Liên kết vùng - điểm tựa của 'siêu đô thị'

Phân vùng phát triển

Mới đây, tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam - Hàn Quốc, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Lộc Hà nhấn mạnh, trong không gian hợp nhất mới, mỗi địa phương sẽ có một thế mạnh riêng nhưng lại gắn kết chặt chẽ để bổ sung cho nhau. TPHCM được định vị là trung tâm tài chính và công nghệ cao, nơi tập trung các dịch vụ quốc tế, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo. Bình Dương tiếp tục phát huy lợi thế công nghiệp, trở thành “công xưởng” sản xuất, chế tạo và logistics hiện đại. Bà Rịa - Vũng Tàu giữ vai trò đầu tàu kinh tế biển, với cảng nước sâu, các dự án năng lượng và du lịch biển cao cấp.

Tàu container từ Biển Đông qua cầu Phú Mỹ tiến vào trung tâm TPHCM - biểu tượng cho vai trò đầu mối logistics của thành phố trong liên kết và phát triển vùng

Mô hình “1 không gian - 3 khu vực” này đang mở ra một chuỗi giá trị liên vùng khép kín: doanh nghiệp có thể đặt trung tâm R&D và huy động vốn tại TPHCM; tổ chức sản xuất ở Bình Dương; đưa hàng hóa xuất khẩu trực tiếp qua cảng biển Bà Rịa - Vũng Tàu. Như vậy, sự liên kết không những cộng gộp tiềm lực mà còn tạo ra giá trị mới thông qua cộng hưởng chức năng.

Nhìn nhận chung, lợi thế cộng hưởng của không gian hợp nhất trước hết thể hiện rõ ở hạ tầng. Toàn vùng hiện có 68 khu công nghiệp với gần 26.000ha đất công nghiệp, đi cùng là hệ thống logistics từ cảng Cát Lái, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải đến sân bay Tân Sơn Nhất và sân bay Long Thành đang xây dựng.

Từ chiến lược tổng thể, TPHCM xác định rõ hai trụ cột then chốt: tài chính quốc tế và công nghệ cao. Trung tâm Tài chính quốc tế không những là một dự án kinh tế mà còn là biểu tượng hội nhập, kỳ vọng quy tụ ngân hàng, quỹ đầu tư và định chế toàn cầu, tạo dựng một thị trường vốn minh bạch và sâu rộng.

Nếu Singapore từng thành công khi lựa chọn con đường này từ thập niên 1970 thì TPHCM cũng đang đi theo hướng tiếp cận tương tự để mở ra bước nhảy vọt. Song hành với tài chính, công nghệ cao được định vị là nền tảng dài hạn, giúp thành phố thoát khỏi “vòng đời công nghiệp” truyền thống.

Giám đốc Trung tâm Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 tại TPHCM Lê Trường Duy nhận xét, việc đi thẳng vào những lĩnh vực giá trị cao như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học hay đô thị thông minh sẽ đưa TPHCM tham gia trực tiếp vào chuỗi giá trị toàn cầu ở những khâu có lợi thế cạnh tranh lớn nhất.

Để nuôi dưỡng hai trụ cột này, thành phố không thể thiếu một hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo năng động. Thực tế, nhiều dự án R&D trong lĩnh vực fintech, logistics xanh và công nghệ sạch đã chứng minh sức hút đối với các nhà đầu tư quốc tế.

Theo Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TPHCM Trần Phú Lữ, TPHCM không chỉ là trung tâm điều phối vốn và công nghệ, mà còn phải trở thành bệ phóng để doanh nghiệp trong vùng vươn ra toàn cầu. Hệ sinh thái khởi nghiệp không tách rời mà trở thành mắt xích bổ sung cho chiến lược tài chính và công nghệ, cùng nhau tạo thành động lực tăng trưởng bền vững. Trên nền tảng hạ tầng, giải pháp mang tính quyết định là mời gọi nhà đầu tư, đặc biệt là “đại bàng” đến “làm tổ”.

Việc TPHCM tích cực tiếp xúc với các tập đoàn hàng đầu thế giới như Lotte, Hyundai; mở rộng hợp tác về cảng thông minh, logistics bền vững, đô thị thông minh và công nghiệp văn hóa cho thấy rõ định hướng gắn sự phát triển vào mạng lưới giá trị toàn cầu. Khi kết nối các giải pháp này thành một tổng thể, TPHCM mới dần hiện rõ hình hài của một “siêu đô thị” đang vươn mình hội nhập.

Đột phá hạ tầng giao thông

Hiện TPHCM đang gấp rút triển khai ba tuyến vành đai là 2, 3, 4. Trong đó, tuyến Vành đai 2 dài 64km hoàn toàn nằm trong địa bàn thành phố nhưng mới hoàn thành 54,7km, còn lại 11,3km chưa xây dựng, tập trung ở các đoạn An Lạc - Nguyễn Văn Linh và Phú Hữu - Phạm Văn Đồng.

Tuyến Vành đai 3 dài hơn 89km, đến nay đưa vào khai thác 16km, còn 73km đang thi công. Tuyến Vành đai 4, tuyến quan trọng giúp giảm tải giao thông cho TPHCM, sẽ được khởi công trong năm 2026.

Ở nhóm đường cao tốc, tuyến TPHCM - Long Thành - Dầu Giây được quy hoạch 8-10 làn xe, vừa khởi công mở rộng giai đoạn 2. Các dự án đường cao tốc khác như Bến Lức - Long Thành, Biên Hòa - phường Vũng Tàu dự kiến thông xe vào năm 2026.

Nhằm tiếp tục giải phóng điểm nghẽn giao thông, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Bùi Xuân Cường cho biết, trong thời gian tới, TPHCM đặt mục tiêu tăng tốc hoàn thiện các tuyến Vành đai 3, 4 để kết nối liên vùng, đồng thời gấp rút đẩy nhanh tiến độ thực hiện các đường cao tốc chiến lược như TPHCM - Mộc Bài, TPHCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành.

Song song đó, thành phố sẽ nâng cấp các quốc lộ huyết mạch như quốc lộ 1, quốc lộ 13, quốc lộ 22… để giảm ách tắc. Nhiều công trình vượt sông sẽ được xây dựng nhằm xóa điểm nghẽn giao thông, như cầu trên đường ĐT.745 kết nối Củ Chi, cầu Tân An nối ĐT.741 với trục ven sông TPHCM, hay cầu Vĩnh Phú kết nối phường Thuận An.

Trong lĩnh vực đường sắt, thành phố định hướng phát triển tuyến tốc độ cao Bắc - Nam đoạn TPHCM - Nha Trang, tuyến Biên Hòa - Vũng Tàu để vận tải hàng hóa ra cảng, đồng thời nghiên cứu tuyến nối TPHCM với sân bay Long Thành và các đô thị công nghiệp vùng phụ cận.

Về hàng không, bên cạnh việc nâng cấp sân bay Tân Sơn Nhất lên chuẩn 4E và khai thác đồng bộ với sân bay quốc tế Long Thành, thành phố còn định hướng phát triển cảng hàng không Côn Đảo.

Dưới góc nhìn chuyên gia, TS Vũ Anh Tuấn, Trường ĐH Việt Đức, cho rằng TPHCM cần có thêm cơ chế chính sách, giám sát minh bạch để công khai tiến độ, tỷ lệ giải ngân và hiệu quả của từng dự án. Mỗi công trình phải gắn với mốc thời gian rõ ràng, có chế tài nghiêm khắc nếu chậm tiến độ.

Đặc biệt, với các dự án trọng điểm như Vành đai 4, cảng Cần Giờ, sân bay Long Thành, nên áp dụng cơ chế đặc biệt trong giải phóng mặt bằng, chỉ định thầu và huy động nguồn lực, tránh tình trạng chậm trễ kéo dài.

ÁI VÂN - QUỐC HÙNG - MAI HOA