Liệu còn dư địa để giảm lãi suất cho vay?

Giảm lãi suất huy động tập trung ở các ngân hàng tư nhân

Năm 2025, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP trên 8%, tạo bước đà cho những năm tiếp theo. Trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế vẫn phụ thuộc lớn vào tín dụng ngân hàng, việc duy trì lãi suất cho vay thấp là yếu tố quan trọng nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và người dân.

Nhiều ngân hàng đã giảm lãi suất huy động để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế (Ảnh minh họa: KT)

Theo tính toán của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP trên 8% thì tăng trưởng tín dụng năm nay cần phải đạt khoảng 16%. Trong 2 tháng đầu năm 2025, áp lực tăng trưởng kinh tế và những rủi ro biến động tỷ giá đã khiến một số ngân hàng tăng lãi suất huy động.

Trong bối cảnh đó, ngày 24/2 vừa qua, Chính phủ đã yêu cầu NHNN tăng cường giám sát, thanh tra các tổ chức tín dụng có dấu hiệu tăng lãi suất, cạnh tranh không lành mạnh.

Ngay lập tức, nhiều ngân hàng đã thông báo giảm lãi suất huy động vào đầu tháng 3/2025, với mức giảm trung bình từ 0,1-0,7 điểm phần trăm/năm. Hầu hết việc giảm lãi suất huy động tập trung ở các ngân hàng tư nhân, trong khi nhóm ngân hàng nhà nước ít thay đổi do trước đó đã ổn định lãi suất để hỗ trợ nền kinh tế.

Tại Họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 2 diễn ra chiều 5/3, Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú cho biết, cuối năm 2024 ngành ngân hàng đã chủ động giảm lãi suất bình quân so với năm 2023, mức giảm lãi suất bình quân của hệ thống ngân hàng là 1,1%. Đặc biệt, các ngân hàng thương mại có vốn Nhà nước đã hạ lãi suất xuống 1,6%.

"Hiện nay, theo thống kê của NHNN có trên 12 ngân hàng giảm lãi suất huy động, mức giảm bình quân lãi suất huy động trên 0,7% và các ngân hàng đều có gói vay tiêu dùng và nhà ở đối với người nghèo, người khó khăn", ông Đào Minh Tú nói.

Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú

Giảm lãi suất là bài toán khó

Bài toán giảm lãi suất vẫn là bài toán khó đối với ngành ngân hàng trong bối cảnh tỷ lệ nợ xấu vẫn ở mức cao và áp lực thanh khoản gia tăng.

Theo NHNN, nợ xấu nội bảng của các ngân hàng thương mại tính đến ngày 31-12-2024 là hơn 733.904 tỉ đồng, tăng 3,4% so với cuối năm 2023. Trong khi đó, việc xử lý nợ xấu của các ngân hàng chậm lại. Sự gia tăng nợ xấu buộc các ngân hàng phải trích lập dự phòng cao hơn, làm giảm khả năng hạ lãi suất cho vay.

Một yếu tố khác ảnh hưởng đến dư địa giảm lãi suất là nguồn vốn huy động. Dù số dư huy động đạt mức kỷ lục nhưng tốc độ tăng trưởng huy động trên thị trường 1 (thị trường giữa ngân hàng với dân cư và tổ chức kinh tế) chậm lại, chỉ tăng hơn 9,1% trong năm 2024 so với mức 12,5% của năm 2023. Trong khi đó, với áp lực cân đối kỳ hạn, nhiều ngân hàng phải tăng cường huy động qua kênh trái phiếu. Nếu áp lực thanh khoản gia tăng khi tăng trưởng tín dụng cao hơn, các ngân hàng khó có thể tiếp tục giảm lãi suất cho vay mà không ảnh hưởng đến lợi nhuận.

Các ngân hàng thương mại giảm lãi suất không chỉ giúp giảm chi phí vốn cho các hoạt động sản xuất kinh doanh, mà còn góp phần giữ vững đà phục hồi kinh tế. (Ảnh minh họa: KT)

Giới chuyên môn ghi nhận nỗ lực của hệ thống ngân hàng trong việc tích cực giảm lãi suất huy động và cho vay, hỗ trợ nhiều doanh nghiệp có thể tiếp cận vốn với chi phí thấp hơn, thúc đẩy hoạt động sản xuất, đặc biệt trong các ngành tiêu dùng, bất động sản và xuất khẩu.

Mặc dù dòng tiền tiết kiệm của dân cư, doanh nghiệp đang tiếp tục chảy vào ngân hàng, song khi nền kinh tế phát triển, các kênh đầu tư khác hấp dẫn hơn, người dân sẽ không chuộng gửi tiết kiệm. Như vậy, ngân hàng sẽ gặp khó trong huy động vốn dẫn đến khó khăn trong việc giảm lãi suất cho vay doanh nghiệp.

Tuy nhiên, NHNN khẳng định, từ nay đến cuối năm, NHNN cũng sẽ áp dụng các công cụ chính sách nhằm tạo điều kiện cho các ngân hàng thương mại có thanh khoản, nguồn vốn, để không phải tăng lãi suất đầu vào nhằm huy động vốn.

Thực tế, bên cạnh đà giảm lãi suất của các nhà băng, gần đây, NHNN liên tục giảm dần lãi suất phát hành tín phiếu, từ 4% xuống còn 3,1%/năm (ngày 4/3), đồng thời giảm dần khối lượng và tiến tới dừng phát hành tín phiếu kể từ ngày 5/3, qua đó phát tín hiệu mạnh mẽ và tích cực về định hướng của nhà điều hành trong việc kéo giảm mặt bằng lãi suất thị trường xuống.

Tuy vậy, ông Bùi Văn Huy, Giám đốc Khối Nghiên cứu đầu tư, Công ty FIDT cho rằng, lãi suất khó kỳ vọng giảm mạnh hơn nữa ở kỳ hạn dài (12 tháng trở lên) trong ngắn hạn. “Chúng ta có thể kỳ vọng lãi suất huy động và cho vay vẫn duy trì ổn định vùng đáy (hoặc giảm nhẹ), nhưng không giảm sâu đột ngột và sẽ phụ thuộc vào cân bằng cung cầu trên thị trường vốn”, ông Huy nói.

Về trung hạn, nhiều chuyên gia dự báo lãi suất tiền gửi có thể còn biến động, song khó xảy ra xu hướng tăng đột biến trong thời gian tới. Mặt bằng lãi suất được kỳ vọng tiếp tục ổn định, tạo điều kiện cho dòng vốn chảy vào sản xuất kinh doanh, đồng thời hỗ trợ tốt hơn cho phục hồi kinh tế.

PV/VOV.VN (tổng hợp) Theo VTV, Vnbusiness, Thesaigontimes