Loại thảo dược dưỡng gan, giải độc chỉ có vào mùa xuân

Trong Đông y, bồ công anh đã được dùng làm vị thuốc thanh nhiệt, giải độc. Ảnh: B.V.

Trong bốn mùa, mùa xuân là thời điểm vạn vật sinh sôi nảy nở, cũng là lúc mộc khí phát triển, dễ xuất hiện tình trạng can hỏa vượng. Lúc này, chúng ta có thể sử dụng bồ công anh tươi để hạ hỏa.

Khi đi dã ngoại hoặc tản bộ trong công việc, mọi người sẽ bắt gặp những bông hoa bồ công anh nhỏ màu vàng mọc khắp nơi. Loại hoa này sau đó sẽ trở thành những chiếc ô màu trắng đẹp mắt. Nhưng sử dụng trong y học tốt nhất nên lựa chọn bồ công anh tươi và chưa nở hoa, bởi vì khi đó thân và lá cứng hơn. Ngay cả khi chưa nở hoa, loài thực vật này cũng rất dễ nhận biết, lá của nó rất đặt biệt, dài và bò sát mặt đất.

Sau khi lấy bồ công anh tươi về, hãy rửa sạch với nước rồi chần qua nước sôi để giảm vị đắng và tính hàn. Dù vị đắng này có thể loại bỏ hỏa trong cơ thể, nhưng nếu dùng bồ công anh làm thức ăn hàng ngày và chỉ với mục đích phòng ngừa can hỏa vượng thì không cần ăn quá đắng.

Chần xong, cho thêm dầu mè, giấm đen, xì dầu, muối rồi trộn đều là có thể thưởng thức ngay. Hương vị sẽ hơi đắng một chút, nhưng ăn thanh mát, vừa miệng, giúp hạ hỏa. Nếu mùa xuân bạn cảm thấy cơ thể có triệu chứng can hỏa vượng hoặc muốn phòng ngừa, hãy ăn nộm bồ công anh tươi để hạ hỏa.

Trong Đông y, từ lâu bồ công anh đã được sử dụng như một loại thức ăn cũng như thuốc, có vị đắng nhẹ, ngọt, tính hàn, đi vào kinh lạc của gan và dạ dày, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu sưng, giải uất rất tốt.

Người xưa thường dùng bồ công anh để chữa các bệnh ngoài da như lở loét, nhọt vì nó vừa giúp thanh nhiệt giải độc, vừa phát triển cơ, thịt, thúc đẩy sản sinh tế bào mới. Cũng vì vậy mà loại thảo dược này không quá tổn thương âm khí.

Những người già yếu, đặc biệt là người mắc chứng thận dương hư, có thể sử dụng bồ công anh để thanh nhiệt hạ hỏa. Nó không chỉ giúp hạ hỏa trong gan mà còn bổ thận khí. Ngoài việc ăn bồ công anh tươi vào mùa xuân, bình thường mỗi khi cảm thấy nóng trong đều có thể pha trà bồ công anh khô.

Do dược tính của bồ công anh ôn hòa nên ta không cần lo sợ về việc quá liều. Dùng 7-8 g bồ công anh khô thêm 500 ml nước, uống thay trà. Đương nhiên bạn cũng có thể rửa sạch bồ công anh và hơ trên lửa để sắc thuốc.

Cần chú ý một điều, dù bồ công anh lành tính nhưng vẫn mang tính hàn, nên không phù hợp sử dụng lâu đối với người có triệu chứng dương hư. Nhiều bạn nữ quanh năm đều thấy tay chân lạnh, có dấu hiệu dương hư rõ rệt, hoặc những người thể hàn không nên dùng trong thời gian dài.

Ngoài ra, người tỳ hư cũng cần tránh uống loại trà này, bởi bồ công anh tính hàn, vị đắng, dễ tổn thương tỳ vị, làm nghiêm trọng hơn chứng tỳ hư, đặc biệt là người tỳ vị hư hàn cần cẩn trọng khi ăn các thực phẩm mang vị đắng.

Người vừa khôi phục sức khỏe sau khi ốm nặng hoặc người bị bệnh lâu năm cũng không nên uống trà bồ công anh, vì bệnh tật lâu ngày làm tổn thương dương khí trong cơ thể. Những người khỏe mạnh cũng chỉ nên uống trà bồ công anh khi thấy cần.

Thẩm Ninh/ Skybooks & NXB Dân trí