghị lựa chọn theo quan điểm thứ nhất (như đề xuất của Tòa án nhân dân tối cao đang được trình bày trong dự thảo), theo đó, cần quy định: “Ngân sách nhà nước bảo đảm đối với việc tạm ứng chi phí phá sản, nguồn chi trả chi phí phá sản trong trường hợp không phải nộp tạm ứng chi phí phá sản, hoặc doanh nghiệp, hợp tác xã không còn tiền, tài sản để nộp, hoặc còn tài sản nhưng không thể bán để bảo đảm chi phí phá sản…”.

Đại biểu Dương Văn Thăng nêu lý do: Về bản chất, khoản tiền này không phải là khoản thu nộp về ngân sách nhà nước, mà là khoản (thù lao) phải trả cho Quản tài viên, doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản; khoản chi khác cho việc định giá tài sản, cho việc thanh lý tài sản khi thực hiện thủ tục phục hồi, phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã.

Do đó, cho dù quy định miễn chi phí phá sản thì vẫn phải có nguồn tiền khác để trả các khoản thù lao, chi phí liên quan đến việc tiến hành thủ tục phục hồi, phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã như đã nêu trên.

Quy định theo hướng này nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã gặp khó khăn trong kinh doanh thực hiện thủ tục phục hồi hoạt động hoặc chấm dứt hoạt động một cách có trật tự, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

Ngoài ra, quá trình hoạt động, doanh nghiệp, hợp tác xã có đóng góp tài chính với nhà nước, nên khi họ gặp khó khăn thì Nhà nước hỗ trợ từ ngân sách để tạm ứng và chi trả chi phí phục hồi hoặc phá sản là phù hợp.

Về giải quyết tranh chấp trong quá trình tiến hành thủ tục phá sản (Điều 60), Đại biểu cũng đồng tình và cho rằng “Quy định giao Tòa án đang giải quyết phá sản có thẩm quyền giải quyết toàn bộ các tranh chấp mà Tòa án, Trọng tài đã đình chỉ và các tranh chấp liên quan đến doanh nghiệp, hợp tác xã phát sinh trong quá trình giải quyết phục hồi, phá sản…”

Vì trong các vụ việc tranh chấp, Tòa án phải quyết định các vấn đề liên quan đến tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã. Do đó, khi giao cho Tòa án đang giải quyết thủ tục phục hồi, phá sản có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp như nêu trên sẽ đảm bảo tính toàn diện, thống nhất, đồng bộ trong xử lý các tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã, và tạo thuận lợi cho công tác thi hành án, Đại biểu Dương Văn Thăng cho hay.

Mai Đỉnh