Loại cá sông đặc sản miền Tây có miệng trề, bụng phệ thịt béo ngậy mà ăn không hề ngán

Ở vùng sông nước miền Tây Nam Bộ, nhắc đến những món ăn gắn liền với ký ức quê nhà, người ta khó có thể bỏ qua cá trèn bầu. Loài cá này có hình dáng đặc trưng, thịt ngọt và hương vị không thể lẫn với bất kỳ loại cá nào khác.

Từ lâu, cá trèn đã đi vào ca dao, trở thành hình ảnh quen thuộc trong đời sống dân gian: “Con cá lưỡi trâu sầu đâu méo miệng, con cá trèn bầu nhiều chuyện sứt môi”.

Cá trèn bầu có hình dáng đặc trưng, thịt ngọt và hương vị không thể lẫn với bất kỳ loại cá nào khác. (Ảnh minh họa)

Cá trèn là loài cá sống chủ yếu ở sông, rạch, vùng nước ngọt, thân dẹp và dài, da mỏng, thịt mềm. Đặc điểm dễ nhận thấy nhất là đầu dẹt, miệng trề, vì thế mà dân gian đặt cho chúng cái tên vừa dân dã vừa dễ nhớ.

Ở miền Tây, cá trèn được đánh bắt quanh năm bằng chài, lưới hoặc dỡ chà, nhưng vài năm gần đây, nguồn cá tự nhiên ngày càng khan hiếm.

Tùy theo kích cỡ và hình dáng, người dân phân biệt cá trèn thành nhiều loại khác nhau như trèn lá, trèn mỡ, trèn kết và trèn bầu. Trong đó, cá trèn bầu được xem là loại ngon nhất, vì thịt nhiều, béo, ít xương và có vị ngọt tự nhiên.

Ngoài hai dải thịt dày gù lên trên lưng, phần nọng bụng của cá cũng là phần được người sành ăn ưa chuộng nhờ độ béo ngậy hiếm thấy.

Cá trèn bầu được xem là loại ngon nhất, vì thịt nhiều, béo, ít xương và có vị ngọt tự nhiên. (Ảnh minh họa)

Trước đây, cá trèn bầu là món ăn quen thuộc trong bữa cơm của nhiều gia đình miền Tây. Tuy nhiên, do môi trường sống thay đổi và việc khai thác quá mức, ngày nay loài cá này trở thành hàng hiếm, chỉ xuất hiện thỉnh thoảng ở các chợ lớn hoặc trong hệ thống siêu thị hải sản với giá bán khá cao.

Cá trèn bầu có thể được chế biến theo nhiều cách như làm mắm, chiên giòn, kho nghệ, kho lạt, hoặc phơi khô. Nhưng phổ biến và được yêu thích nhất vẫn là món cá trèn kho tộ, món ăn thể hiện trọn vẹn vị đậm đà của vùng quê sông nước.

Khô cá trèn được nhiều người ưa thích. (Ảnh minh họa)

Để có một nồi cá kho ngon, người dân thường chọn những con cá lớn, thịt dày, làm sạch rồi để ráo nước. Gia vị được chuẩn bị đơn giản nhưng phải tinh tế: đầu hành lá giã nhuyễn, muối, đường tán, nước mắm ngon, ớt, bột ngọt, đặc biệt là một chút đường thốt nốt để tạo vị thanh và màu vàng nâu hấp dẫn.

Cá được ướp trong vài phút cho thấm đều rồi cho vào tộ đất, đun lửa nhỏ đến khi nước sền sệt, thịt cá săn lại và dậy mùi thơm. Trước khi nhắc xuống, người nấu thường thêm ít nước cơm sôi để nước kho có độ sánh tự nhiên, rắc tiêu xay và vài trái ớt chín làm điểm nhấn.

Khi thưởng thức, chỉ cần gắp một miếng cá trèn, chan chút nước kho lên cơm nóng, người ăn sẽ cảm nhận vị ngọt béo tan dần nơi đầu lưỡi, hòa cùng vị cay nồng của tiêu và ớt. Đó là hương vị vừa dân dã, vừa đậm đà, khiến nhiều người xa quê vẫn nhớ mãi.

Ngày nay, dù không còn phổ biến như trước, cá trèn bầu vẫn được xem là một trong những món ăn tiêu biểu của ẩm thực miền Tây. Với những ai yêu thích hương vị đồng quê, một nồi cá trèn kho tộ đơn sơ bên bữa cơm gia đình vẫn là món quà tinh thần khó thay thế, vừa gợi nhớ ký ức xưa, vừa giữ lại phần hồn của miền sông nước hiền hòa.

Minh Huy