Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi: Nóng vấn đề thông tuyến và thanh toán bảo hiểm y tế

Điều hành phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho biết, ngày 24/10, Bộ trưởng Bộ Y tế thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ đã trình bày Tờ trình về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT; Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội đã trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT trước Quốc hội; Các đại biểu Quốc hội đã thảo luận tại tổ về dự án luật này.

Tại phiên thảo luận này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị các đại biểu Quốc hội quan tâm thảo luận về các nội dung: Quy định liên quan đến đối tượng tham gia BHYT; về mức đóng, trách nhiệm đóng BHYT; phương thức đóng BHYT; thẻ BHYT; phạm vi được hưởng BHYT; mức hưởng BHYT; vấn đề thông cấp khám bệnh, chữa bệnh.

Nên giữ nguyên phạm vi thông tuyến nhưng có điều chỉnh bổ sung

Trước đó, nhiều ý kiến thảo luận tại tổ và dư luận ủng hộ việc thiết lập cơ chế có tính đột phá để người dân, nhất là người mắc bệnh hiếm, bệnh hiểm nghèo, bệnh sử dụng kỹ thuật cao không còn lệ thuộc vào thủ tục chuyển cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nữa, mà có thể đến bất cứ cơ sở khám, chữa bệnh nào theo nguyện vọng của mình. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho biết, đây là một trong những trăn trở lớn nhất của Chủ tịch Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, và lãnh đạo Chính phủ.

Từ đó, cơ quan chủ trì soạn thảo và cơ quan thẩm tra đã phối hợp để thiết kế ở các Điều 21, 22 và 23. Đây là những vấn đề rất cấp bách vì lợi ích tốt nhất cho Nhân dân cần có quyết tâm cao và sự thay đổi mạnh mẽ của hệ thống y tế, để chính sách đột phá có tính khả thi. Tuy nhiên bên cạnh đó, cũng còn có ý kiến lo ngại điều này sẽ tạo ra áp lực quá tải dồn về bệnh viện tuyến trên, làm hạn chế hoạt động của y tế cơ sở…

Về nội dung này, đại biểu Trần Khánh Thu (đoàn Thái Bình) cho rằng, cơ chế thông tuyến cho phép người bệnh đến khám, chữa bệnh ở cơ sở khác không cần giấy chuyển tuyến. Mặc dù điều này nghe có vẻ hỗ trợ cho người tham gia BHYT tiếp cận dịch vụ thuận lợi hơn, nhưng có thể sẽ bỏ qua cơ hội phát hiện sớm một số triệu chứng bệnh do người bệnh đã bỏ qua chăm sóc sức khỏe ban đầu để lên khám, chữa bệnh tại tuyến cao hơn, kể cả trong trường hợp không cần thiết. Điều này sẽ dẫn đến giảm hiệu suất; thậm chí phá vỡ phân cấp chuyên môn của hệ thống y tế.

Các số liệu thống kê cho thấy, xu hướng người bệnh dịch chuyển sang tuyến huyện và tỉnh tăng lên nhanh. Như năm 2016 thông tuyến huyện, tỷ lệ lượt khám, chữa bệnh tuyến huyện từ 43,3% ở năm 2015 đã tăng lên trên 60% vào năm 2023. Trong khi đó, tuyến xã giảm từ 27,6% năm 2015 xuống còn khoảng 13,7% năm 2023. Năm 2021 khi thông tuyến tỉnh đối với dịch vụ khám, chữa bệnh nội trú, tỷ lệ lượt khám, chữa bệnh thông tuyến nội trú tại tuyến tỉnh đã tăng từ 30,5% năm 2021 lên trên 40% năm 2023, đồng thời chi phí cũng tăng lên.

Đại biểu Trần Khánh Thu

Đại biểu Trần Khánh Thu cũng phân tích, nếu quy định như dự thảo luật, hệ thống y tế cơ sở sẽ dần bị suy yếu, thậm chí sẽ đứt gãy và các mục tiêu của Nghị quyết 20; Chỉ thị 25 có nguy cơ không đạt được; gây lãng phí nguồn lực và công sức đã đầu tư cho y tế cơ sở trong suốt thời gian qua.

Đại biểu cũng phân tích, nguyên nhân bức xúc của người bệnh đi khám chữa bệnh BHYT chủ yếu là vì khó khăn trong quá trình xin giấy chuyển tuyến của nhóm đối tượng bệnh nhân mắc bệnh mạn tính, hiểm nghèo hoặc danh mục thuốc tại y tế cơ sở ít và nghèo nàn hơn so với tuyến trên trong khi điều trị cùng 1 bệnh.

Bản chất quy định chuyển tuyến có ý nghĩa quan trọng, cần thiết trong việc xử lý khám, chữa bệnh cho người dân; Giấy chuyển tuyến ngoài cung cấp các thông tin hành chính còn cung cấp tình trạng bệnh, lịch sử điều trị…, giúp cơ sở tiếp nhận có thông tin kịp thời về người bệnh để tiếp nhận, chăm sóc, điều trị người bệnh được nhanh chóng, thuận tiện.

Chính vì vậy nữ đại biểu đề nghị, giữ nguyên phạm vi hưởng như lộ trình thông tuyến khám, chữa bệnh BHYT hiện nay nhưng điều chỉnh bổ sung quy định giao Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành định nghĩa bệnh hiếm, bệnh hiểm nghèo và danh mục bệnh hiểm nghèo, bệnh hiếm được sử dụng giấy chuyển tuyến 1 lần dùng trọn quá trình điều trị chứ không phải có thời hạn trong năm tài chính như hiện nay.

Bên cạnh đó, tiếp tục tăng cường củng cố năng lực cho hệ thống y tế cơ sở để có thể thực hiện điều trị cấp thuốc điều trị ngoại trú cho một số bệnh mạn tính đồng nhất trên các cấp chuyên môn các cơ sở y tế. Tăng cường các quy định giải quyết triệt để các bức xúc trong quá trình cấp giấy chuyển tuyến.

Hoàn thiện quy định về thanh toán BHYT

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn Bình Dương), đề nghị xem xét bổ sung quy định trách nhiệm của người đứng đầu cơ sở khám, chữa bệnh tại Điều 43 của Luật BHYT, cụ thể Người đứng đầu cơ sở khám, chữa bệnh chịu trách nhiệm đảm bảo đầy đủ, kịp thời thuốc, thiết bị y tế cho người bệnh trong phạm vi quyền lợi được hưởng, đồng thời quy định trường hợp thiếu thuốc, vật tư y tế vì lý do khách quan mà người bệnh phải tự mua theo quy định của y, bác sĩ trước khi hoàn tất thủ tục ra viện, thì tổng hợp thanh toán và chịu trách nhiệm về hồ sơ đề nghị thanh toán với cơ quan BHXH.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân

Cùng cho ý kiến về vấn đề này, đại biểu Trần Chí Cường (đoàn Đà Nẵng) đề nghị, Cơ quan soạn thảo cần rà soát, hoàn thiện nội dung sửa đổi, bổ sung Điều 31 về thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh BHYT. Theo đại biểu, mặc dù dự thảo Luật có bổ sung thêm quy định về thanh toán trong trường hợp điều chỉnh giữa các cơ sở khám, chữa bệnh BHYT và chi phí dịch vụ cận lâm sàng ở khoản 4, khoản 5. Tuy nhiên, việc bệnh nhân khám, chữa bệnh BHYT phải mua thuốc và vật tư y tế bên ngoài khi bệnh viện không có thì sẽ được thanh toán như thế nào đang là vấn đề thực tế được rất nhiều cử tri quan tâm.

Đại biểu Trần Chí Cường

“Mặc dù trước khi trình dự thảo Luật tại Kỳ họp này, Bộ Y tế đã kịp thời ban hành Thông tư số 22 quy định về thanh toán chi phí thuốc, thiết bị y tế trực tiếp cho người có thẻ BHYT đi khám bệnh, chữa bệnh, có hiệu lực từ ngày 1/1/2025. Tuy nhiên, qua nghiên cứu, tôi nhận thấy Thông tư này không giải quyết được vướng mắc trên, cũng như không thể giải quyết triệt để tình trạng thiếu thuốc như hiện nay… Bên cạnh đó, điều kiện, hồ sơ, thủ tục thanh toán quy định tại Thông tư 22 cũng có nhiều vướng mắc, khó khăn khi triển khai thực hiện”, đại biểu nêu.

Vì vậy, đại biểu Trần Chí Cường đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo cần nghiên cứu, bổ sung thêm một khoản quy định về nội dung thanh toán cho bệnh nhân BHYT phải mua thuốc và vật tư y tế bên ngoài, khi cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không có thuốc và vật tư y tế tại Điều 31 để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người dân khi đi khám, chữa bệnh theo chế độ BHYT…

Lê Đỗ