Kê khai thuế: Đề xuất gắn mã định danh người bán với đơn hàng online

Tại Hội thảo “Thúc đẩy tự giác tuân thủ, đóng góp đầy đủ thuế - Xây dựng kỷ nguyên hùng cường” diễn ra tại báo Lao Động chiều 23/10, ông Hoàng Duy Chính - Phó Trưởng Ban Tài chính - Kế toán Tổng Công ty CP Bưu chính Viettel (Viettel Post) - cho biết, trên thực tế việc tuân thủ nghĩa vụ thuế trong lĩnh vực thương mại điện tử hiện nay còn gặp nhiều khó khăn. Trước hết là sự thiếu hiểu biết và tâm lý e ngại thuế.

Theo ông Chính, phần lớn người bán nhỏ chưa nắm rõ ngưỡng doanh thu tính thuế, loại thuế phải nộp và quy trình kê khai. Họ không có ý định trốn tránh, nhưng lại chưa được hướng dẫn bằng ngôn ngữ đơn giản, gần gũi và dễ hiểu.

Ông Hoàng Duy Chính - Phó Trưởng Ban Tài chính - Kế toán, Viettel Post.

Bên cạnh đó, các thủ tục kê khai điện tử vẫn còn phức tạp, khiến nhiều người sợ sai, sợ bị xử phạt, từ đó chọn né tránh thay vì chủ động thực hiện nghĩa vụ. Một điểm yếu khác là chưa có cơ chế “tự sửa sai lần đầu” cho người nộp thuế. Nhiều trường hợp sai sót nhỏ, do không được phát hiện và cảnh báo kịp thời, sau một thời gian lại bị xử lý hành chính, làm giảm động lực tự giác - yếu tố rất quan trọng trong quản lý thuế hiện đại.

Thương mại điện tử là lĩnh vực mang tính phi truyền thống, đa nền tảng và xuyên biên giới, khiến việc xác định địa điểm kinh doanh của người bán và người mua gặp nhiều khó khăn. Đây là thách thức lớn trong việc xác định chính xác đối tượng và doanh thu chịu thuế.

Tuy nhiên, chính các đơn vị giao hàng và sàn thương mại điện tử lại nắm giữ dữ liệu thực tế quan trọng như quy mô giao dịch, tần suất bán hàng, doanh thu, thông tin về khách hàng và người bán. Đây là nguồn dữ liệu có thể trở thành cầu nối hiệu quả giữa người nộp thuế, cơ quan thuế và đơn vị quản lý, góp phần minh bạch hóa hoạt động thương mại điện tử.

Đại diện Viettel Post cho rằng, mỗi giao dịch online cần được gắn với mã định danh thuế điện tử, kết hợp với việc sử dụng trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn để phân tích hành vi, phát hiện sớm rủi ro, gian lận thuế và gửi cảnh báo cho người bán.

Các bên tham gia cần phối hợp trên nguyên tắc minh bạch, công bằng, kịp thời và nhân văn - trong đó minh bạch về chính sách, bảo mật dữ liệu, hỗ trợ kịp thời người tuân thủ, xử lý nhanh và tạo cơ chế “tự khai - tự sửa - không phạt lần đầu” để khuyến khích tinh thần hợp tác.

Ông Phan Đức Hiếu - Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế Tài chính - cho rằng, khi làm luật, chính sách cần đáp ứng yêu cầu của người dân, tạo sự thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong việc tuân thủ.

Nhiều đề xuất nhằm nâng cao tự giác tuân thủ thuế.

Đối với cơ quan nhà nước, việc chủ động hỗ trợ người dân trong tuân thủ pháp luật vô cùng quan trọng. Theo ông Hiếu, dần dần cần có cơ chế khuyến khích để phân biệt những người có lịch sử tuân thủ pháp luật với những người có lịch sử chấp hành pháp luật không tốt.

Ông Mai Sơn - Phó Cục trưởng Cục Thuế, Bộ Tài chính - cho biết, quy trình nghiệp vụ và hệ thống công nghệ thông tin của ngành thuế hiện nay hướng tới quản lý tuân thủ và quản lý rủi ro ở cấp độ cao hơn, tiên tiến hơn. Hiện ngành thuế cũng đang ứng dụng các công nghệ mới như blockchain, trí tuệ nhân tạo trong hệ thống quản lý thuế thế hệ mới, dự kiến triển khai từ năm 2026. Mục tiêu là sử dụng phân tích dữ liệu lớn và quản lý rủi ro để nâng cao hiệu quả giám sát và hỗ trợ người nộp thuế.

Việt Linh