Liên hợp quốc khuyến nghị Việt Nam dùng AI để cảnh báo thiên tai

Bà Pauline Tamesis, Điều phối viên thường trú của Liên hợp quốc tại Việt Nam phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế mùa Thu năm 2025, sáng 26/11. Ảnh: BTC.

Sáng 26/11, trong phiên toàn thể Diễn đàn Kinh tế mùa Thu 2025 diễn ra tại TP.HCM với chủ đề "Chuyển đổi xanh trong kỷ nguyên số", bà Pauline Tamesis, Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc (UN) tại Việt Nam, nhấn mạnh rằng Việt Nam nên coi ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) là một trong những ưu tiên hàng đầu để nâng cấp hệ thống cảnh báo sớm và quản lý rủi ro thiên tai.

Theo bà, biến đổi khí hậu đang tạo ra các dạng rủi ro mới, đòi hỏi các quốc gia phải hành động nhanh hơn, chính xác hơn và chủ động hơn, đặc biệt thông qua công nghệ. "Cảnh báo sớm thiên tai có ý nghĩa rất quan trọng với Việt Nam vì nơi đây chịu ảnh hưởng lớn bởi biến đổi khí hậu", bà nói.

Trong năm nay, Liên hợp quốc công bố báo cáo đánh giá mức độ sẵn sàng của các nền kinh tế châu Á - Thái Bình Dương trước biến đổi khí hậu, trong đó Việt Nam được xếp thứ 11 trong nhóm 30 quốc gia chịu rủi ro khí hậu nặng nề nhất xét trên góc độ kinh tế vĩ mô.

Tính từ đầu năm 2025 đến nay, trên Biển Đông đã xuất hiện tới 19 cơn bão và áp thấp nhiệt đới, trong đó có đến 14 cơn bão, theo ghi nhận của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia. Cơ quan khí tượng còn dự báo trong tháng tới có khả năng xuất hiện thêm 1-2 cơn bão có thể ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền Việt Nam.

Theo bà Pauline, các hệ thống AI hiện có thể phân tích dữ liệu lớn từ khí tượng, thủy văn, ảnh vệ tinh và mô hình thời tiết để dự báo bão, lũ, hạn hán sớm hơn, chính xác hơn, từ đó giảm thiểu tổn thất và cho phép cơ quan quản lý chuẩn bị tốt hơn.

Bên cạnh khuyến nghị về AI, đại diện Liên hợp quốc cũng nêu 3 định hướng đầu tư trọng tâm mà Việt Nam cần chú trọng để duy trì tăng trưởng nhanh và bền vững trong thập kỷ tới.

Thứ nhất là đẩy mạnh năng lượng tái tạo. Theo bà Pauline, điện gió và điện mặt trời sẽ giúp Việt Nam giảm phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch, cải thiện chất lượng không khí và thu hút đầu tư quốc tế. Tuy nhiên, các dự án cần được triển khai đúng tiến độ và đồng bộ với hạ tầng truyền tải để trở thành động lực tăng trưởng dài hạn, thay vì chỉ là công cụ giảm phát thải.

Thứ hai là tăng chi cho giáo dục và nâng cao kỹ năng lao động. Bà Pauline cho rằng chất lượng nhân lực sẽ quyết định năng lực cạnh tranh của Việt Nam trong thời kỳ chuyển đổi số. Việc nâng kỹ năng đặc biệt ở các lĩnh vực công nghệ, tự động hóa và đổi mới sáng tạo sẽ giúp tăng năng suất, giảm nghèo bền vững và mở rộng dư địa tài khóa cho nhà nước.

Thứ ba là đẩy mạnh đầu tư vào hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông (ICT). UN ước tính lĩnh vực này có thể đóng góp tối thiểu 2% vào tăng trưởng GDP nếu được đầu tư đúng mức. Bà Pauline cho rằng ICT không chỉ là nền tảng của kinh tế số mà còn là công cụ giúp người dân tiếp cận dịch vụ công, giáo dục và y tế một cách bình đẳng hơn, qua đó thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các khu vực.

Khuyến nghị của bà Pauline Tamesis được đánh giá có trọng lượng lớn bởi bà là một trong những chuyên gia giàu kinh nghiệm nhất của Liên hợp quốc trong lĩnh vực phát triển bền vững và quản trị. Bà có hơn 25 năm làm việc trong hệ thống và từng giữ nhiều vị trí lãnh đạo cấp cao ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Bà đảm nhiệm vị trí Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam từ tháng 6/2022, sau nhiệm kỳ thành công tại Campuchia, nơi bà dẫn dắt nỗ lực phục hồi sau đại dịch Covid-19 theo hướng bền vững và bao trùm.

Lam Như