Liệu ông Trump có cách chức người đứng đầu FBI khi lên nắm quyền?

Một trong số vị trí trống tiềm năng là Giám đốc Cục Điều tra liên bang (FBI) vì ông Trump có thể sẽ cách chức Giám đốc đương nhiệm là Christopher Wray.

Chính Tổng thống Trump bổ nhiệm Giám đốc Wray vào năm 2017. Tuy nhiên, chính trị gia đảng Cộng hòa chưa bao giờ ngần ngại sa thải người mà mình từng ủng hộ.

Giám đốc FBI có nhiệm kỳ đến 10 năm, được cho để bảo vệ người đảm nhiệm vị trí này trước áp lực chính trị, nhưng dường như nhiệm kỳ dài không phát huy tác dụng.

Nếu quả thực cách chức Giám đốc Wray, Tổng thống Trump sẽ là nhà lãnh đạo Mỹ đầu tiên sa thải 2 người đứng đầu FBI. Người mất ghế trước đó là James Comey.

Lịch sử cách chức Giám đốc FBI

Năm 1993, Tổng thống Bill Clinton cách chức Giám đốc FBI William Sessions sau khi có một báo cáo đạo đức nội bộ xuất hiện trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm trước đó. Báo cáo đặt nghi vấn về hàng rào trị giá đến 10.000USD bao quanh nhà Sessions, các chuyến bay mà ông thực hiện cùng nhiều vấn đề khác.

Lúc tranh cử năm 1976, Tổng thống Jimmy Carter dọa cách chức Giám đốc FBI Clarence Kelley vì tiết lộ về rèm cửa sổ lắp không đúng cách tại nhà riêng của ông cùng vài lý do khác. Sau đó lời đe dọa không thành hiện thực ngay lập tức, nhưng giáo sư sử học Douglas Charles (Đại học Penn) cho biết cuối cùng Kelley cũng bị ép từ chức. Thời điểm đó vụ việc làm dấy lên tranh luận liệu tổng thống có được phép cách chức giám đốc FBI nhiệm kỳ 10 năm theo luật định hay không.

Hai lần cách chức trên xuất phát từ lý do đạo đức hoặc lý do cá nhân, còn lần cách chức do Tổng thống Trump thực hiện xuất phát từ khác biệt về chính sách (gồm cả bất đồng quanh vai trò của Bộ Tư pháp Mỹ).

Vì sao Comey bị cách chức?

Một bản ghi nhớ của Bộ Tư pháp Mỹ viết rằng Giám đốc FBI Comey hứng chịu chỉ trích vì không truy tố nữ chính trị gia Hillary Clinton, dù bà xử lý tài liệu mật không thỏa đáng và sau đó còn tiết lộ thông tin “xúc phạm” về bà tại họp báo.

Nhưng lý do thực sự dẫn đến quyết định cách chức mà Tổng thống Trump từng xác nhận với đài NBC News là Giám đốc Comey mở cuộc điều tra về liên hệ giữa chiến dịch tranh cử năm 2016 của Tổng thống Trump với Nga.

Sau khi Giám đốc Comey mất ghế, Thứ trưởng Tư pháp Rod Rosenstein chỉ định công tố viên đặc biệt tiếp tục điều tra. Trùng hợp thay, công tố viên được chọn lại là Robert S.Mueller – người cũng từng giữ chức Giám đốc FBI.

Các quan chức FBI khác bị nhắm đến

Cuộc điều tra nghi án Nga can thiệp bầu cử ảnh hưởng đến nhiều quan chức FBI khác. Đặc vụ Peter Strzok (thành viên nhóm điều tra của công tố viên Mueller) cùng người tình Lisa Page mất chức vì loạt tin nhắn nói xấu Tổng thống Trump giữa họ bị lộ giữa lúc điều tra đang diễn ra. Tháng 7 năm nay, Bộ Tư pháp Mỹ chấp nhận bồi thường 2 triệu USD vì xâm phạm quyền riêng tư.

Quyền Giám đốc Andrew McCabe đã tạm lãnh đạo FBI sau khi cấp trên Comey mất ghế, cũng bị Bộ trưởng Tư pháp Jeff Sessions cách chức khi chỉ còn vài ngày nữa là nghỉ hưu. Ông khởi kiện và đã được lương hưu của mình.

Bất mãn với Giám đốc Wray

Lúc lên thay Comey vào năm 2017, Giám đốc Wray cam kết trước quốc hội rằng sẽ giữ vững tính độc lập của FBI. Trong khi đó, Tổng thống Trump lại coi trọng lòng trung thành.

Tổng thống Trump ở nhiệm kỳ đầu đã tỏ ra "không hài lòng" với Giám đốc Wray, một phần vì cảm thấy ông không hợp tác với John Durham – người được chỉ định điều tra cuộc điều tra của công tố viên Mueller.

Cẩm Bình