Liên tiếp phát hiện nhà thuốc ở Hà Nội bán thuốc giả: Chế tài nào mới đủ sức răn đe?

DIAMICRON MR 60mg (Gliklazid) - thuốc điều trị tiểu đường không đạt tiêu chuẩn chất lượng bị cơ quan chức năng thu giữ - Ảnh: Cục Quản lý Dược

Ngày 8/5, Trung tâm kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm Hà Nội cũng đã phát hiện dấu hiệu bất thường tại nhà thuốc An An, địa chỉ số 153, tổ dân phố 14, phường Kiến Hưng, quận Hà Đông, Hà Nội.

Tại đây, cơ quan chức năng phát hiện một loại thuốc ghi trên nhãn Theophylline Extended Release 200mg (Theophylline 200mg); số lô 21127, ngày sản xuất 26/2/2022, hạn dùng 26/2/2026; nơi sản xuất Pharmacy Laboratories Plus. Đây là thuốc thường được sử dụng để điều trị giãn phế quản, hen suyễn và các bệnh phổi khác.

Điều đáng nói là lọ thuốc này hoàn toàn không có thông tin về số giấy đăng ký lưu hành và/hoặc số giấy phép nhập khẩu, cơ sở nhập khẩu trên nhãn, đồng thời không có nhãn phụ bằng tiếng Việt, vi phạm nghiêm trọng các quy định về nhãn thuốc.

Kết quả kiểm nghiệm mẫu thuốc Theophylline Extended Release 200mg đã cho thấy chất lượng vô cùng đáng lo ngại. Hàm lượng Theophylline thực tế chỉ đạt 6,3% so với hàm lượng 200mg được ghi trên nhãn. Đây là một mức độ sai lệch cực kỳ lớn, khiến thuốc gần như không còn tác dụng điều trị và tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho người sử dụng.

Ngày 12/5 vừa qua, Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm thực phẩm Hà Nội đã tiến hành lấy mẫu thuốc và mỹ phẩm tại nhà thuốc Đức Anh, trực thuộc Công ty TNHH Dược phẩm thiết bị y tế Đức Anh, địa chỉ số 8 đường Huỳnh Thúc Kháng kéo dài, quận Đống Đa, TP.Hà Nội để kiểm tra chất lượng.

Trong số 7 loại thuốc được lấy mẫu, bao gồm các thuốc điều trị đái tháo đường, tim mạch, trào ngược dạ dày - thực quản, dự phòng cúm A - B..., điểm chung đáng lo ngại là tất cả đều không có thông tin về số giấy đăng ký lưu hành hoặc số giấy phép nhập khẩu, thông tin cơ sở sản xuất thuốc và cơ sở nhập khẩu.

Qua kiểm nghiệm, cơ quan chức năng đã phát hiện hai mẫu thuốc không đạt tiêu chuẩn và bị xác định là thuốc giả: NEXIUM 40mg Enterik Kapli Pellet Tablet (Esomeprazol), số lô: 23H420, hạn dùng: 9/2027, được biết đến là thuốc chuyên điều trị trào ngược dạ dày - thực quản. Kết quả kiểm nghiệm cho thấy hàm lượng Esomeprazol trong mẫu thuốc này chỉ đạt 6,91 mg, tương ứng vỏn vẹn 17,27% so với hàm lượng 40mg được ghi trên nhãn.

DIAMICRON MR 60mg (Gliklazid), số lô: 23F603, Hạn dùng: 4/2026, là thuốc điều trị đái tháo đường. Kết quả kiểm nghiệm cho thấy hàm lượng Gliclazid trong viên nén chỉ đạt 42,5mg/viên, tương ứng 70,83% so với hàm lượng 60mg được công bố. Mặc dù không đạt 100%, mẫu thuốc này cũng không đủ điều kiện lưu hành do không đảm bảo chất lượng.

Trên báo Dân Việt, Tiến sĩ Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) cho biết, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng thuốc sản xuất bất hợp pháp vẫn có thể lưu hành trên thị trường là do chế tài xử lý đối với các trường hợp vi phạm chưa đủ sức răn đe. Ví dụ, giá trị của một hộp thuốc giả bị phát hiện có thể chỉ ở mức vài trăm nghìn đồng, do đó, mức xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định 117 chỉ từ một đến vài triệu đồng.

Bên cạnh việc nâng cao chế tài xử phạt đối với các cơ sở vi phạm, cần có quyết tâm cao và sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan bảo vệ pháp luật để truy tìm, truy vết và triệt phá các địa điểm sản xuất. Điều này rất quan trọng.

“Điển hình như vụ việc tại phát hiện đường dây sản xuất, buôn bán thuốc giả tại Thanh Hóa mới đây, trên cơ sở báo cáo về thuốc giả của Sở Y tế Thanh Hóa, Bộ Y tế đã có các văn bản gửi các cơ sở y tế trên toàn quốc và tổ chức họp với các cơ quan Công an và một số Sở Y tế để tăng cường hiệu quả công tác đấu tranh phòng chống thuốc giả.

Bộ chỉ đạo Sở Y tế Thanh Hóa phối hợp với Cục Quản lý thị trường và các lực lượng chức năng trên địa bàn, chuyển hồ sơ các vụ thuốc giả đã phát hiện trên địa bàn tới cơ quan Công an để điều tra, xử lý. Cơ quan Công an tỉnh Thanh Hóa cũng đã lập chuyên án để đấu tranh, triệt phá đường dây sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh như thời gian qua”, ông Hùng thông tin.

Ông Hùng cho rằng, một trong những khó khăn, bất cập trong quản lý chất lượng, đấu tranh chống thuốc giả là cơ sở bán lẻ thuốc chưa tuân thủ đầy đủ quy định về bảo quản, mua bán thuốc từ cơ sở được cấp phép, mua bán thuốc có hóa đơn, chứng từ xác định nguồn gốc, xuất xứ của thuốc. Điều này dẫn đến tình trạng thuốc bị giảm chất lượng; tạo điều kiện để thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ, thuốc giả thâm nhập vào hệ thống kinh doanh thuốc hợp pháp.

Cùng đó, một bộ phận người dân có thói quen mua thuốc, tự sử dụng thuốc theo lời khuyên của người quen, hoặc qua quảng cáo mà không đến khám bệnh tại cơ sở y tế hoặc mua thuốc tại cơ sở cung ứng thuốc hợp pháp. Đặc biệt là tình trạng mua thuốc trên mạng xã hội để tự điều trị, có nguy cơ rất lớn mua phải thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Hiện nay, Bộ Y tế đang khẩn trương xây dựng kế hoạch, triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác đấu tranh phòng chống thuốc giả, thuốc kém chất lượng và thuốc không rõ nguồn gốc.

Các giải pháp này bao gồm: rà soát các quy định của pháp luật theo hướng tăng cường chế tài xử lý để đảm bảo tính răn đe; tăng cường hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của các cấp quản lý; xây dựng cơ sở dữ liệu thuốc được cấp giấy đăng ký lưu hành, kết nối liên thông các cơ sở kinh doanh dược để truy xuất thông tin về nguồn gốc, xuất xứ của thuốc; đẩy mạnh công tác truyền thông để nâng cao nhận thức của người dân trong việc lựa chọn mua thuốc tại các cơ sở kinh doanh dược hợp pháp; và tăng cường phối hợp với các bộ, ngành liên quan như Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Công Thương và lực lượng quản lý thị trường để xử lý các trường hợp kinh doanh, bán thuốc qua mạng không đúng quy định.

Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược cũng thông tin thêm, bên cạnh các giải pháp tổng thể và dài hạn đã nêu, Bộ Y tế cũng triển khai các giải pháp trước mắt. Cục Quản lý Dược sẽ tập trung tăng cường quản lý, thanh tra, kiểm tra các cơ sở cung ứng thuốc, yêu cầu các cơ sở phải có đầy đủ hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ của thuốc trước khi nhập và bán cho người dân. Tăng cường kiểm tra, giám sát các cơ sở sản xuất, kinh doanh dược phẩm, đặc biệt trên các kênh thương mại điện tử và mạng xã hội. Khuyến khích các cơ sở kinh doanh áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc và tem chống giả, như mã QR, để quản lý hàng hóa, giảm thất thoát và ngăn chặn thuốc giả.

“Đồng thời, chúng tôi yêu cầu hệ thống kiểm nghiệm trên toàn quốc, bao gồm các viện kiểm nghiệm thuốc trung ương và các trung tâm kiểm nghiệm tỉnh, thành phố, tăng cường lấy mẫu thuốc trên thị trường, chú trọng lấy mẫu có trọng tâm, trọng điểm, cả định kỳ và đột xuất. Ngoài ra, chúng tôi cũng đề nghị UBND các tỉnh, thành phố tăng cường kinh phí cho hoạt động lấy mẫu, mua mẫu, cũng như đầu tư cơ sở vật chất và đào tạo nhân lực cho các trung tâm kiểm nghiệm để nâng cao năng lực kiểm tra, giám sát chất lượng thuốc tại địa phương”, ông Hùng nói thêm.

Trên báo Thanh niên gần đây, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh, thuốc là mặt hàng đặc biệt, liên quan trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng người dân. Tuy nhiên, các đối tượng sản xuất, buôn bán thuốc giả hiện nay hoạt động ngày càng tinh vi, có tổ chức, sử dụng công nghệ hiện đại như giả bao bì chống giả, mã QR giả, khiến việc phân biệt thật - giả vô cùng khó khăn, kể cả với người trong ngành.

Ông dẫn chứng các vụ việc gần đây như: thuốc giả Tetracyclin, Clorocid tại Thanh Hóa, Hà Nam; vụ kẹo rau củ Kera sử dụng người nổi tiếng để quảng bá, trục lợi từ niềm tin người bệnh. Những vụ việc này cho thấy thuốc giả đang tràn lan từ kênh truyền thống đến mạng xã hội, thậm chí được ngụy trang dưới vỏ bọc chuyên gia, bác sĩ.

Thứ trưởng Tuyên nhấn mạnh, hệ lụy từ thuốc giả không chỉ là thiệt hại kinh tế mà còn đe dọa trực tiếp tính mạng người bệnh, gây mất niềm tin vào hệ thống y tế, làm suy yếu ngành dược trong nước, đe dọa sự tồn vong của doanh nghiệp chân chính.

Nhật Hạ (t/h)