Loay hoay với hóa đơn đầu vào

Đại diện Bộ Tài chính cho biết, hóa đơn đầu vào có vai trò đặc biệt quan trọng đối với hộ kinh doanh, không chỉ là chứng từ hợp pháp ghi nhận giao dịch mua bán hàng hóa, dịch vụ mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Đây là căn cứ chứng minh nguồn gốc hợp pháp của hàng hóa và nguyên vật liệu, giúp hộ kinh doanh tránh mua nhầm hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, đồng thời bảo vệ uy tín và niềm tin của khách hàng. Hóa đơn này còn là chứng từ ghi nhận chi phí hợp lệ, giúp hộ kinh doanh hạch toán chính xác doanh thu, chi phí và nghĩa vụ thuế; đảm bảo việc kê khai và nộp thuế được minh bạch, công bằng. Ngoài ra, đó còn là bằng chứng pháp lý khi xảy ra tranh chấp về chất lượng hàng hóa, dịch vụ hoặc thanh toán, giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của hộ kinh doanh. Do đó, việc lấy và lưu giữ hóa đơn đầy đủ thể hiện tinh thần tuân thủ pháp luật, góp phần tạo dựng uy tín, tăng tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh và xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, bền vững.

Tuy nhiên, nhiều hộ kinh doanh phản ánh, dù mang nhiều lợi ích nhưng hóa đơn đầu vào khi tính thuế kê khai là điều họ lo lắng nhất. Với mô hình kinh doanh tạp hóa, bà Trần Hoa Phượng cho biết, giá hàng hóa mua vào và bán ra đôi khi không đồng nhất, phụ thuộc lớn vào chính sách từ nhà sản xuất và đại lý lớn, dẫn đến khó khăn trong khai báo đúng, dễ bị cơ quan thuế hiểu nhầm là trốn thuế. Ví dụ, có những lúc doanh nghiệp thay đổi giá, chạy chương trình khuyến mãi nên đơn vị tuân theo. Nếu cơ quan thuế kiểm tra thấy giá mua bán không hợp lý, có thể bị nghi ngờ trốn thuế.

Cán bộ ngành thuế phối hợp cùng nhân viên Công ty cổ phần MISA hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi số trong quản lý bán hàng và hóa đơn

Cùng chung nỗi lo đó, anh Nguyễn Văn Lâm chia sẻ, những doanh nghiệp nhỏ cũng phải trải qua nhiều thủ tục chuyển đổi, đặc biệt trong giải trình hóa đơn đầu ra, đầu vào. Có một số mặt hàng chưa có đầy đủ hóa đơn, bên cung cấp hàng chưa xin được hóa đơn đầu vào. Nhiều mặt hàng nhỏ không thể kê khai toàn bộ. Không chỉ vậy, để kiểm soát vấn đề này, hàng tháng, doanh nghiệp phải trả từ 8-10 triệu đồng cho vị trí kế toán. Đây là một khoản tiền “gồng gánh” không nhỏ khi doanh thu cửa hàng có phần giảm sút.

Một chuyên gia thuế phân tích, nếu hộ kinh doanh không lấy hóa đơn khi mua hàng, sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro nghiêm trọng cả về pháp lý lẫn tài chính. Trước hết, việc không có hóa đơn khiến hộ kinh doanh không thể chứng minh được nguồn gốc hợp pháp của hàng hóa khi cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra, dễ bị xem là đang kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín và hình ảnh của hộ kinh doanh mà còn tiềm ẩn nguy cơ bị tịch thu hàng hóa nếu không xuất trình được chứng từ hợp lệ. Bên cạnh đó, khi không có hóa đơn, hộ kinh doanh không được ghi nhận chi phí hợp lệ, dẫn đến việc không thể kê khai giảm trừ thuế hoặc tính đúng lợi nhuận thực tế, từ đó có thể bị cơ quan thuế truy thu hoặc xử phạt hành chính vì kê khai không đúng quy định. Ngoài ra, việc thường xuyên mua bán hàng hóa mà không lấy hóa đơn còn có thể bị nghi ngờ liên quan đến hành vi trốn thuế, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và tính pháp lý trong hoạt động kinh doanh.

Trước những băn khoăn của hộ kinh doanh liên quan đến hàng tồn kho, ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) cho rằng, đối với hàng tồn kho, điều quan trọng là hàng hóa phải có nguồn gốc hợp pháp và không vi phạm pháp luật, không vi phạm quyền sở hữu, không phải hàng giả hay hàng kém chất lượng, cơ quan thuế sẽ ghi nhận và đánh giá tình trạng hàng hóa khi hộ chuyển sang kê khai. Trong giai đoạn chuyển đổi, chắc chắn sẽ có vướng mắc, nhưng ngành thuế sẽ hướng dẫn để hộ xác định đúng giá trị hàng hóa. Các tình huống tương tự đã được ngành thuế chuẩn bị trong bộ tài liệu hướng dẫn, đồng thời bố trí cán bộ phụ trách theo từng địa bàn, khu vực và đường dây nóng để tiếp nhận, giải đáp kịp thời cho người nộp thuế.

Dưới góc độ của chuyên gia tư vấn thuế, ông Lê Văn Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Kế toán Thuế Keytas khuyến nghị, cần tăng cường truyền thông, phổ biến chính sách để hộ kinh doanh mua hàng hóa cần thấy được lợi ích của việc có hóa đơn để có động lực yêu cầu nhà cung cấp lập hóa đơn. Theo đó, đối với thuế thu nhập cá nhân của hộ kinh doanh, khi có hóa đơn, hộ kinh doanh sẽ được tính vào chi phí của hộ kinh doanh. Điều này giúp giảm lợi nhuận phải thực hiện nghĩa vụ thuế và theo thuế suất 17% của hộ kinh doanh nhóm 3, thì hộ kinh doanh sẽ giảm được tiền thuế thu nhập cá nhân phải đóng tương ứng là 17%. Việc không có hóa đơn đầu vào, đồng nghĩa với việc hộ kinh doanh không được tính vào chi phí và cũng đồng nghĩa với việc hộ kinh doanh phải nộp thuế trên toàn bộ doanh thu bán ra. Điều này không có lợi cho hộ kinh doanh.

Võ Giang