Lễ Mừng chiến thắng-Lời hứa trả ơn thần linh của người Ba Na tại làng Đăk Asêl

Lễ hội “Mừng chiến thắng” của người Ba Na làng Đăk Asêl cảm tạ thần linh đã ban cho dân làng sức khỏe, mùa màng tươi tốt, là dịp để gắn kết, sẻ chia việc chung của làng.

Nghi lễ này là sự giao hòa giữa người với người, giữa con người với thiên nhiên và vạn vật, đáp ứng nhiều mong mỏi khác từ cuộc sống sinh hoạt và lao động sản xuất của người dân.

Sáng sớm, người dân làng Đăk Asêl đã tập trung đông đủ cùng chung vui, chứng kiến nghi lễ thiêng liêng với đấng thần linh. Mở đầu lễ “Mừng chiến thắng” là nghi thức cúng Yang (thần linh) đưa trâu vào nêu. Con trâu làm vật hiến sinh được chọn lựa phải thật khỏe mạnh, được tắm rửa sạch sẽ, ăn no đủ rồi được dân làng quấn lên mình tấm thổ cẩm sặc sỡ và đeo chuông lục lạc quanh cổ.

Chủ lễ năm nay, trưởng làng Đinh Văn Quý khấn mời Yang xuống nhận lễ vật và ban ơn. Lời khấn đọc bằng tiếng Ba Na với nội dung bày tỏ sự tôn kính chân thành với thế giới siêu nhiên: “Hỡi các vị Yang tối cao, linh thiêng của núi rừng Tây Nguyên! Hôm nay, chúng con nguyện thành tâm dâng lễ trâu này làm vật hiến sinh, cầu xin Yang cho mưa thuận gió hòa, dân làng mạnh khỏe, mùa màng bội thu…”.

Sau lời khấn của chủ tế, không khí lễ hội càng trang trọng. Tiếng chiêng, trống rộn rã nổi lên mời gọi bà con vào vòng hội. Con trai, con gái trong làng nắm tay nhau thành vòng tròn, nhịp bước múa của vũ điệu xoang theo tiếng cồng chiêng vang vọng khắp đại ngàn. Trong khoảnh khắc này, những giai điệu cồng chiêng, tiếng trống truyền thống cùng hòa quyện, tạo nên không gian âm nhạc ngập tràn huyền bí và hào hùng.

Trưởng làng Đinh Văn Quý cho biết, lễ “Mừng chiến thắng” được thể hiện nhiều trong các nghi lễ, lễ hội của người Ba Na, gắn với đời sống, sinh hoạt cộng đồng. Đây cũng là một lễ hội lớn có ý nghĩa quan trọng đối với dân tộc Ba Na. “Lễ “Mừng chiến thắng” là dịp để cộng đồng thực hiện lời hứa và trả ơn thần linh sau những đợt chống lại thiên tai, dịch bệnh, đồng thời cầu xin các vị thần tiếp tục giúp đỡ để dân làng mạnh khỏe, cuộc sống bình yên, mùa màng bội thu”, trưởng làng Đinh Văn Quý chia sẻ thêm.

Sau một đêm cúng tế linh đình, lễ hội bước vào nghi thức Đâm Trâu thiêng liêng. Thầy cúng cùng đại diện dân làng đi quanh trâu, đọc lời thần chú cuối và mời thần linh về dự bữa tế. Khi tiếng chiêng hạ dần, mọi người kính cẩn nhìn lên trời…

Nghi thức đâm trâu kết thúc, không khí trang trọng buổi lễ chuyển sang phấn khởi rộn rã của phần hội. Người dân trong làng quây quần bên bếp lửa, rượu cần nồng nàn, cùng nhau tâm sự và cười nói vui vẻ. Những trò chơi truyền thống bắt đầu tranh tài, giành những phần thưởng may mắn từ già làng. Đồng thời, các chàng trai tiếp tục nhảy múa tái hiện chiến thắng, thể hiện ý chí kiên cường và sức khỏe của cộng đồng. Cộng đồng sum vầy bên nhau trong ngày hội tạo nên khung cảnh lễ hội mang đậm sắc thái văn hóa và tình đoàn kết của người Ba Na.

Thạc sĩ Y Phương-Trưởng phòng Dịch vụ (Bảo tàng tỉnh Gia Lai) cho biết: Lễ “Mừng chiến thắng” của người Ba Na mang giá trị văn hóa đặc trưng, độc đáo. Dân làng có dịp ngồi lại với nhau bên ché rượu cần, giao lưu cồng chiêng, chia sẻ kinh nghiệm trồng trọt, chăn nuôi và các vấn đề trong cuộc sống.

Những năm qua, Bảo tàng tỉnh Gia Lai đã nỗ lực trong công tác bảo tồn giá trị nguyên bản của văn hóa truyền thống. Công tác sưu tầm, phân tích, đánh giá, tổ chức phục dựng được các chuyên gia thực hiện công phu và chi tiết nhằm góp phần tuyên truyền, quảng bá, bảo tồn Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên, văn hóa đặc sắc của dân tộc Ba Na nói riêng và đồng bào dân tộc thiểu số tại tỉnh Gia Lai nói chung.

HỒNG ÂN