Lộ trình, giải pháp khi di dời một số công trình tại phía đông hồ Hoàn Kiếm

Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Hà Nội sẽ được di chuyển đến địa điểm mới, nhưng cần bảo tồn công trình có kiến trúc Pháp tại đây.

Các vướng mắc, ý kiến trái chiều đối với việc di dời một số công trình tại khu vực này không chỉ là vấn đề thường thấy mà còn bao gồm các vấn đề lịch sử, văn hóa, tâm linh. Những chỉ đạo mới nhất của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội đã cho thấy rõ quyết tâm, sự chuẩn bị kỹ lưỡng, lộ trình và giải pháp cho việc di dời các công trình.

Thông báo số 118/TB-VP ngày 11/3/2025 về kết luận của Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Dương Đức Tuấn tại cuộc họp triển khai các nhiệm vụ về quy hoạch, cải tạo không gian khu vực phía đông hồ Hoàn Kiếm đã cho thấy từng “lát cắt” để triển khai thực hiện các nhiệm vụ về quy hoạch, cải tạo không gian khu vực này.

Điểm tựa cho thành phố trong việc triển khai di dời các trụ sở, cơ quan tại khu vực phía đông hồ Hoàn Kiếm đó là những chính sách đặc thù, thí điểm được Quốc hội cho phép áp dụng quy định tại Nghị quyết số 188/2025/QH15 ngày 19/2/2025 của Quốc hội. Phương án kiến trúc tại khu vực phía đông hồ Hoàn Kiếm được nghiên cứu theo hướng trở thành khu quảng trườngcông viên đặc biệt.

Yêu cầu đặt ra là điều tra, khảo sát kỹ các công trình kiến trúc có giá trị, cần bảo tồn như công trình kiến trúc Pháp tại Sở Văn hóa và Thể thao, Viện Văn học (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam)…; các công trình biểu tượng, di tích như di tích lịch sử cách mạng Bác Hồ thăm nhà Đèn… để có phương án bảo tồn, đề xuất chức năng sử dụng phù hợp, hài hòa trong không gian kiến trúc cảnh quan khu vực.

Quy hoạch, tổ chức không gian ngầm tại khu vực phía đông hồ Hoàn Kiếm được nghiên cứu với quy mô dự kiến 3 tầng hầm, kết nối không gian ngầm nhà ga C9. Cùng với đó đưa ra giải pháp kỹ thuật phù hợp đối với các công trình bảo tồn trong quá trình thi công tầng hầm; đề xuất chức năng sử dụng đối với không gian ngầm để bảo đảm hiệu quả sử dụng đất, đáp ứng nhu cầu sử dụng của nhân dân.

Thành phố Hà Nội đã lựa chọn áp dụng các chính sách, phương thức triển khai mới, tách công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành dự án độc lập, đáp ứng yêu cầu tiến độ của nhà ga C9, công trình trọng điểm đặc biệt của thành phố. Đối với dự án đầu tư xây dựng quảng trường-công viên, thành phố chỉ đạo nghiên cứu theo hướng tách thành hai phân kỳ.

Trong đó phân kỳ 1, đầu tư xây dựng phần nổi của quảng trường-công viên theo hình thức đầu tư công; phân kỳ 2, đầu tư xây dựng công trình ngầm dưới quảng trường-công viên cùng với công trình ngầm nhà ga C9. Về cơ chế, chính sách giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bố trí tạm cư cho các tổ chức, hộ gia đình trong phạm vi dự án đầu tư, thành phố giao Sở Xây dựng phối hợp Sở Tài chính, Sở Nông nghiệp và Môi trường rà soát quỹ nhà, đất thành phố quản lý.

Căn cứ Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, các sở, ngành sẽ đề xuất địa điểm trụ sở mới cho các đơn vị: Trụ sở Sở Văn hóa và Thể thao, Viện Văn học-Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Chi cục dân số Hà Nội, Hội người mù Hà Nội. Đối với các hộ dân nằm trong khu vực dự án, Sở Nông nghiệp và Môi trường có trách nhiệm nghiên cứu, tham mưu, đề xuất Ủy ban nhân dân thành phố áp dụng cơ chế, chính sách đền bù cao nhất cho người dân, bố trí tái định cư bằng đất (tại huyện Đông Anh) đối với những trường hợp đủ điều kiện được bồi thường về đất ở.

Sở Xây dựng được giao nghiên cứu, rà soát, đề xuất bố trí nhà tạm cư cho các hộ dân trong thời gian chờ giao đất tái định cư và bán nhà tái định cư cho các trường hợp không đủ điều kiện được tái định cư bằng đất để ổn định cuộc sống khi thực hiện giải phóng mặt bằng. Đối với trụ sở của Tổng công ty truyền tải điện quốc gia, Tổng công ty Điện lực miền Bắc, Tổng Công ty Điện lực Hà Nội, Khách sạn Điện lực, thành phố giao Sở Quy hoạch-Kiến trúc nghiên cứu, đề xuất vị trí làm trụ sở mới cho các đơn vị tại khu vực trụ sở các tổng công ty tại Khu đô thị mới Cầu Giấy.

Trong kế hoạch của Ủy ban nhân dân thành phố, trụ sở Tiếp công dân thành phố cũng sẽ được di dời với yêu cầu địa điểm mới, bảo đảm khang trang, thuận lợi cho công tác tiếp công dân. Đối với trụ sở Điện lực Hoàn Kiếm, trụ sở Văn phòng Kho bạc Nhà nước, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Dương Đức Tuấn đã giao Ủy ban nhân dân quận Hoàn Kiếm rà soát quỹ đất tại quận, bố trí vị trí phù hợp hoặc báo cáo, đề xuất thành phố xem xét, quyết định trước ngày 25/3/2025.

Thành phố cũng chỉ đạo Ủy ban nhân dân huyện Đông Anh rà soát quỹ đất khoảng 100 ha để phục vụ công tác tái định cư cho các dự án trọng điểm của thành phố. Kiến trúc sư Phạm Thanh Tùng, Chánh văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam đánh giá, việc dỡ bỏ một số công trình nhằm xây dựng, tạo công viên mở tại khu vực phía đông hồ Hoàn Kiếm là một chủ trương rất đúng đắn, nhất là gắn với việc triển khai nhà ga C9.

Đồng thời, kiến trúc sư Phạm Thanh Tùng đề xuất cần tổ chức một cuộc thi để tuyển chọn phương án kiến trúc; phải trưng cầu ý kiến của nhân dân bởi vì nhân dân là người thụ hưởng. Bên cạnh đó, thành phố cần tập trung trí tuệ của chuyên gia trong các lĩnh vực. Đã có nhiều năm gắn bó với lĩnh vực quy hoạch-kiến trúc của Hà Nội, kiến trúc sư Vũ Hoài Đức, giảng viên Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, khi thiết kế đô thị khu vực hồ Hoàn Kiếm cần tính đến việc tối ưu hóa không gian cho người dân, tiếp tục mở rộng không gian đi bộ, hạn chế dần các giao thông tại khu vực.

Đồng tình với chủ trương của thành phố Hà Nội trong việc di dời một số công trình, nhưng kiến trúc sư Vũ Hoài Đức cũng lưu ý, tại đây có nhiều công trình kiến trúc trong nhiều thời kỳ, do đó cần một thiết kế đô thị rất kỹ lưỡng. Nhiều công trình, cơ quan sẽ được di dời, nhưng cũng cần giữ những công trình có giá trị lịch sử, văn hóa, những công trình có thể kể chuyện cho mai sau để tạo sự kết nối lịch sử cho tương lai.

MINH THU - NGUYÊN TRANG