Loạt đặc sản nổi tiếng Thanh Hóa: Món giòn ngon như bào ngư, món không cần nấu

Con lư

Con lư (còn gọi là con xù xì, lư biển, miền Tây gọi là con bà chằn) thường được tìm thấy ở một số tỉnh như Quảng Ngãi, Quảng Ninh, Bình Thuận (nay thuộc Lâm Đồng), nhưng nhiều và phổ biến nhất là ở Thanh Hóa.

Chúng thường xuất hiện vào mùa hè và được tìm thấy ở bãi đá ngầm ven biển, thuộc địa phận các vùng như Hậu Lộc, Hoằng Hóa, Nga Sơn, Quảng Xương.

Con lư có lớp da dày, xù xì, lưng màu nâu đất, trông giống ốc sên. Phần bụng có thể màu vàng, xanh hoặc đen, nhìn tựa bào ngư. Ảnh: Đức Phiêu Bạt

Đây là loài nhuyễn thể không có vỏ cứng bên ngoài, lưng hơi lồi, di chuyển chậm. Tùy môi trường sống, kích cỡ và màu sắc của con lư có thể khác nhau.

Mặc dù vẻ ngoài xù xì, kỳ dị nhưng con lư lại là nguyên liệu chế biến nhiều món ngon đặc trưng xứ Thanh như xào sả ớt, nấu cháo, hấp, gỏi…

Chả tôm

Nhắc đến đặc sản Thanh Hóa không thể bỏ qua chả tôm – món ăn dân dã, bình dị nhưng hấp dẫn, chinh phục thực khách gần xa.

Khác với các món chả truyền thống, chả tôm Thanh Hóa được làm từ ba nguyên liệu chính gồm tôm tươi, thịt ba chỉ và bánh phở.

Vỏ chả làm từ bánh phở cuốn, được chọn lựa kỹ càng. Bánh phở chọn loại dày, dai, cắt thành những miếng nhỏ vừa ăn để khi cuốn và nướng chả không bị rách.

Chả tôm ngon nhất là khi ăn nóng. Ảnh: Mai Nhung

Chả tôm được kẹp vào những chiếc nẹp tre tươi rồi nướng trên than hoa. Mỗi kẹp khoảng 5-7 chiếc để đảm bảo chả chín đều.

Món ăn có vị ngọt thơm của tôm và thịt, hòa quyện với lớp vỏ bánh phở mềm dai, chút thanh mát của rau sống, chấm kèm nước mắm chua cay khá hấp dẫn.

Nộm rau má

Nhiều năm nay, ngoài khai thác tự nhiên, người dân Thanh Hóa còn gia tăng trồng rau má thương phẩm, đáp ứng nhu cầu sử dụng rộng rãi của thực khách trong và ngoài địa bàn tỉnh.

Thậm chí, rau má còn trở thành nguyên liệu chính để làm nên món nộm thanh mát, thường xuyên xuất hiện trong thực đơn mâm cỗ của các gia đình địa phương vào những dịp như giỗ chạp, cưới hỏi hay lễ Tết.

Ngoài ưu điểm là giá thành rẻ, loại nguyên liệu dân dã này còn dễ sơ chế, có thể biến tấu thành một số món nộm tươi ngon khác nhau và đặc biệt có công dụng giải nhiệt, giải ngấy.

Món nộm rau má có thể kết hợp cùng tôm, thịt ba chỉ luộc, thịt gà... hoặc ăn chay cũng ngon. Ảnh: Huong Vy

Để làm nộm ngon, người ta chọn rau má tươi, non, không bị dập, sâu hay héo úa. Rau mua về đem nhặt bỏ rễ, cọng già rồi rửa sạch, ngâm nước muối pha loãng khoảng 15-20 phút, sau đó vớt ra để ráo.

Muốn món ăn có màu sắc hấp dẫn và tăng thêm hương vị, người ta còn cho thêm cà rốt nạo sợi, hoa chuối bào mỏng hoặc dưa chuột, bắp cải tím, hành tây thái lát vừa ăn.

Các nguyên liệu đã sơ chế xong thì đem trộn với nước mắm pha chua ngọt, có thể thêm các loại thịt luộc như tôm, lợn, gà, bò (tùy sở thích của từng gia đình) và rau thơm (tía tô, kinh giới).

Nộm trộn xong chờ chút cho ngấm đều gia vị rồi bày lên đĩa, rắc thêm lạc rang giã nhỏ hoặc hành phi.

Bánh răng bừa

Bánh răng bừa (hay bánh tẻ, bánh lá) là đặc sản dân dã ở Thanh Hóa, được làm từ bột gạo tẻ, trong là nhân thịt, mộc nhĩ băm nhỏ trộn với hạt tiêu, muối, hành khô.

Sở dĩ món ăn có tên gọi như vậy là bởi bánh có hình dạng giống như chiếc răng bừa - một công cụ lao động quen thuộc của người dân xứ Thanh từ xa xưa.

Bánh răng bừa làm từ nguyên liệu đơn giản. Ảnh: Huong Truong

Bánh được gói bằng lá chuối hoặc lá dong, sau đó đem hấp cách thủy hoặc luộc. Lá chuối phải dùng lá tươi, rửa sạch để ráo rồi hơ qua lửa cho dẻo, gói không bị rách.

Để làm bánh răng bừa chuẩn vị phải chọn loại gạo tẻ ngon, ngâm nước vài giờ rồi xay thành bột. Bột xay thủ công sẽ mềm mịn hơn, giúp món bánh có độ trong, dẻo.

Người ta bắc nồi bột lên bếp, khuấy đều tay và liên tục để bột không vón cục hay bị cháy, khê. Khi bột chín, đạt độ sền sệt ưng ý thì bắc ra ngoài để bắt đầu gói bánh.

Nem thính

Nem thính là món đặc sản có tiếng ở Thanh Hóa, được làm từ 2 nguyên liệu chính là thịt lợn sống và thính.

Dù được làm chín bằng cách lên men tự nhiên mà không cần trải qua công đoạn chế biến nào nhưng món ăn này lại có hương vị riêng, khác biệt so với các loại nem chua thường thấy ở xứ Thanh.

Nem thính Thanh Hóa có vị chua nhẹ từ thịt lợn lên men và dậy mùi thơm của thính rang, ăn kèm lá ổi, lá đinh lăng, chấm tương ớt. Ảnh: Ngọc Vi

Để làm nem thính ngon, người dân xứ Thanh phải chọn thịt nạc ngon, loại nạc thăn không có mỡ, còn tươi và nóng ấm. Gạo để làm thính là loại gạo nếp hoặc tẻ ngon, hạt tròn đều, không quá trắng hoặc quá vàng.

Lá ổi và lá đinh lăng làm dậy mùi nem thì cần chọn lá bánh tẻ, không quá già hay quá non.

Nem thính là đặc sản khá “kén” khách vì món này không được làm chín bằng nhiệt mà chỉ trải qua quá trình lên men tự nhiên. Ảnh: Ngọc Vi

Sau khi chuẩn bị xong nguyên liệu, người ta trộn đều thịt, bì cùng các loại gia vị như hạt nêm, nước mắm, ớt, tiêu, tỏi băm (tùy khẩu vị), sau đó cho thính rang thơm vào trộn cùng.

Tiếp đến, nắm nem thành từng viên theo định lượng phù hợp rồi gói bằng lá chuối, bên trong có bọc túi nilon để nem lên men tự nhiên.

Sau khi gói xong, người ta xếp nem vào vị trí khô ráo, thoáng mát hoặc treo trên gác bếp. Khoảng 2-3 ngày là nem chín, vừa đủ độ chua, có thể thưởng thức ngay.

Thảo Trinh